بیماری سندروم روده تحریک‌پذیر در کودکان چیست؟

سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) یک اختلال بلندمدت (مزمن) است که روده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. IBS باعث درد شکم و علائم روده‌ای می‌شود.

در IBS، کولون به طور طبیعی به نظر می‌رسد، اما درد و تغییر در عادات روده رخ می‌دهد.

علت IBS در کودکان چیست؟

علت دقیق فیزیکی IBS مشخص نیست. ممکن است کولون کودک حساس‌تر از حالت معمول باشد. این بدان معناست که کولون به موادی که معمولاً نباید تأثیر زیادی بر آن بگذارد، واکنش شدید نشان می‌دهد.

کودکان ممکن است به دلیل موارد زیر علائم IBS را تجربه کنند:

• مشکلات در حرکت غذا از طریق دستگاه گوارش
• حساسیت شدید داخلی روده به کشش و حرکت
• استرس
• رشد بیش از حد برخی از باکتری‌ها در روده کوچک
• حساسیت به برخی غذاها، مانند لاکتوز، فروکتوز و ساکاروز
• سایر شرایطی که می‌توانند علائم مشابه IBS را ایجاد کنند، مانند بیماری سلیاک.

کدام کودکان در معرض خطر IBS هستند؟

کودکانی بیشتر در معرض خطر IBS هستند که یکی یا هر دو والدین این اختلال را داشته باشند. نوجوانان بیشتر از کودکان کوچکتر در معرض خطر هستند. IBS به طور یکسان بر پسران و دختران تأثیر می‌گذارد. سابقه آزار و وضعیت‌های استرس‌زا می‌تواند خطر را در کودکان و بزرگسالان افزایش دهد.

علائم IBS در کودکان چیست؟

IBS به عنوان درد شکم یا کرامپ همراه با تغییر در عادات روده، مانند اسهال، یبوست یا هر دو تعریف می‌شود. علائم هر کودک ممکن است متفاوت باشد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد شکم که مدام بازمی‌گردد. درد ادامه‌دار بیشتر از ۳ ماه، مزمن محسوب می‌شود.
• تغییر در عادات روده، مانند اسهال یا یبوست
• ناراحتی معده (تهوع)
• احساس سرگیجه
• کاهش اشتها
• تورم (نفخ) و گاز
• گرفتگی
• نیاز به اجابت مزاج فوری
• احساس اینکه تمام مدفوع در هنگام اجابت مزاج خارج نشده است
• وجود موکوس در مدفوع

علائم IBS ممکن است شبیه به مشکلات بهداشتی دیگر باشد. مطمئن شوید که کودک شما برای تشخیص به ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی مراجعه کند.

تشخیص IBS در کودکان چگونه انجام می‌شود؟

ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی کودک شما تاریخچه کامل سلامت را بررسی کرده و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. تشخیص IBS با رد کردن سایر علل علائم صورت می‌گیرد.

برخی از علائم وجود دارند که ممکن است نشان‌دهنده علت دیگری غیر از IBS باشند. این علائم می‌توانند به ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی کمک کنند تا تصمیم بگیرند که چه آزمایشات و روش‌های آزمایشگاهی نیاز است. این علائم شامل موارد زیر هستند:

• کاهش وزن
• استفراغ
• تب بدون علت مشخص
• اسهال خونی
• تأخیر در رشد
• بزرگ شدن کبد

پزشک آزمایشات آزمایشگاهی را برای بررسی عفونت و التهاب تجویز می‌کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• آزمایش‌های خون: این آزمایش‌ها برای بررسی کم‌خونی، عفونت یا بیماری‌های ناشی از التهاب یا تحریک انجام می‌شوند.
• تجزیه و تحلیل و کشت ادرار: این آزمایش‌ها برای بررسی عفونت‌های دستگاه ادراری کمک می‌کنند.
• نمونه مدفوع: این آزمایش برای بررسی باکتری‌ها و انگل‌هایی است که ممکن است موجب اسهال شوند. همچنین می‌تواند التهاب روده را بررسی کند.
• نمونه مدفوع برای خون نهفته: خون نهفته قابل مشاهده نیست و تنها با استفاده از محلول خاصی که وقتی با خون تماس پیدا می‌کند، آبی می‌شود، شناسایی می‌شود. اگر خون پیدا شود، ممکن است التهاب در دستگاه گوارش وجود داشته باشد.
• آزمایش‌های تنفسی: آزمایش‌های مختلف تنفسی برای بررسی رشد بیش از حد باکتری‌ها یا مشکلاتی در هضم برخی قندها مانند لاکتوز، فروکتوز یا ساکاروز انجام می‌شود. یک نمونه از این آزمایش‌ها، آزمایش هیدروژن تنفسی لاکتوز است که برای بررسی عدم توانایی کودک در هضم لاکتوز یا عدم تحمل لاکتوز: لاکتوز یک قند موجود در شیر و محصولات لبنی است.
• رادیوگرافی شکمی: یک مطالعه ساده که به پزشک کمک می‌کند تا تصوری از وضعیت اندام‌های داخلی به دست آورد.
• سونوگرافی شکمی: یک آزمایش تصویربرداری که نشان می‌دهد اندام‌های داخلی در حال کار چگونه به نظر می‌رسند. این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تصویربرداری از اندام‌های داخلی استفاده می‌کند. گاهی اوقات آزمایش‌های تصویربرداری دیگر مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن انجام می‌شود، اگر نیاز به ارزیابی شرایط دیگر که ممکن است شبیه IBS باشند، وجود داشته باشد.
• EGD (آندوسکوپی مری، معده و دوازدهه) یا آندوسکوپی فوقانی: آزمایشی که از لوله‌ای کوچک و انعطاف‌پذیر با نور و دوربین در انتها (آندوسکوپ) برای بررسی داخل بخشی از دستگاه گوارش استفاده می‌کند. همچنین ممکن است نمونه‌های بافت (بیوپسی) از داخل دستگاه گوارش برای آزمایش گرفته شود.
• کولونوسکوپی: آزمایشی که از لوله بلند و انعطاف‌پذیر با نور و دوربین در انتها (کولونوسکوپ) برای بررسی داخل روده بزرگ استفاده می‌کند.

درمان IBS در کودکان چگونه انجام می‌شود؟

برای IBS درمان قطعی وجود ندارد. هدف اصلی درمان کاهش علائم و کمک به کودک شما برای بازگشت به فعالیت‌های روزمره است. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

تغییرات رژیمی

• قند لاکتوز می‌تواند علائم IBS را تشدید کند. اگر کودک شما نمی‌تواند لاکتوز را هضم کند (عدم تحمل لاکتوز)، بهتر است مصرف لاکتوز محدود شود. با ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی کودک خود در مورد دادن آنزیم هاضم قند (لاکتاز/لاکتید) به کودک خود مشورت کنید.
• رژیم غذایی فودمپ کم: این رژیم غذایی محدودکننده است و شامل غذاهایی می‌شود که کودک ممکن است نتواند آن‌ها را به درستی هضم کند و باعث بروز علائم IBS می‌شود. با این حال، قبل از شروع هر رژیم خاصی، از ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی کودک خود راهنمایی بگیرید.
• فیبر قابل حل معمولاً مفید است، اما فیبر غیر قابل حل می‌تواند باعث افزایش گاز و نفخ شود.
• قبل از افزودن باکتری‌های مفید (پروبیوتیک‌ها) به رژیم غذایی کودک خود، با پزشک اطفال مشورت کنید. 
• ممکن است لازم باشد تغییرات دیگری در رژیم غذایی کودک خود ایجاد کنید اگر او حساسیت یا عدم تحمل به برخی غذاها داشته باشد.
• اگر سوال یا نگرانی در مورد مدیریت تغییرات رژیمی مورد نیاز دارید، از یک متخصص تغذیه ثبت‌شده بخواهید با شما صحبت کند.

دارو

اگر کودک شما علائم شدید دارد، ممکن است نیاز به دارو باشد.

مدیریت استرس

هنگامی که کودک شما دچار حمله دردناک IBS می‌شود، سعی کنید به او کمک کنید تا تمرکز خود را بر روی چیزی سرگرم‌کننده یا خوشایند بگذارد. در موارد نادر، ممکن است برای کنترل درد از متخصصین کمک گرفته شود. روش‌هایی مانند بیوفیدبک و طب سوزنی ممکن است مفید باشند. تمرکز و یوگا نیز می‌توانند مفید باشند. بسیاری از اپلیکیشن‌های آنلاین وجود دارند که به آموزش تمرکز و یوگا کمک می‌کنند و شما می‌توانید این کار را با کودک خود در خانه انجام دهید.

استرس خود را نیز مدیریت کنید. مراقبت از کودکی با IBS می‌تواند از نظر عاطفی و جسمی خسته‌کننده باشد. خودمراقبتی به کودک شما کمک می‌کند تا با استرس خود کنار بیاید.

عوارض احتمالی IBS در کودکان چیست؟

کودکان مبتلا به IBS معمولاً احساس خوبی ندارند. علائم جسمی IBS می‌تواند منجر به استرس و مشکلات عاطفی شود. به عنوان مثال، کودکانی که دچار اسهال هستند ممکن است نتوانند به موقع به دستشویی بروند. این می‌تواند باعث احساس شرمندگی آن‌ها شود. سپس ممکن است از رفتن به مدرسه یا بازی با دوستان خود خودداری کنند. این می‌تواند منجر به افسردگی و اضطراب شود.

بیشتر کودکان مبتلا به IBS به رشد و توسعه طبیعی خود ادامه می‌دهند. اما برخی از کودکان ممکن است برای محدود کردن دردی که در هنگام هضم دارند، کمتر غذا بخورند. این می‌تواند منجر به کاهش وزن شود.

چگونه می‌توانم به کودک خود کمک کنم تا با IBS زندگی کند؟ علائم IBS می‌توانند بر فعالیت‌های روزمره کودک شما تأثیر بگذارند. مهم است که با ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی کودک خود همکاری کنید تا بیماری را مدیریت کنید. ممکن است به یک برنامه برای مقابله با مسائلی مانند رژیم غذایی، مدرسه و سلامت عاطفی یا روانی نیاز داشته باشید. به طور مناسب با سن کودک، او را در مورد IBS آموزش دهید، از جمله اینکه چگونه علائم را کنترل کند.

مهم است که محرک‌هایی که علائم کودک شما را ایجاد می‌کنند، شناسایی کرده و از آن‌ها دوری کنید. محرک‌ها معمولاً شامل موارد زیر هستند:

• وعده‌های غذایی بزرگ (بنابراین خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر و بیشتر در طول روز می‌تواند مفید باشد)
• غذاهای چرب
• محصولات لبنی
• کافئین
• شیرین‌کننده‌های مصنوعی

نگه‌داشتن یک دفترچه یادداشت از غذاها و علائم می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر محرک‌های کودک خود را درک کنید.

به کودک خود کمک کنید تا روش‌های مثبت برای مقابله پیدا کند. این می‌تواند به او کمک کند تا در مدرسه و فعالیت‌های دیگر شرکت کند. برخی از روش‌هایی که ممکن است مفید باشند شامل موارد زیر هستند:

• روش‌های آرام‌سازی
• حواس‌پرتی
• تجسم هدایت‌شده
• هیپنوتراپی
• درمان شناختی-رفتاری
• بیوفیدبک

با پزشک اطفال و کارکنان مدرسه صحبت کنید تا روش‌ها و مداخلاتی که ممکن است برای کودک شما مناسب باشد را پیدا کنید.

اگر کودک شما در مقابله با IBS مشکل دارد، با ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی او مشورت کنید. ممکن است بخواهید کودک خود را به یک متخصص معرفی کنید، مانند:

• پزشک متخصص رشد و رفتار کودکان
• متخصص پزشکی نوجوانان
• ارائه‌دهنده خدمات بهداشت روان
• روان‌شناس مدرسه یا مشاور مدرسه

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر کودک شما هر یک از علائم زیر را داشت، به پزشک مراجعه کنید:

• درد شکم
• اسهال یا یبوست بلندمدت (مزمن)
• هر علائم دیگری از دستگاه گوارش
• کاهش وزن بدون توضیح

اگر کودک شما تشخیص IBS داشته و علائم دیگری از جمله موارد زیر را پیدا کرده است، فوراً به پزشک او مراجعه کنید:

• کاهش وزن
• استفراغ
• اسهال شدید
• تب
• علائم ادراری
• اسهال خونی
• تغییرات پوستی
• علائم افسردگی، مانند افزایش انزوا، غمگینی، تحریک‌پذیری یا از دست دادن علاقه به فعالیت‌های معمول.

نکات کلیدی درباره IBS در کودکان

• IBS یک اختلال بلندمدت (مزمن) است که بر روده بزرگ یا کوچک تأثیر می‌گذارد.
• IBS باعث علائم دردناک شکم و روده می‌شود. این بیماری به عنوان درد یا گرفتگی شکم همراه با تغییر در عادات روده، مانند اسهال یا یبوست تعریف می‌شود.
• سعی کنید محرک‌هایی که علائم کودک شما را ایجاد می‌کنند پیدا کنید. سپس به کودک خود بیاموزید که از آن محرک‌ها دوری کند.
• درمان قطعی وجود ندارد. هدف از درمان کاهش علائم و کمک به کودک شما برای بازگشت به عملکرد روزمره طبیعی است.
• علائم IBS می‌توانند بر فعالیت‌های روزمره کودک شما تأثیر بگذارند. با ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی کودک خود همکاری کنید تا بیماری را مدیریت کنید.

گام‌های بعدی

نکات برای کمک به شما در ملاقات با پزشک:

• دلیل ملاقات و انتظارات خود را بدانید.
• قبل از ملاقات، سوالاتی که می‌خواهید پاسخ داده شود را بنویسید.
• در طول ملاقات، نام تشخیص جدید و هر دارو، درمان یا آزمایش جدیدی که تجویز می‌شود را یادداشت کنید. همچنین هر دستورالعمل جدیدی که ارائه‌دهنده برای کودک شما می‌دهد را بنویسید.
• بدانید که چرا دارو یا درمان جدید تجویز شده است و چگونه به کودک شما کمک می‌کند. همچنین از عوارض جانبی آن آگاه باشید.
• بپرسید آیا وضعیت کودک شما می‌تواند به روش‌های دیگری درمان شود.
• بدانید چرا آزمایش یا روش خاصی توصیه شده است و نتایج آن می‌تواند چه معنی‌ای داشته باشد.
• بدانید اگر کودک شما دارو را مصرف نکرد یا آزمایش یا روش خاصی را انجام نداد، چه اتفاقی می‌افتد.
• اگر کودک شما یک قرار ملاقات پیگیری دارد، تاریخ، زمان و هدف آن ملاقات را یادداشت کنید.
• بدانید چگونه می‌توانید بعد از ساعات کاری با پزشک تماس بگیرید. این مورد مهم است اگر کودک شما بیمار شود و شما سوالاتی داشته باشید یا نیاز به مشاوره داشته باشید.