سونوگرافی سه بعدی، آیا برای جنین ضرر دارد؟
نگرانی اصلی در این زمینه این است که آیا امواج صوتی سونوگرافی سه‌بعدی می‌توانند به جنین آسیب برسانند؟ در این مقاله، به بررسی این موضوع می‌پردازیم که سونوگرافی سه‌بعدی چیست، چگونه کار می‌کند و آیا خطری برای سلامت جنین دارد یا خیر.
نی نی بان: در سال‌های اخیر، علاوه بر سونوگرافی‌های رایج دوبعدی، تکنولوژی‌های جدیدی مانند سونوگرافی سه بعدی (3D) و چهاربعدی (4D) نیز مطرح شده‌اند که تصاویر واقعی‌تر و ملموس‌تری از جنین ارائه می‌دهند. این تصاویر سه‌بعدی که به والدین امکان می‌دهند چهره و حرکات فرزندشان را با جزئیات بیشتری مشاهده کنند، جذابیت فراوانی دارند. نگرانی اصلی در این زمینه این است که آیا امواج صوتی سونوگرافی سه‌بعدی می‌توانند به جنین آسیب برسانند؟ در این مقاله، به بررسی این موضوع می‌پردازیم که سونوگرافی سه‌بعدی چیست، چگونه کار می‌کند و آیا خطری برای سلامت جنین دارد یا خیر.
سونوگرافی سه بعدی چیست؟
سونوگرافی سه‌بعدی (3D Ultrasound)، نوعی پیشرفته از سونوگرافی استاندارد (دوبعدی) است که علاوه بر طول و عرض، بُعد سوم (عمق) را نیز به تصویر اضافه می‌کند. در سونوگرافی دوبعدی، امواج صوتی به صورت برش‌های تخت و سیاه و سفید از بدن عبور کرده و تصویری دو بعدی ایجاد می‌کنند. اما در سونوگرافی سه‌بعدی، پروب به صورت خودکار یا دستی در یک منطقه خاص حرکت می‌کند و مجموعه‌ای از برش‌های دوبعدی را از زوایای مختلف جمع‌آوری می‌کند. سپس یک کامپیوتر قدرتمند، این برش‌ها را با هم ترکیب کرده و یک تصویر سه‌بعدی و حجم‌دار از جنین یا اندام مورد نظر ایجاد می‌کند.
گرچه هنوز خطرات احتمالی به اثبات نرسیده، ولی تحقیقاتی ادعا می‌کنند به دنبال سونوگرافی سه‌بعدی و چهار بعدی احتمال سوختگی در بافت نرم جنین وجود دارد همچنین به دلیل انرژی بسیار بالا، امکان بروز آسیب برحلزون شنوایی جنین نیز هست. دستگاه‌های سونوگرافی سه‌بعدی و چهار بعدی برای گرفتن تصویر مناسب حداکثر انرژی آلتراسوند را به داخل بدن می‌فرستند و چنانچه پروب این دستگاه به میزان کافی روی شکم مادر باردار نگه داشته شود، حتی می‌تواند مایع‌آمنیوتیک (کیسه اطراف جنین) را به جوش بیاورد و به بافت‌های جنین آسیب بزند، پس مهارت پزشک سونوگراف در مدت زمان سونوگرافی نقش بسیار مهمی در بروز آسیب‌های احتمالی دارد.
چه زمانی برای سونوگرافی سه بعدی مناسب است؟
اما چه زمانی باید برای انجام سونوگرافی سه بعدی اقدام کرد؟ تعیین "بهترین زمان" برای انجام سونوگرافی سه‌بعدی (و چهاربعدی) در بارداری، به دو عامل اصلی بستگی دارد؛ هدف از انجام سونوگرافی و توانایی دستگاه در گرفتن تصاویر واضح و با جزئیات بالا. به‌طورکلی:
- بهترین زمان برای گرفتن سونوگرافی سه بعدی بین هفته ی 26 و هفته ی 30 حاملگی است.
- وقتی نوزاد شما قبل از هفته ی 26 در رحم مادر باشد مقداری چربی در زیر پوست شما وجود خواهد داشت. اگر سونوگرافی سه بعدی انجام میدهد تصاویر استخوان های صورت را انتخاب کنید.
- پس از 30 هفتگی نوزاد، سر نوزاد شما به ناحیه لگن نزدیک میشود. انجام سونوگرافی سه بعدی به شما یک تصویر واضح و روشن از چهره کودک نمیدهد.
- در صورتی که شما دارای یک بیماری شناخته شده به عنوان قدامی جفت که در آن جفت در قسمت جلوی رحم شما میباشد باید تا هفته ۲۸ بارداری صبر کنید تا بهترین تصویر را از نوزاد خود بگیرید.
دریافت بهترین تصویر سونوگرافی سه بعدی در دوران بارداری
دستیابی به بهترین تصویر سونوگرافی سه‌بعدی از جنین در دوران بارداری، ترکیبی از زمان‌بندی صحیح، آماده‌سازی مادر و همکاری جنین است. در حالی که عوامل خارج از کنترل مانند موقعیت جنین در لحظه سونوگرافی می‌تواند بر کیفیت تصویر تأثیر بگذارد، اما با رعایت نکات زیر می‌توانید شانس گرفتن یک تصویر عالی و به یاد ماندنی را به حداکثر برسانید:
- همان طور که در بالا بیان شد بهترین زمان برای دریافت سونوگرافی بین هفته ۲۶ و ۳۰ است
- قبل از عمل سونوگرافی سه بعدی به مقدار زیاد آب بنوشید. نه فقط قبل از ملاقات، اما سعی کنید در چند روز قبل از ملاقات آب زیادی بنوشید، شما باید سعی کنید حداقل دو تا سه لیتر آب روزانه بنوشید.
- مطمئن شوید راحت به سونوگرافی سه بعدی می روید، مثانه شما باید پر باشد اما طوری نباشد که باعث آزار و اذیت شما شود، اطمینان حاصل کند که لباسی که می پوشید راحت است و در آن لباس راحت هستید.
اگر آزمایشات پس از تلاش دو یا سه باره بی نتیجه بود شما باید قید رفتن برای سونوگرافی سه بعدی را بزنید.
این نکات را باید در نظر داشته باشید - در حالی که سونوگرافی سه بعدی یکی از بهترین را ه ها برای دیدن چهره ی نوزاد متولد نشده شما در داخل رحم است، اما ممکن است همیشه شما یک تصویر دریافت کنید.این به این معنا نیست که چیزی اشتباه در مورد نوزاد شما وجود دارد. این به این معنی است که نوزاد شما خواب است و گرفتن تصویر از چهره انتخاب خوبی نیست.
- یکی از بهترین نمونه هنگامی است که چهره نوزاد شما رو به بیرون است که شما یک تصویر واضحی از طریق سونوگرافی سه بعدی دریافت می کند، همچنین مهم است که مقدار کافی از مایع آمنیوتیک اطراف چهره نوزاد شما وجود داشته باشد که باعث می شود تصویر روشنتر شود.
- شما ممکن است به دلیل اینکه چهره نوزاد شما سمت پشت خود باشد نتوانید تصویر نوزاد را دریافت کنید.
- همچنین اگر شما بیش از حد چربی شکم داشته باشید چهره نوزاد خود را در سونوگرافی سه بعدی نمی توانید ببینید.
- اگر نتایج خوب نباشد ممکن است سونوگرافیست از شما بخواهد یک پیاده روی برای تغییر موقعیت نوزاد برای شما مفید باشد، اگر جواب نداد سونوگرافیست از شما می خواهد که پس از یک هفته یا موقعی که موقعیت نوزاد شما تغییر کرد به سونوگرافیست مراجعه کنید.
- از دیگر مواردی که شما نمی توانید چهره نوزاد خود دریافت کنید موقعی است که سر به لگن نزدیک باشد، ممکن است یک تصویر به صورت برفکی ببینید که دلیل آن این است که به اندازه کافی مایع آمنیوتیک اطراف صورت وجود ندارد.
مزایای سونوگرافی سه بعدی چیست؟
- در گذشته در تشخیص ناهنجاری جنینی از روش آمینوسنتز (کشیدن آب اطراف جنین) استفاده می‌شد که امکان سقط جنین وجود داشت، اما امروزه با کمک این نوع سونوگرافی می‌توان بدون بروز هیچ‌گونه خطری برای جنین تا 99 درصد به تشخیص صحیح دست یافت.
- با توجه به نتایج این سونوگرافی پزشکان می‌توانند به تصمیم گیری بهتری در خصوص ادامه بارداری یا پایان دادن به آن دست یابند.
- همچنین بررسی نتایج اعمال جراحی داخل رحمی، از دیگر کاربردهای سونوگرافی سه بعدی است.
- برای بررسی بهتر اختلالات آناتومیک جنین (هر گونه تغییر در اندام درونی و اندام بیرونی مشخص است).
- اسپاینا بیفیدا (نقایص ستون فقرات و نخاع جنین)
- همچنین در آینده می‌توان از این روش برای تعیین اختلالات عصبی جنین و احتمال وجود فلج مغزی استفاده کرد.
نکته مهم: این سونوگرافی بایستی در شرایط خاص انجام شود و همه زنان باردار نیاز به انجام این سونوگرافی ندارند.
معایب سونوگرافی سه بعدی
با وجود مزایای متعدد سونوگرافی سه‌بعدی (3D Ultrasound) که شامل توانایی مشاهده دقیق‌تر ناهنجاری‌ها و تقویت پیوند عاطفی والدین با جنین میشود، این روش نیز مانند هر ابزار تشخیصی دیگری دارای محدودیت‌ها و معایبی است که باید به آن‌ها توجه کرد:
- مشاهده جنین قبل از ۱۷ هفته می‌تواند سبب اضطراب ناشی از شکل عجیب و احساس غیر واقعی بودن جنین در مادر شود. بزرگترین خطر بالقوه سونوگرافی ۳ بعدی برای مادر باردار احساس کاذب عدم نیاز به سایر مراقبت هاست.
- خطر این امواج به مدت زمان تابش امواج، شدت آن‌ها و بسامد امواج بستگی دارد.
- نقص دستگاه سونوگرافی ۳ بعدی به مایع آمونیاکی دور جنین آسیب می‌زند.
- برای گرفتن تصویر مناسب حداکثر انرژی را به داخل بدن می‌فرستند و چنانچه prob این دستگاه به میزان کافی روی شکم مادر باردار نگه داشته شود، از نظر تئوری حتی می‌تواند کیسه آب اطراف جنین را به جوش بیاورد.
- سونوگرافی ۳ بعدی به دلیل اینکه بر یک نقطه به مدت طولانی انرژی وارد می‌کند گاهی می‌تواند موجب سوختگی‌هایی در بافت نرم جنین شود.
- در سونوگرافی ۳ بعدی امواج به صورت prod (برانگیخته) وارد دستگاه میشود و دستگاه این امواج را به تصویر تبدیل می‌کند.
- اگر فردی که سونوگرافی ۳ بعدی انجام میدهد مهارت کافی نداشته باشد پیرود بر روی یک نقطه از شکم قرار گرفته میشود و امواج به صورت صوت در یک نقطه جمع میشود و گرمایی که از این امواج صوتی وارد میشود می‌تواند خطراتی ایجاد کند.
- در بیشتر موارد روش سونوگرافی ۳ بعدی غیر ضروری است و ضمن اتلاف وقت، هزینه مالی فراوانی را به بیماران تحمیل می‌کند.
لزوم انجام سونوگرافی سه بعدی در حاملگی
سونوگرافی دوبعدی (2D Ultrasound) ستون فقرات مراقبت‌های دوران بارداری مدرن است و برای ارزیابی روتین سلامت جنین، رشد آن، وضعیت جفت و میزان مایع آمنیوتیک کاملاً کافی و استاندارد طلایی محسوب میشود. سونوگرافی سه‌بعدی (3D Ultrasound) اما یک ابزار تکمیلی است و انجام روتین آن برای تمام بارداری‌ها ضروری تلقی نمی‌شود. لزوم انجام سونوگرافی سه‌بعدی تنها در شرایط خاص و با اندیکاسیون‌های پزشکی مشخص، توسط پزشک معالج تعیین می‌گردد. در واقع، سونوگرافی سه‌بعدی زمانی "ضروری" میشود که اطلاعات تکمیلی و دقیق‌تری نسبت به سونوگرافی دوبعدی برای تشخیص، ارزیابی، یا برنامه‌ریزی درمانی نیاز باشد.
در سونوگرافی سه بعدی جنین چه چیزی مشخص می شود؟
سونوگرافی سه‌بعدی (3D Ultrasound) به دلیل توانایی خود در ارائه تصاویر حجمی و واقعی‌تر از جنین، اطلاعات خاصی را فراهم می‌کند که در سونوگرافی دوبعدی ممکن است به وضوح قابل مشاهده نباشند یا درک آن‌ها برای پزشک یا والدین دشوار باشد. در سونوگرافی سه‌بعدی جنین، موارد زیر با جزئیات بیشتری مشخص می‌شوند:
- مشخص شدن اختلالات ژنتیکی جنین
- وجود اختلال آناتومیک در جنین و نقص بافتی جنین
- بررسی اندام های داخلی و بیرونی جنین
- مشخص شدن نقص ستون فقران و نخاع جنین
- احتمال وجود اختلال شبکه عصبی و فلج مغزی در جنین
- تعیین دقیق جنسیت جنین
- بررسی عوامل بروز زایمان زودرس
- بررسی مشکلاتی که باعث سقط جنین می شوند
- بررسی وضعیت بند ناف
- بررسی خونریزی رحمی در بارداری
آیا سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی برای جنین ضرر دارد؟
با استناد به تحقیقات علمی و توصیه‌های سازمان‌های معتبر جهانی (مانند سازمان غذا و داروی آمریکا FDA و انجمن سونوگرافی در پزشکی AIUM)، باید گفت خیر، سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی، زمانی که توسط متخصصان آموزش‌دیده و برای مقاصد پزشکی انجام شوند، به طور کلی ایمن در نظر گرفته می‌شوند و هیچ شواهد قطعی و اثبات‌شده‌ای مبنی بر آسیب رساندن آن‌ها به جنین وجود ندارد. در مجموع، شواهد علمی کنونی نشان می‌دهند که سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی، در صورت استفاده صحیح و مسئولانه توسط متخصصین، یک روش تشخیصی ایمن و ارزشمند در دوران بارداری محسوب می‌شوند.
تفاوت سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی
اما سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ تفاوت سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی به شرح زیر است:
-
سونوگرافی سه بعدی:
تصاویر ایستا: این نوع سونوگرافی تصاویر سه‌بعدی از جنین تولید می‌کند که به صورت ثابت و با جزئیات بیشتر نسبت به سونوگرافی دو بعدی به نمایش درمی‌آید.
تصویربرداری: با استفاده از تکنیک‌های خاص، تصاویر از جنین به صورت سه‌بعدی ترکیب می‌شوند تا شکل و خصوصیات ظاهری آن بهتر دیده شود.
تشخیص ویژگی‌ها: این تصاویر می‌توانند به تشخیص ویژگی‌های ظاهری جنین کمک کنند، اما حرکات آن در این تصاویر مشاهده نمی‌شوند.
-
سونوگرافی چهار بعدی:
تصاویر حرکتی: این نوع سونوگرافی همان تصاویر سه‌بعدی را دارد، اما با این تفاوت که حرکات جنین را در زمان واقعی به نمایش می‌گذارد.
مشاهده حرکات: والدین می‌توانند حرکاتی مانند تکان خوردن، دست‌ها یا پاها را در حین سونوگرافی ببینند.
تجربه زنده: این نوع سونوگرافی به والدین تجربه‌ای زنده و پویا از جنین را ارائه میدهد و می‌تواند از لحاظ عاطفی بسیار تأثیرگذار باشد.
نظر کاربران
دربارداری‌اول‌یه‌بارماه‌پنجم‌ویه‌بارماه‌نهم‌رفتم‌به‌گفت‌دختراست‌ولی‌وقتی‌به‌دنیااومدپسربودالانم‌شرایط‌من‌مثل‌بارداری‌اولم‌هست