مراقبت بعد از زایمان، آیا آماده هستید؟

در صورتی که همه چیز طبق برنامه پیش رود، شما در حدود هفته ۴۰ زایمان خواهید کرد، هر چند بسیاری از زنان قبل یا بعد از آن زایمان می کنند. زایمان شما ممکن است برنامه دقیق تولد را دنبال کند یا کاملا متفاوت با آنچه تصور می کرده اید باشد، شاید به سزارین ختم شود در حالیکه شما قصد داشتید زایمان طبیعی داشته باشید.در هر صورت، بدن شما (و شاید مغز شما) در سرتاسر دوره بارداریتان برای این لحظه آماده شده است. مطمئن شوید که فرد ارائه دهنده خدمات درمانی را انتخاب کرده اید که می توانید روی آن حساب کنید، به تیم حفاظتی خود تکیه کنید و از خواسته های خود برای مدیریت درد و سایر موارد با آنها صحبت کنید. مطالعه بررسی های اجمالی مربوط به هفته های پایانی بارداری در این راهنما می تواند به شما کمک کند تفاوت وضعیت های مختلف درد زایمان و زایمان و آنچه می توانید قبل و بعد از آن انتظار داشته باشید را درک کنید. این روز ممکن است بسیار دور به نظر برسد، اما قبل از اینکه متوجه شوید فرا خواهد رسید. و آنچه ممکن است گاهی مانند جاده طولانی به نظر برسد تا به آن دست یابیم، ارزش آن را خواهد داشت.

اولین قاعدگی بعد از زایمان شما
درباره پریود نخست پس از کودکتان چه انتظاری باید داشته باشید و این پریود چه زمانی است؟
بعد از یک وقفه بیش از نه ماه در خونریزی ماهیانه، پریود نخست بعد اززایمان می تواند یک سوپرایز باشد. به دلیل اینکه اخیرا پریود نداشته اید، حدس زدن درباره اینکه پریود بعدی چه زمانی خواهد رسید دشوار است. و در صورتی که بعد از تولد کودک رابطه جنسی محافظت نشده داشته اید، ممکن است است درباره بارداری مجدد قبل از آمادگی احساسی و فیزیکی عصبی باشید.
طی بارداری، شما موارد زیادی درباره بدنتان خواهید آموخت و راهنمایی های زیادی از سایر زنان دریافت خواهید کرد. بهرحال، چیزی که به ندرت مورد بحث قرار می گیرد پریودهای بعد از زایمان است و اینکه چگونه می توانند تغییر کنند.
در صورتی که چرخه های قاعدگی شما مانند ساعت منظم عمل می کنند، ممکن است چرخه های بلندتر یا طولانی تر یا چرخه ای که کاملا غیر قابل پیش بینی است، شما را شگفت زده کند.
علاوه بر تغییر زمان بندی، جریان، مدت، و مقدار درد شکم ممکن است تغییر کند. برخی زنان که قبل از بارداری پریودهای سنگین داشته اند، پریودهایشان ممکن است بسیار سبک تر یا برعکس باشد.
خونریزی بعد از زایمان
بعد از اینکه زایمان کردید، شما خونریزی رحمی خواهد داشت چه زایمان طبیعی داشته باشید و چه سزارین. این مکان جفت شماست که در حال التیام است و نفاس نامیده می شود.
خونریزی برای شش تا هشت هفته بعد از بچه دار شدن به طول می انجامد و برگشت به چرخه قاعدگی طبیعی و یا اولین پریود بعد از زایمان شما محسوب نمی شود.
قاعدگی بعد از زایمان
وقتی خونریزی بعد از زایمان متوقف شد، پریود شما می تواند هر زمانی، از چند هفته تا چند ماه یا حتی چند سال بعد، بازگردد. یک عامل اساسی در تعیین زمان بازگشت قاعدگی شما شیردهی است. با وجودیکه برخی زنان حتی در صورت شیردهی پریود می شوند، اما اغلب آنها در این دوره پریود نمی شوند.
مادران غیر شیرده بعد از زایمان
برخی زنان که شیردهی نداشته اند، چرخه پریودشان شش هفته بعد باز می گردد. اغلب زنان پریودشان طی چند ماه بر می گردد. تحقیقات نشان می دهند که ۷۰ درصد مادران غیر شیرده ۱۲ هفته پس از زایمان پریودشان باز می گردد.
مادرشان شیرده بعد از زایمان
اگر به کودکتان شیر می دهید، عموما برای ماههای زیادی پریود طبیعی نخواهید داشت، و این بستگی به مقدار و دفعات شیردهی و تعداد تغذیه های مکمل، در صورت وجود، دارد. تحقیقات نشان می دهند که تنها ۲۰ درصد از مادران شیرده طی شش ماه نخست پریودشان باز خواهد گشت.وقتی کودکتان را از شیر گرفته اید، پریودتان معمولا بعد از یک یا دو ماه باز می گردد. همچنین ممکن است پریود شما وقتی کودکتان آغاز به خوردن غذاهای جامد بیشتر کرد بازگردد یا در صورتی که آغاز به دریافت مکملهای دارای فرمول یا جامدات کرد. این مساله طبیعی است زیرا وقتی مقدار شیردهی کمتر است بدین معناست که احتمال بیشتری دارد تخمک گذاری کنید.

بارداری هنگام شیردهی محتمل است
یادآوری این نکته مهم است که شما ممکن است هنگام شیردهی باز هم تخمک گذاری کنید و طی این مدت شما می توانید دوباره باردار شوید. خطر تخمک گذاری در شش ماه نخست بعد از بچه دار شدن، هنگامی که شما شیردهی دارید، حدود ۱ تا ۵ درصد است.
تعدادی از زنان روش آمنوره شیردهی (LAM) را به عنوان روش پیشگیری از بارداری طی این مدت به کار می برند. این یک روش بسیار ویژه پیشگیری از بارداری با قوانین سختگیرانه است. همه مادران شیرده نمی توانند این روش را برای پیشگیری از بارداری به کار ببرند.

اولین پریود بعد از زایمان چگونه است؟
در برخی مادران پریود عملا تغییر نکرده است، در حالیکه در سایرین درد یا شدت پریود بیشتر یا کمتر می شود. علائم سندروم قبل از قاعدگی نیز می توانند بعد از بچه دار شدن بهتر یا بدتر شوند. در برخی زنان، نشانه های سندروم قبل از قاعدگی شدیدتر هستند، در حالیکه سایر زنان به شدت قبل تحت تاثیر تغییرات هورمونی در روزهای قبل از پریودشان نیستند.
در بسیاری از زنان، بازگشت سندروم قبل از قاعدگی اولین شاخصی است که نشان می دهد به زودی پریود می شوند.
در صورتی که پریود شما بدتر شده است یا علائم شدید سندروم قبل از قاعدگی دارید، یک قرار ملاقات با دکتر یا ماما ترتیب دهید. این علائم ممکن است با روش پیشگیری از بارداری که استفاده می کنید، سن شما، یا سایر عواملی که با زایمان مرتبط نیستند مربوط باشند.

درک عوامل درد شکم بعد از زایمان
مطمئنا شما باید دقیقا بعد از زایمان انتظار درد (رحم) و خستگی را داشته باشد، اما شاید انتظار تجربه درد شکم بعد از زایمان را نداشته باشید. دوره بعد از زایمان شش هفته اول بعد از زایمان را شامل می شود، که یک دوره زمانی منحصر به فرد و تا حدی آسیب پذیر است که در آن بدن زن به وضعیت قبل از بارداری خود باز می گردد.
دلیل درد شکم خود را پیدا کنید، از جمع شدن رحم تا یبوست، و اینکه چگونه به سرعت آنرا تسکین دهید تا بتوانید دوباره از نوزادتان و خودتان مراقبت کنید.

دردهای پس از زایمان
پس از زایمان، رحم شما با منقبض و جمع شدن به اندازه طبیعی خود باز می گردد و این ممکن است مقداری دردهای پایین شکم ایجاد کند، که دردهای بعد از زایمان نامیده می شوند. اغلب زنان شدیدترین این دردها را در دو یا سه روز اول بعد از زایمان تجربه خواهند کرد، اگرچه ممکن است شش هفته به طول بینجامد تا رحم به اندازه عادی خود بازگردد. ذکر این نکته مهم است که این دردها وقتی کودک شما در حال شیر خوردن است شدیدترند، زیرا این مساله رهاسازی اکسی توکسین، هورمونی که سبب برانگیختگی انقباض رحم شما می شود، را تحریک می کند.
شما می توانید این دردها را با استفاده از یک تشکچه برقی گرم درمان کنید (می توانید یک جوراب برنج مخصوص خودتان برای این کار درست کنید) یا یک مسکن مانند NSAID مصرف کنید، البته در صورتی که اول پزشکتان این کار را تایید کرده باشد.
در صورتی که شما برای نخستین بار مادر شده اید، دردهای بعد از زایمان شما احتمالا کمتر از مادرانی است که بیش از یک بارداری داشته اند. این بدین دلیل است که یک مادر که بیش از یکبار زایمان کرده است، تونوس ماهیچه‌ای کمتری خواهد داشت.

یبوست
عامل دیگری که در ناراحتی رحم در دوره بعد از زایمان نقش دارد، یبوست است که می تواند حرکات دردناک روده ای، مدفوع سخت و خشک، ناصاف (قلمبه قلمبه) ایجاد کند که با فشار دفع می شود و نیز سبب احساس دفع ناکامل مدفوع شود. دلایل احتمالی یبوست در دوره بعد از زایمان عبارتند از:
سطوح بالای پروژسترون بدن زن (باقیمانده از زایمان)
هموروئید (طی دوره بارداری و دوره بعد از زایمان متداول است)
درد در محل برش فرج
پارگی های رحمی یا پرینیوم کبود شده (ناحیه بین مقعد و رحم) در اثر زایمان
کاهش فعالیت فیزیکی بعد از زایمان
فیبر کم در رژیم غذایی
داروها عامل احتمالی دیگری هستند که در ایجاد یبوست بعد از زایمان نقش دارند. برای مثال، داروی بیهوشی، کاربرد مسکن های مخدر برای درد بعد از زایمان مانند هیدروکودون یا منیزیم سولفات (گاهی اوقات با پری-اکلامپسیا به زنان داده می شود) می توانند ایجاد یبوست کنند یا آنرا تشدید نمایند.
خبر خوب اینکه باوجودیکه یبوست ممکن است در کوتاه مدت دردسر ایجاد کند، معمولا در دوره بعد از زایمان در مقایسه با دوره بارداری که رحم باردار به کولون شما فشار می آورد بهبود می یابد.
علاوه بر این، مواردی هستند که شما می تواند برای جلوگیری از یبوست در دوره بعد از زایمان انجام دهید. خوردن مقادیر زیادی از فیبر (برای مثال، میوه ها، سبزیجات، لوبیاها، بقولات، آجیل، غلات کامل) و نوشیدن مقادیر زیاد آب طی بارداری و در دوره بعد از زایمان بسیار مهم هستند و ممکن است همه آن چیزی باشد که شما برای تسهیل حرکت روده ها نیاز دارید.
همچنین، تمرین ورزشی بعد از بارداری به یبوست شما کمک می کند. بر اساس اعلام کالج آمریکایی جراحی زنان و زایمان، یک زن باید دست کم ۱۵۰ دقیقه تمرین هوازی متوسط تا شدید در هفته داشته باشد. حتما با پزشکتان هماهنگ کنید که چه زمانی برای شروع تمرین از نظر پزشکی برای شما ایمن است، چرا که این زمان متغیر است. نمونه هایی از تمرینهای متوسط تا شدید شامل این مواردند:
پیاده روی سریع
باغبانی
ایروبیک آبی
تنیس بازی کردن
رقص بالروم
در نهایت، در صورتی که هموروئید دارید، گرفتن حمام نشیمن گرم ممکن است مفید باشد. علاوه بر این، درد در ناحیه رحم یا مقعد ممکن است با مسکن یا با استفاده از کیسه های یخ تسکین یابد.
حتی در صورتی که از نظر سلامت روده پیش فعال باشید، باز هم برخی زنان یبوست را تجربه می کنند. در صورتی که برای بیش از چند روز حرکت روده نداشته اید، لطفا با ارائه دهنده خدمات درمانی خود صحبت کنید، ممکن است زمان مصرف یک ملین فرا رسیده باشد.

مراقبت از زخم سزارین
در صورتی که زایمان سزارین داشته اید مقداری گرفتگی ملایم تجربه خواهید کرد، چرا که برش و زخم های داخلی التیام می یابند. بهترین چیزی که می توانید بعد از سزارین انجام دهید این است که اطمینان یابید استراحت کافی دارید (برای مثال وقتی کودکتان خواب است بخوابید) و فشار زیادی به شکمتان وارد نکنید.
علاوه بر این، اطمینان یابید که مسکنهای تجویز شده به وسیله دکترتان را مصرف می کنید. به خاطر داشته باشید که در صورتی که درد واقعا شما را آزار می دهد، بهتر است قبل از شروع درد با دریافت دوز دارویی تجویز شده به جای تاخیر دوز دارو از آن پیشگیری کنید.
در نهایت، اجازه دهید با گذشت زمان جای برش التیام یابد، از دوستان و اعضاء خانواده درخواست کنید در آماده کردن وعده های غذایی، کارهای خانه، و سایر وظایف به شما کمک کنند، اما اطمینان حاصل کنید که مانع نیاز شما به استراحت نمی شوند. در صورت لزوم، افراد حرفه ای استخدام کنید تا به کارهای حیاط، خرید و تمیز کردن بپردازند.

چه زمانی باید ماما را ببینید؟
در صورتی که هر یک از نشانه های زیر را تجربه می کنید یا در صورتی که درد با درمانهای ساده تسکین نمی یابد، حتما فورا به دنبال مراقبت پزشکی باشید تا از هر مساله جدی تری مانند عفونت جلوگیری نماید. این علائم شامل موارد زیر می شوند:
قرمزی برش سزارین
تب
خونریزی شدید یا قرمز روشن از رحم
نواحی حساس در پهلوها
تهوع و یا استفراغ
درد شدید
دردی که در حال بدتر شدن است
تغییر از وضعیت بارداری به غیر بارداری همیشه از نظر فیزیکی یا احساسی ساده نیست. تلاش کنید فعال باشید و حداکثر آسایش را برای خود فراهم کنید و نهایت تلاشتان را برای استراحت انجام دهید. همچنین اطمینان یابید قرار ملاقات با مامای خود را برای شش هفته بعد از زایمان ادامه دهید، این قرار ملاقات فرصت مهمی است که می توانید در باره سلامت ذهنی، پیشگیری از بارداری و یا هر سوال یا نگرانی که دارید بحث کنید.

چگونه از خونریزی بعد از زایمان جلوگیری کنید؟
خونریزی چیزی نیست که وقتی زمان زایمان می رسید بخواهیم درباره آن فکر کنیم. نود و پنج درصد از زایمانها مشکل خونریزی از هیچ نوعی ندارند. هر چند، صحبت درباره عوامل خطر خونریزی و بحث درباره عوامل خطر فردی در شما با دکتر یا مامایتان مهم است.
خونریزی بعد از زایمان به عنوان از دست دادن بیش از ۵۰۰ میلی لیتر خون در دوره بعد از زایمان تعریف می شود. معمولا به طور میانگین در زایمان طبیعی ۵۰۰ میلی لیتر خون خود بخود از دست می رود. در زایمان سزارین، متوسط از دست دادن خون به بین ۸۰۰ و ۱۰۰۰ میلی لیتر می رسد. خطر خونریزی بیشتر در ۲۴ ساعت اول بعد از زایمان وجود دارد، که خونریزی اولیه بعد از زایمان نامیده می شود. خونریزی ثانویه بعد از ۲۴ ساعت اول زایمان رخ می دهد.

خطرات خونریزی های بعد از زایمان
عوامل خطرزای ویژه ای وجود دارند که احتمال رخ دادن یک خونریزی بعد از زایمان را بیشتر می کنند، شامل حاملگی های چندگانه (دو قلو و غیره)، یک کودک تک قلوی بسیار بزرگ، یا زنانی که قبلا چندین بارداری داشته اند. همچنین چندین وضعیت پزشکی وجود دارند که می توانند در خونریزی بعد از زایمان نیز نقش داشته باشند، از جمله پلی هیدرآمنیوس (زیاد بودن مایع آمنیوتیک)، جفت سرراهی یا دکولمان جفت. اینها همگی موقعیتهایی هستند که نیاز است مامای شما از آنها مطلع شود یا با وی مشاوره گردد.
علاوه بر این، زنانی که پیتوسین مصرف می کنند تا زایمان را تحریک کنند ممکن است بیشتر در معرض خطر خونریزی بعد از زایمان باشند، یا زنانی که طی بارداری (زایمان؟) تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته اند و یا در صورتی که منیزیم سولفات به عنوان درمان برای زایمان زودرس مصرف کنند، که این دارو خطر خونریزی بعد از زایمان را نیز افزایش می دهد.

ذکر این نکته مهم است که این عوامل خطرزا می توانند احتمال خونریزی را افزایش دهند اما شاخص های قطعی خونریزی نیستند. دانستن اینکه خطرات بیشتری برای برخی زنان وجود دارد ممکن است اقدامات احتیاطی قطعی برای این گروه را نسبت به زنان دارای ریسک کم ضروری تر سازد.
در اغلب موارد، دلیل خونریزی سستی رحم است، بدین معنی که رحم به اندازه کافی منقبض نشده است تا خونریزی در مکان جفت را کنترل کند. دلایل دیگر خونریزی می توانند شامل اجزاء باقیمانده جفت (احتمالا شامل چسبندگی جفت)، یک نوع تروما، مانند پارگی گردن رحم، وارونگی رحم یا حتی پارگی رحم و اختلالات در انعقاد خون باشند.
در صورتی که خونریزی رخ دهد چندین مرحله وجود دارند که باید برای درمان خونریزی در نظر گرفته شوند، مراحل به کار رفته به دلیل خونریزی بستگی دارند، از جمله ماساژ رحم، بالا نگه داشتن پاهای مادر بالا قلب او، اکسیژن دادن به مادر، دارو دادن به او برای متوقف کردن خونریزی، یا موارد شدیدتر که می تواند شامل هیسترکتومی (بیرون آوردن رحم) باشد.

توصیه هایی برای جلوگیری از خونریزی بعد از زایمان
همه زنان برای کمک به جلوگیری از خونریزی بعد از زایمان کودک مراقبت دریافت خواهند کرد. بلافاصله بعد تولد کودک علائم جدا شدن جفت مشاهده خواهند شد تا مشخص شود جفت چه زمانی آماده خارج شدن است.
بعضی بیمارستانها و مراکز زایمان به هر زنی یک داروی معمول پیتوسین می دهند تا به جلوگیری از خونریزی کمک کنند و اطمینان ایجاد نمایند که جفت سریع و به سهولت خارج می شود. هر چند، بسیاری یک مسیر طبیعی را انتخاب می کنند که عبارت است از منتظر ماندن و دیدن اینکه آیا مشکل خونریزی وجود دارد. همچنین بسیاری تشویق به انجام توصیه "آکادمی آمریکایی طب اطفال" می کنند که عبارت است از آغاز شیردهی هر چه زودتر بعد از زایمان. این کار امکان این را فراهم می سازد که مادر اکسی توکسین ترشح کند تا به انقباض رحم و دفع جفت کمک نماید.
ماساژ رحم نیز برای کمک به دفع لخته های خون انجام می گیرد. این روش همچنین برای بررسی تونوس رحم و اطمینان از اینکه جلوی خونریزی اضافی گرفته می شود به کار می رود. در حال حاضر تونوس ضعیف رحم سبب ۷۰ درصد از موارد خونریزی بعد از زایمان می شود. این کار می تواند ناراحت کننده تا دردناک باشد. اطمینان حاصل کنید که یکی از تکنیکهای ریلکس کردن و تنفس یا همه آنها را به کار ببرید و ماهیچه های شکمتان را منقبض نکنید. در صورتی که خیلی دردناک است، می توان داروهایی استفاده کرد. بعد از تولد و با آهسته شدن خونریزیِ شما تعداد دفعات ماساژ کاهش خواهد یافت.
خالی نگه داشتن مثانه تان نیز به جلوگیری از خونریزی کمک خواهد کرد. صرفا خالی کردن مثانه به هر شیوه ممکن، می تواند این کار را انجام دهد. زنانی که بی هوشی های موضعی به کار نبرده اند معمولا می توانند در ساعت بعد از زایمان خودشان به دستشویی بروند. افرادی که بی هوشی موضعی داشتند می توانند از لگن بیمار یا دستشویی در زمانهای مختلف استفاده کنند اما معمولا طی یک ساعت بی حسی از بین می رود، مگر اینکه سزارین انجام شده باشد. سوند گذاری نیز می تواند در اینجا مفید باشد.
با مامایتان برای بررسی اینکه بعد از انجام زایمان چه چیزی را به کار می برد و چه چیزی می تواند برای وضعیت شما بهترین و در کمک به درک عوامل خطر مربوط به شما و استراتژی جلوگیری از خونریزی پس از زایمان موفقیت آمیز باشد صحبت کنید.