اهمیت تغذیه در کودکان، میزان نیاز به انرژی
به دلیل سرعت رشد زیاد در طی دوران کودکی میزان نیاز انرژی دریافتی متغیر است.
به‌طور مسلم، بزرگ‌ترین آرزوی هر مادر و پدری این است که کودکانشان، هم از رشد طبیعی برخوردار بوده و سالم و شاداب باشند و هم از گزند بیماری‌ها در امان بمانند. این آرزویی کاملا طبیعی و منطقی است؛ به ویژه آنکه کودکان، گروهی از افراد جامعه را تشکیل می‌دهند که تغذیه آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
چون کودکان در مرحله رشد سریع هستند، نیازهای تغذیه‌ای‌شان اهمیت خاصی دارد و هر نوع اختلالی که در تغذیه آنان پیش آید، می‌تواند موجب وارد آمدن لطمات شدیدی به رشد آنان شود؛ - برخی از عوارضی که به علت تغذیه غلط در سلامت کودکان ایجاد می شود، چنانچه به سرعت درمان نگردد، جبران‌ناپذیر بوده و ممکن است تا آخر عمر گریبان‌گیر آنان باشد؛- کودکان حساس‌تر و آسیب‌پذیرتر از بزرگسالان هستند و کمبودها و اختلالات تغذیه‌ای موجب کاهش قدرت ایمنی آنان میشود، همچنین آنها را رنجور، بیمار و ناتوان خواهد ساخت.
کودکان درمرحله یادگیری سریع هستند و تغذیه ناکافی و نامناسب می‌تواند قدرت یادگیری و حافظه آنان را تا حد قابل توجهی کاهش دهد و این امر می تواند، در آینده، نیروی فعال جامعه را فلج کرده و خسارات عظیم و جبران‌ناپذیری به سلامت جامعه وارد سازد. - بنابراین با توجه به اهمیت خاص سلامت کودکان و جایگاه مهمی که این گروه درخانواده و جامعه دارند، لازم است به تغذیه و سلامت آنان توجه کافی مبذول شود.
چون کودکان در مرحله رشد سریع هستند، نیازهای تغذیه‌ای‌شان اهمیت خاصی دارد و هر نوع اختلالی که در تغذیه آنان پیش آید، می‌تواند موجب وارد آمدن لطمات شدیدی به رشد آنان شود؛ - برخی از عوارضی که به علت تغذیه غلط در سلامت کودکان ایجاد می شود، چنانچه به سرعت درمان نگردد، جبران‌ناپذیر بوده و ممکن است تا آخر عمر گریبان‌گیر آنان باشد؛- کودکان حساس‌تر و آسیب‌پذیرتر از بزرگسالان هستند و کمبودها و اختلالات تغذیه‌ای موجب کاهش قدرت ایمنی آنان میشود، همچنین آنها را رنجور، بیمار و ناتوان خواهد ساخت.
کودکان درمرحله یادگیری سریع هستند و تغذیه ناکافی و نامناسب می‌تواند قدرت یادگیری و حافظه آنان را تا حد قابل توجهی کاهش دهد و این امر می تواند، در آینده، نیروی فعال جامعه را فلج کرده و خسارات عظیم و جبران‌ناپذیری به سلامت جامعه وارد سازد. - بنابراین با توجه به اهمیت خاص سلامت کودکان و جایگاه مهمی که این گروه درخانواده و جامعه دارند، لازم است به تغذیه و سلامت آنان توجه کافی مبذول شود.
برای تشخیص این که آیا تغذیه کودکان‌مان صحیح و مناسب است یا نه، مهم‌ترین گام، بررسی اثراتی است که تغذیه روی سلامت آنان به‌جا می گذارد. در شماره قبل نشریه به چند نکته مهم در مورد تغذیه دوران کودکی اشاره کردیم در ادامه در خصوص موارد دیگر که در رشد و تغذیه کودکان مفید میباشد بحث خواهیم کرد.
انرژی
به دلیل سرعت رشد زیاد در طی دوران کودکی میزان نیاز انرژی دریافتی متغیر است. هر کودک از زمان تولد تا سن 6 ماهگی در حدود 108 کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در هر روز انرژی نیاز دارد. مقدار توصیه شده انرژی دریافتی در شیرخواران 6 تا 12 ماهه 98 تا 100 کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در هر روز میباشد. یک روش خوب برای نشان دادن کفایت دریافت انرژی در کودکان، پایش دقیق میزان افزایش وزن، قد و وزن برای قد آنها برای سن‌شان و مقایسه آنها با منحنی‌های استاندارد میباشد.
به بیان دیگر نیاز به انرژی در کودکان بر اساس سن کودک متغیر است و تقریبا نیاز به انرژی به صورت زیر میباشد:
- ۰ تا ۲ ماه - ۱۲۰تا ۹۰کیلوکالری / کیلوگرم در هر روز
- 3 تا 5 ماه -100 تا 80 کیلوکالری / کیلوگرم در هر روز
- ۶ تا ۸ ماه - ۱۰۰ تا ۸۰ کیلوکالری / کیلوگرم در هر روز
- 9 تا 11 ماه -100 تا 90 کیلوکالری / کیلوگرم در هر روز
اگر روند افزایش وزن کودکان کند یا متوقف شود، یا دچار کاهش وزن شوند، دریافت انرژی و مواد مغذی آنها باید به دقت پایش شود. اگر سرعت افزایش وزن کودک بسیار بیشتر از نسبت افزایش قد او باشد، باید غلظت و کیفیت شیرخشک مصرف شده و همچنین میزان و نوع غذای نیمه کمکی که به او داده میشود بررسی شود. کودکانی که در بالاترین حد نمودار رشد برای وزن و نمایه توده بدنی قرار دارند و یا در دوران کودکی به سرعت رشد می‌‌‌کنند، بیشتر در معرض خطر چاقی در دوران بزرگسالی هستند.
میزان نیاز انرژی دریافتی در کودکان بیشتر از بزرگسالان است، زیرا میزان متابولیسم پایه و نیازهای آنان برای رشد و تکامل سریع در این دوران بیشتر است به‌طوری که در یک کودک سالم میزان ضربان قلب در حدود 150-120 ضربه در دقیقه و تعداد تنفس 50-30 تنفس در هر دقیقه میباشد.
به دلیل سرعت رشد زیاد در طی دوران کودکی میزان نیاز انرژی دریافتی متغیر است. هر کودک از زمان تولد تا سن 6 ماهگی در حدود 108 کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در هر روز انرژی نیاز دارد. مقدار توصیه شده انرژی دریافتی در شیرخواران 6 تا 12 ماهه 98 تا 100 کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در هر روز میباشد. یک روش خوب برای نشان دادن کفایت دریافت انرژی در کودکان، پایش دقیق میزان افزایش وزن، قد و وزن برای قد آنها برای سن‌شان و مقایسه آنها با منحنی‌های استاندارد میباشد.
به بیان دیگر نیاز به انرژی در کودکان بر اساس سن کودک متغیر است و تقریبا نیاز به انرژی به صورت زیر میباشد:
- ۰ تا ۲ ماه - ۱۲۰تا ۹۰کیلوکالری / کیلوگرم در هر روز
- 3 تا 5 ماه -100 تا 80 کیلوکالری / کیلوگرم در هر روز
- ۶ تا ۸ ماه - ۱۰۰ تا ۸۰ کیلوکالری / کیلوگرم در هر روز
- 9 تا 11 ماه -100 تا 90 کیلوکالری / کیلوگرم در هر روز
اگر روند افزایش وزن کودکان کند یا متوقف شود، یا دچار کاهش وزن شوند، دریافت انرژی و مواد مغذی آنها باید به دقت پایش شود. اگر سرعت افزایش وزن کودک بسیار بیشتر از نسبت افزایش قد او باشد، باید غلظت و کیفیت شیرخشک مصرف شده و همچنین میزان و نوع غذای نیمه کمکی که به او داده میشود بررسی شود. کودکانی که در بالاترین حد نمودار رشد برای وزن و نمایه توده بدنی قرار دارند و یا در دوران کودکی به سرعت رشد می‌‌‌کنند، بیشتر در معرض خطر چاقی در دوران بزرگسالی هستند.
میزان نیاز انرژی دریافتی در کودکان بیشتر از بزرگسالان است، زیرا میزان متابولیسم پایه و نیازهای آنان برای رشد و تکامل سریع در این دوران بیشتر است به‌طوری که در یک کودک سالم میزان ضربان قلب در حدود 150-120 ضربه در دقیقه و تعداد تنفس 50-30 تنفس در هر دقیقه میباشد.
از طرفی به دلیل بیشتر بودن نسبت سطح پوست به اندازه بدن تنظیم درجه حرارت بدن انرژی بیشتری مصرف میکند. همچنین باید توجه داشت که فعالیت‌هایی از قبیل گریه کردن ممکن است مصرف انرژی کودک را دو برابر کند.
آب
مقدار آب مورد نیاز کودک از طریق میزان از دست رفته از راه پوست، ریه‌ها، ادرار و مدفوع علاوه بر مقدار اندک مورد نیاز برای رشد تعیین میشود. دریافت آب کل توصیه شده برای کودک ۷/۰ لیتر در روز تا سن ۶ ماهگی و ۸/۰ از ۶ ماهگی تا یک‌سالگی است. توجه داشته باشید که آب کل شامل آب موجود در غذاها، نوشیدنی‌ها و آب آشامیدنی میباشد. به عبارتی دیگر می‌توان گفت کودک به ازای هر کیلوکالری مصرفی به ۵/۱ میلی‌لیتر آب احتیاج دارد.
مصرف آب برای ادامه حیات به ویژه برای فعالیت کلیه‌ها ضروری است ولی تا زمانی که شیرخوار فقط از شیر مادر تغذیه میشود لازم نیست که برای رفع تشنگی به وی آب داده شود. در هر نوبت شیردهی قسمت ابتدایی شیر مادر آب کافی برای شیرخوار را تامین میکند. اگر تشنگی شیرخواری که هنوز غذای کمکی مصرف نمی‌کند با دادن آب برطرف شود، میل او به شیر کاهش می‌یابد و همچنین از میزان مکیدن شیر مادر، که از مهم‌ترین عوامل موثر در افزایش شیر مادر است، کاهش می‌یابد و خود می‌تواند اختلال رشد ایجاد کند.
کودکان در مقابل از دست دادن آب بدن نسبت به بزرگسالان حساس‌ترند و در معرض خطر عدم تعادل آب می‌باشند، زیرا از دست رفتن مداوم آب بدن از طریق تبخیر از دستگاه تنفس و انتشار از طریق پوست در کودک بیشتر است و از طرفی، قابلیت تغلیظ کلیوی کودک از کودکان بزرگتر و بزرگسالان کمتر است. اگر اتلاف آب از مسیرهایی به غیر از کلیه زیاد باشد (مثلا در اسهال و استفراغ) نوزاد باید از نظر عدم تعادل آب و الکترولیت‌ها دقیقا تحت نظر قرار گیرد.
کمبود آب باعث کم آبی با سدیم زیاد (دهیدراتاسیون هیپرناترمیک) و علایم عصبی (مانند تشنج) همراه آن می‌گردد. به خاطر احتمال بروز دهیدراتاسیون هیپرناترمیک، باید حجم دریافت، میزان اضافه وزن و وضعیت هیدراتاسیون (تعداد پوشکی که در طول روز خیس میشود ) با دقت پایش شود. مصرف غذاهای حاوی پروتئین بالا و الکترولیت مثل گوشت و تخم‌مرغ ممکن است باعث کم آبی (دهیدراتاسیون) گردد. پس باید همراه آنها آب به شیرخوار داده شود.
توصیه میشود هر بار که شیرخوار غذای جامدی را مصرف میکند یکبار به او آب داده شود. در ماه‌های اول شروع آب باید حتما آب جوشیده سرد استفاده شود تا میکروب‌های موجود در آب از بین رفته باشند. به طور معمول در روزهای اول شروع غذای کمکی حدود ۲-۱ قاشق مرباخوری آب برای شیرخوار کافی است و سپس بر اساس تمایل او می‌توان میزان آب را افزایش داد.
بدیهی است که در ماه‌های اول شروع آب برای شیرخوار نمی‌توان آب معدنی را جایگزین آب جوشیده کرد. املاح موجود در آب معدنی به ویژه سدیم و فلوراید ممکن است زیادتر از میزان مورد نیاز شیرخوار بوده و باعث بروز عوارض شوند. در بیشتر مناطقی که آب با شرایط بهداشتی در اختیار باشد، جوشاندن آب تا سن ۸ تا ۹ ماهگی کافی است.
مسمومیت با آب به کم شدن میزان سدیم خون (هیپوناترمی)، بی‌قراری، حالت تهوع، استفراغ، تکرر ادرار یا کاهش ادرار و تشنج منجر میشود. این حالت زمانی ایجاد میشود که به جای شیر از آب برای تغذیه نوزاد استفاده میشود و یا شیر خشک خیلی رقیق به نوزاد داده میشود و یا در درمان اسهال به جای محلول الکترولیتی از آب معمولی استفاده گردد.
آب مورد نیاز کودکان
- سن مقدار آب مورد نیاز (ml/kg/day)
- ۱۰روز ۱۵۰-۱۲۵
- 3 ماه 160-140
- ۶ ماه ۱۵۵-۱۳۰
- یکسال 135-120
- دوسال ۱۲۵-۱۱۵
- شش سال 100-90
- ده سال ۸۵-۷۰
- چهارده سال 60-50
مقدار آب مورد نیاز کودک از طریق میزان از دست رفته از راه پوست، ریه‌ها، ادرار و مدفوع علاوه بر مقدار اندک مورد نیاز برای رشد تعیین میشود. دریافت آب کل توصیه شده برای کودک ۷/۰ لیتر در روز تا سن ۶ ماهگی و ۸/۰ از ۶ ماهگی تا یک‌سالگی است. توجه داشته باشید که آب کل شامل آب موجود در غذاها، نوشیدنی‌ها و آب آشامیدنی میباشد. به عبارتی دیگر می‌توان گفت کودک به ازای هر کیلوکالری مصرفی به ۵/۱ میلی‌لیتر آب احتیاج دارد.
مصرف آب برای ادامه حیات به ویژه برای فعالیت کلیه‌ها ضروری است ولی تا زمانی که شیرخوار فقط از شیر مادر تغذیه میشود لازم نیست که برای رفع تشنگی به وی آب داده شود. در هر نوبت شیردهی قسمت ابتدایی شیر مادر آب کافی برای شیرخوار را تامین میکند. اگر تشنگی شیرخواری که هنوز غذای کمکی مصرف نمی‌کند با دادن آب برطرف شود، میل او به شیر کاهش می‌یابد و همچنین از میزان مکیدن شیر مادر، که از مهم‌ترین عوامل موثر در افزایش شیر مادر است، کاهش می‌یابد و خود می‌تواند اختلال رشد ایجاد کند.
کودکان در مقابل از دست دادن آب بدن نسبت به بزرگسالان حساس‌ترند و در معرض خطر عدم تعادل آب می‌باشند، زیرا از دست رفتن مداوم آب بدن از طریق تبخیر از دستگاه تنفس و انتشار از طریق پوست در کودک بیشتر است و از طرفی، قابلیت تغلیظ کلیوی کودک از کودکان بزرگتر و بزرگسالان کمتر است. اگر اتلاف آب از مسیرهایی به غیر از کلیه زیاد باشد (مثلا در اسهال و استفراغ) نوزاد باید از نظر عدم تعادل آب و الکترولیت‌ها دقیقا تحت نظر قرار گیرد.
کمبود آب باعث کم آبی با سدیم زیاد (دهیدراتاسیون هیپرناترمیک) و علایم عصبی (مانند تشنج) همراه آن می‌گردد. به خاطر احتمال بروز دهیدراتاسیون هیپرناترمیک، باید حجم دریافت، میزان اضافه وزن و وضعیت هیدراتاسیون (تعداد پوشکی که در طول روز خیس میشود ) با دقت پایش شود. مصرف غذاهای حاوی پروتئین بالا و الکترولیت مثل گوشت و تخم‌مرغ ممکن است باعث کم آبی (دهیدراتاسیون) گردد. پس باید همراه آنها آب به شیرخوار داده شود.
توصیه میشود هر بار که شیرخوار غذای جامدی را مصرف میکند یکبار به او آب داده شود. در ماه‌های اول شروع آب باید حتما آب جوشیده سرد استفاده شود تا میکروب‌های موجود در آب از بین رفته باشند. به طور معمول در روزهای اول شروع غذای کمکی حدود ۲-۱ قاشق مرباخوری آب برای شیرخوار کافی است و سپس بر اساس تمایل او می‌توان میزان آب را افزایش داد.
بدیهی است که در ماه‌های اول شروع آب برای شیرخوار نمی‌توان آب معدنی را جایگزین آب جوشیده کرد. املاح موجود در آب معدنی به ویژه سدیم و فلوراید ممکن است زیادتر از میزان مورد نیاز شیرخوار بوده و باعث بروز عوارض شوند. در بیشتر مناطقی که آب با شرایط بهداشتی در اختیار باشد، جوشاندن آب تا سن ۸ تا ۹ ماهگی کافی است.
مسمومیت با آب به کم شدن میزان سدیم خون (هیپوناترمی)، بی‌قراری، حالت تهوع، استفراغ، تکرر ادرار یا کاهش ادرار و تشنج منجر میشود. این حالت زمانی ایجاد میشود که به جای شیر از آب برای تغذیه نوزاد استفاده میشود و یا شیر خشک خیلی رقیق به نوزاد داده میشود و یا در درمان اسهال به جای محلول الکترولیتی از آب معمولی استفاده گردد.
آب مورد نیاز کودکان
- سن مقدار آب مورد نیاز (ml/kg/day)
- ۱۰روز ۱۵۰-۱۲۵
- 3 ماه 160-140
- ۶ ماه ۱۵۵-۱۳۰
- یکسال 135-120
- دوسال ۱۲۵-۱۱۵
- شش سال 100-90
- ده سال ۸۵-۷۰
- چهارده سال 60-50
پروتئین
پروتئین برای ترمیم نسوج، تشکیل توده بدون چربی و رشد بدن ضروری است. نیاز به پروتئین در دوران سریع رشد کودکان به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن بیشتر از بزرگسالان یا کودکان بزرگتر است. میزان توصیه شده پروتئین برای کودکان از زمان تولد تا 6 ماهگی 2/2 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و برای کودکان 6 تا 12 ماهه g/kg 1/6 میباشد. کودکان نسبت به بزرگسالان به اسید آمینه ضروری بیشتری نیاز دارند. کمبود اسید آمینه ممکن است باعث محدودیت رشد کودک گردد. به نظر می‌رسد که هیستیدین برای کودکان ضروری ولی برای بزرگسالان ضروری نیست.
تیروزین، سیستین و تورین ممکن است برای کودکان نارس ضروری باشد. شیر انسان یا شیر خشک در سال اول زندگی قسمت اعظم پروتئین مورد نیاز را تامین میکند. مقدار پروتئین شیر مادر، با وجودی که به طور قابل ملاحظه‌ای از شیر خشک کمتر است، ولی تا 6 ماه اول زندگی برای کودکان کافی است. شیر انسان حاوی 70 درصد پروتئین whey و 30 درصد پروتئین casein میباشد.پروتئین وی شیر انسان شامل پروتئین‌های محلولی است که هضم آن آسان میباشد، پروتئین اصلی وی در شیر آلفا- لاکتالبومین است که بدن کودک آن را به راحتی جذب کرده و در ساختن بافت‌ها مورد استفاده قرار میدهد.
تیروزین، سیستین و تورین ممکن است برای کودکان نارس ضروری باشد. شیر انسان یا شیر خشک در سال اول زندگی قسمت اعظم پروتئین مورد نیاز را تامین میکند. مقدار پروتئین شیر مادر، با وجودی که به طور قابل ملاحظه‌ای از شیر خشک کمتر است، ولی تا 6 ماه اول زندگی برای کودکان کافی است. شیر انسان حاوی 70 درصد پروتئین whey و 30 درصد پروتئین casein میباشد.پروتئین وی شیر انسان شامل پروتئین‌های محلولی است که هضم آن آسان میباشد، پروتئین اصلی وی در شیر آلفا- لاکتالبومین است که بدن کودک آن را به راحتی جذب کرده و در ساختن بافت‌ها مورد استفاده قرار میدهد.
در حالی‌که شیر گاو حاوی 18درصد پروتئین whey و 82 درصد پروتئین casein میباشد که فرم کازئین در معده کودک تشکیل دلمه‌ای سفت را میدهد که هضم و جذب آن مشکل است. در 6 ماه دوم سال اول زندگی باید در رژیم شیرخوار منابع پروتئین با کیفیت بالا از قبیل ماست، گوشت له شده و صاف شده یا غلات گنجانده شود. در صورتیکه برای درمان اسهال به دنبال بیماری روده‌ای، از شیر خشک بیش از حد رقیق شده به مدت طولانی استفاده شود و یا زمانی‌که به دلیل آلرژی‌های متعدد محدودیت شدید غذایی وجود داشته باشد، ممکن است کودک پروتئین کافی دریافت نکند.
کربوهیدراتها
در دوران نوزادی کربوهیدراتها باید ۳۰ تا ۶۰% انرژی دریافتی را تشکیل دهند. تقریبا ۴۰ % انرژی شیر مادر و ۴۰ تا ۵۰% انرژی شیر خشک‌ها از لاکتوز و سایر کربوهیدراتها تامین میشود. کودک به راحتی لاکتوز را هضم کرده و به خوبی آن را تحمل میکند. در موارد نادری نوزاد نمی‌تواندلاکتوز شیر را تحمل کند که در این صورت باید از شیر خشک مخصوص استفاده نماید. شیر انسان حاوی آنزیم آمیلاز است که ۴۰ تا ۶۰ برابر فعالتر از آمیلاز شیر گاو است. لاکتوز موجود در شیر تامین کننده گالاکتوز است که در تشکیل سلول‌های عصبی نقش مهمی دارد.
در کودک بوتولیسم با خوردن اسپورهای کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد شده، در روده تکثیر پیدا کرده ایجاد سم میکند. عسل و شربت ذرت تنها منبع این اسپورها در غذای کودک می‌باشند. این اسپورها مقاومت زیادی در برابر حرارت داشته و در طی روش‌های متداول گرم کردن از بین نمی‌روند بنابراین این غذاها را نباید به کودک کمتر از یکسال داد، چون هنوز ایمنی مورد نیاز برای مقاومت در برابر اسپور بوتولیسم را کسب نکرده‌اند.
در دوران نوزادی کربوهیدراتها باید ۳۰ تا ۶۰% انرژی دریافتی را تشکیل دهند. تقریبا ۴۰ % انرژی شیر مادر و ۴۰ تا ۵۰% انرژی شیر خشک‌ها از لاکتوز و سایر کربوهیدراتها تامین میشود. کودک به راحتی لاکتوز را هضم کرده و به خوبی آن را تحمل میکند. در موارد نادری نوزاد نمی‌تواندلاکتوز شیر را تحمل کند که در این صورت باید از شیر خشک مخصوص استفاده نماید. شیر انسان حاوی آنزیم آمیلاز است که ۴۰ تا ۶۰ برابر فعالتر از آمیلاز شیر گاو است. لاکتوز موجود در شیر تامین کننده گالاکتوز است که در تشکیل سلول‌های عصبی نقش مهمی دارد.
در کودک بوتولیسم با خوردن اسپورهای کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد شده، در روده تکثیر پیدا کرده ایجاد سم میکند. عسل و شربت ذرت تنها منبع این اسپورها در غذای کودک می‌باشند. این اسپورها مقاومت زیادی در برابر حرارت داشته و در طی روش‌های متداول گرم کردن از بین نمی‌روند بنابراین این غذاها را نباید به کودک کمتر از یکسال داد، چون هنوز ایمنی مورد نیاز برای مقاومت در برابر اسپور بوتولیسم را کسب نکرده‌اند.
منبع:
زندگی آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼