آزمایش ایدز در بارداری، انتقال آلودگی به جنین

دکتر مسعود مردانی در ابتدای این گفت‌وگو با بیان این که حدود بیست و اندی سال است که از کشف بیماری ایدز و مسایل خاص آن می‌گذرد، ایدز را نوعی بیماری عفونی حاد عنوان کرد که با کاهش سطح سیستم ایمنی در فرد مبتلا مشخص و توسط ویروسی به نام HIV بدن بیمار، را برای سایر بیماریهای فرصت‌طلب عفونی مستعد می‌کند.
وی ادامه داد: متاسفانه هنوز درمانی که علاج دایمی برای این بیماری باشد، شناخته نشده است، این در حالیست که داروهای خوبی که در دسترس بوده و مورد استفاده قرار می‌گیرد، تنها توانسته علی‌رغم عوارض زیاد، عمر بیماران مبتلا به ایدز و امید به زندگی در آنها را افزایش دهد.
این فوق‌تخصص بیماریهای عفونی راههای انتقال بیماری ایدز را عمدتا محدود ذکر کرد و افزود: در ابتدا شایع‌ترین راه‌ انتقال تصور می‌شد که به دنبال تزریق خون و یا فرآورده‌های خونی باشد اما عمدتا تماس جنسی مهمترین دلیل انتقال ویروس ایدز از فرد ناقل این ویروس به یک فرد سالم در دنیا گزارش شده است.
وی با اشاره به این که اولین فرد مبتلا به ایدز در ایران یک بیمار هموفیلی بوده که تزریق فرآورده خونی آلوده داشته خاطرنشان کرد: ‌در حال حاضر بیشترین موارد ثبت شده HIV/ ایدز در معتادان، مواد مخدر تزریقی به دلیل استفاده از سرنگ مشترک است؛ همچنین انتقال ویروس از مادر آلوده به جنین داخل رحم از جمله راههای انتقال ایدز است که خوشبختانه در سالهای اخیر به دلیل تجویز برخی داروها برای زنان باردار مبتلا به ایدز در حین بارداری، این راه انتقال شیوع چندانی نداشته است.
رییس دانشکده پزشکی دانشگاه شهید بهشتی بر لزوم پیشگیری انتقال ویروس از مادر آلوده به جنین تاکید کرد و به ایسنا گفت: در کشورهای توسعه‌یافته، ‌الزاما در مراقبت‌های پیش از زایمان، خون زنانی که قصد حاملگی دارند از نظر ابتلا به HIV بررسی می‌شود و در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایش، از همان ابتدا آنها را با داروی ضد HIV تحت درمان قرار می‌دهند بدین ترتیب حداقل تاثیر این دارو این است که از انتقال ویروس HIV از مادر آلوده به جنین جلوگیری می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: تمامی زنانی که در حال حاضر باردار هستند و یا قصد بارداری دارند، در صورتی که سابقه تزریق خون، فرآورده‌های خونی و در موارد محدود اعتیاد تزریقی به مواد مخدر و یا پیش از ازدواج شرکای جنسی متعددی داشته‌اند قطعا خون خود را از نظر ویروس ایدز مورد آزمایش قرار دهند تا حداقل از این طریق از انتقال این بیماری به نوزاد خود پیشگیری کنند.
این فوق تخصص بیماریهای عفونی، ارتباط مستقیم اینگونه بیماریها را با فقر یادآور شد و افزود: ثابت شده بیماری «سل» با فقر زاده، بزرگ و با فقر ادامه پیدا می‌کند؛ همچنین تمامی بیماریهای عفونی به شدت تحت تاثیر برنامه تغذیه‌ای افراد قرار دارند. یعنی هرچه نیازمندهای تغذیه‌ای افراد جامعه تامین نشود، استعداد ابتلا به عفونت‌های مختلف از جمله HIV یا سل افزایش می‌یابد.
وی ادامه داد: مطالعات متعدد انجام شده در دنیا نشان می‌دهد که برای نمونه تجویز ویتامین A روند رو به بهبودی بیماران مبتلا به سرخک را افزایش داده و در جامعه در معرض خطر، تاثیر بسزایی داشته است.
مردانی درباره تاثیر انواع ویتامینها بر روند بیماری HIV به ایسنا گفت: اینگونه نیست که تصور شود که با خوردن مقدار زیادی از انواع ویتامینها می‌توانیم از ابتلا به این بیماری و ورود ویروس به درون سیستم دفاعی بدن در امان باشیم.
وی بهترین و مطمئن‌ترین راه پیشگیری از ابتلا به HIV، را جلوگیری از «رفتارهای پرخطر» عنوان کرد و افزود: به عنوان مثال افرادی که به مواد مخدر اعتیاد دارند الزاما می‌بایست که استفاده از سرنگ مشترک را فراموش کند.
این پزشک همچنین به جوانانی که رفتارهای جنسی با افراد متعدد و متفاوت دارند به ویژه در افرادی که تماس‌های جنسی نابهنجار دارند، توصیه کرد که در مرحله نخست به منظور احترام به تقدس کانون خانواده هرچه سریعتر ازدواج کنند و درغیر این صورت از داشتن شریک جنسی متعدد پرهیز کنند چرا که بدین ترتیب از ابتلا به ویروس HIV در امان خواهند بود. بنابراین چنانچه فرد یا افرادی مجبور شد که تماس جنسی داشته باشد باید سعی کند با استفاده از کاندوم خود را حفظ کند و از ابتلا به عفونت HIV در اثر مقاربت جنسی به خود و دیگری جلوگیری کند.
وی به بیماران متاهلی که HIV آنها از طریق آزمایش محرز شده نیز توصیه کرد که در درجه اول یا با همسرانشان نزدیکی نکنند و یا هرگونه تماس جنسی را به حداقل برسانند و الزاما از کاندوم استفاه کنند.
دکتر مردانی از این بیماران خواست که از بروز هرگونه رفتار جنسی نامعقول پیشگیری کنند.
رییس دانششکده پزشکی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: در بیشتر موارد، بنیانهای خانوادگی بیماران HIV سست و از هم گسیخته است، بنابراین فرد متاهل برای ارضای خود به دنبال شریک جنسی می‌روند و عمدتا بدون اینکه بیماری خود را ابراز کنند تماس جنسی برقرار می‌کنند که این امر منجر به انتقال ویروس به شریک جنسی وی می‌شود.
این متخصص عفونی معتقد است که مسائل اجتماعی جوانان و بویژه دختران را خودمان در کشور حل کنیم.
وی در ادامه به ایسنا گفت: پدیده جدیدی که به سرعت هم رو به گسترش بوده، فرار دختران جوان و نوجوان از کانون خانوادگی است که باید ابعاد روانی اجتماعی آن مبنی بر اینکه به واقع چه اتفاقی می‌افتد که دختران ما مأمن گرم خانواده را به یکباره رها می‌کنند و به اجتماع پناه می‌برند بررسی شود چرا که این مهم، آغازی دهشتناک برای بروز رفتارهای نابهنجار است.
وی تصریح کرد: اگرچه شریک جنسی بودن زنان ویژه یا دختران فراری برای افراد متعدد در بیشتر کشورها، به دلیل درآمدزایی ناشی از آن در اقتصاد مورد استفاده قرار می‌گیرد اما در ایران شرایط به گونه‌ای دیگر است و اکثرا در خفا و به صورت پنهانی انجام می‌شود که خطر آن به مراتب از تماس جنسی آشکار بیشتر است و بدین ترتیب آسیب‌های اجتماعی HIV در کشور ما بیشتر خواهد بود.
مردانی تاکید کرد: باید روند کنونی که ایدز را انگ اجتماعی تلقی می‌کند، تغییر دهیم و سپس انتظار داشته باشیم که کارت سلامتی که به زنان ویژه داده شده، کارایی لازم را در خصوص گسترش این بیماری و نیز سایر بیماریهای عفونی داشته باشد؛ همچنین اینگونه افراد باید الزما تحت نظر باشند و به طور ادواری و مشخص تحت معاینات پزشکی قرار گیرند تا از این طریق عفونت‌های مقاربتی به عنوان پیش درآمد HIV که نسل جدید را با خطر جدی روبرو ساخته، شناسایی و درمان شود.
مردانی با اشاره به اینکه تا ۵ سال پیش، شایع‌ترین موارد ثبت شده انتقال ویروس HIV در ایران، تزریق خون و فرآورده‌های خونی و استفاده از سرنگ مشترک بود اما متاسفانه روند اپیدمیولوژیک به مرور زمان در حال تغییر است. البته این به آن دلیل نیست که تعداد معتادان به مواد مخدر کاهش یافته بلکه روند ابتلا به ایدز در اثر تماس جنسی، سیر صعودی بسیار چشمگیری را نشان می‌دهد.
وی تاکید کرد: چنانچه همین رویه ادامه پیدا کند، در آینده‌ای نزدیک ابتلا به ایدز از طریق تماس جنسی شاید از تزریق و استفاده از سرنگ مشترک پیشی گیرد که این امر قطعا به نوع آموزشهای جنسی ارائه شده به نسل جوان باز می‌گردد و تغییر الگوی انتقال اپیدمیولوژیک دلیلی بر این مدعاست. بنابراین در کشوری که هنوز ابتلا به ایدز انگ اجتماعی برای فرد و خانواده‌اش به دنبال دارد بسیاری از افرادی که رفتار نابهنجار جنسی دارند، حتی قدرت ابراز آن را ندارند.
دکتر مردانی با تاکید بر ضرورت آموزش به مردم به ایسنا اظهار کرد: شرایط باید به گونه‌ای تغییر یابد که براحتی مسائل آموزشی عنوان شود تا با تغییر نگرش آنها نسبت به این بیماری افرادی که کوچکترین احساسی دارند که ممکن است HIV داشته باشند،‌ بدون هرگونه واهمه‌ای، آزادانه و داوطلبانه حتی بدون نام و رایگان آزمایش دهند تا از این طریق از گسترش عفونت HIV از فردی به فرد دیگر جلوگیری شود و این پروسه، تجربه‌های موفقی را در دنیا به همراه داشته است.
وی نقش رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی را یادآور شد و از پنهان کاری رسانه‌ها در این زمینه ابراز تاسف کرد و آن را به ضرر جامعه دانست و تاکید کرد: برای تبلیغ پفکی که نه تنها ارزش غذایی برای مردم ندارد، بلکه مشکلات عدیده‌ای را ممکن است از نظر سلامتی بویژه برای کودکان ایجاد کند، تلویزیون ساعت‌ها زمان اختصاص می‌دهد، این در حالیست که بر روی مسائل بهداشتی افراد در مواجهه با عفونت‌ها و در راس آن بیماری ایدز به لحاظ اهمیت آن، باید بیش از این تاکید کنیم تا ملکه ذهن مخاطبان شود.
مردانی در پایان تاکید کرد: همچنین با همدلی و هم اندیشی آموزش‌های لازم را در این باره از مدارس آغاز کنیم، در غیر این صورت مسؤولان اقتصادی بدانند که در ۲۰ سال آینده بودجه هنگفتی را باید برای درمان بیماران ایدز هزینه کنند. از سوی دیگر به دلیل شرایط اجتماعی، فرهنگی و افسردگی حاکم بر اینگونه بیماران، تک تک افراد جامعه باید نحوه برخورد با آنها بدانند.