سونوگرافی داپلر در بارداری، دلیل و نحوه انجام آن
سونوگرافی داپلر در بارداری برای بررسی وضعیت خون‌رسانی به جفت و جنین انجام می‌شود. این تست همانند سونوگرافی معمولی، اما با فرکانس بالاتری انجام می‌شود.
سونوگرافی داپلر در بارداری برای بررسی وضعیت خون‌رسانی به جفت و جنین انجام می‌شود. این تست همانند سونوگرافی معمولی، اما با فرکانس بالاتری انجام می‌شود.
گاهی اوقات، پزشکان برای آگاهی یافتن از آنچه در بدن بیماران در حال اتفاق افتادن است، دست به دامان تکنولوژی می‌شوند. سونوگرافی داپلر یکی از این راه‌هاست که بدون اینکه عوارض جانبی خاصی داشته باشد، نتیجه سریعی به پزشک می‌دهد. از آنجایی که در این روش، خبری از تابش پرتو ایکس و تزریق مواد رادیو اکتیو نیست، برای زنان باردار کاملا بی خطر است. اگر می‌خواهید درباره سونوگرافی داپلر در بارداری و تفاوت‌ها و دلایل تجویز آن، همچنین عوارض این روش سونوگرافی بیشتر بدانید، این مطلب را از دست ندهید.
دکتر غلامرضا سیف
آدرس: یوسف آباد، خیابان فتحی شقاقی، بین چهلستون و بیستون، پلاک ۷۴، رادیولوژی و سونوگرافی شقایق
سونوگرافی داپلر چیست؟
در این فرایند، امواج صوتی منعکس شده از بدن به تصاویر تبدیل می‌شوند. پزشک از این روش برای بررسی وضعیت جریان خون مانند لخته شدن خون در رگ‌ها یا مسدود شدن شریان‌ها استفاده می‌کند.
به عبارت ساده، سونوگرافی داپلر یک فرآیند تشخیصی غیر تهاجمی برای بررسی وضعیت خون در شریان‌ها و رگ‌های اصلی است. سونوگرافی داپلر با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، جریان خون در رگ‌ها را در نزدیکی اندام‌ها و دیگر قسمت‌های بدن ارزیابی می‌کند.
تفاوت سونوگرافی معمولی و سونوگرافی داپلر در بارداری
تفاوت سونوگرافی بارداری معمولی و سونوگرافی داپلر در بارداری این است که در این روش پزشک تصاویر عروق خونی را می‌بیند اما در سونوگرافی معمولی پزشک تنها فضای داخل رحم و جنین را مشاهده می‌کند.
تفاوت دیگر سونوگرافی معمولی و سونوگرافی داپلر این است که در سونوگرافی معمولی، پزشک نمی‌تواند جریان خون را در رگ‌ها ببیند. در نتیجه اگر مشکلی در خون‌رسانی به جنین، جریان خون در جفت، بروز لخته و مسایلی از این دست در میان باشد، پزشک نیاز به انجام سونوگرافی داپلر دارد؛ بنابراین هر تکنیک کاربرد خاص خود را دارد و پزشک در صورت نیاز و با توجه به وضعیت بیمار، روش مناسب را انتخاب می‌کند.
دلایل تجویز سونوگرافی داپلر در بارداری
در چکاپ‌های بارداری، سونوگرافی معمولی برای مادران باردار انجام می‌شود. اما اگر پزشک در تصاویر سونوگرافی موردی غیرطبیعی مشاهده کند، انجام سونوگرافی داپلر را تجویز می‌کند. همچنین در موارد زیر نیز انجام سونوگرافی داپلر توصیه می‌شود:
- بارداری دوقلویی یا بیشتر
- شاخص توده بدنی (BMI) بالا یا پایین مادر
- ابتلای مادر به فشار خون بالا یا دیابت
- جنین دارای خون با ارهاش منفی
- سرعت رشد کم جنین
- سابقه سقط جنین یا زایمان زودرس در مادر
- سیگاری بودن مادر
سونوگرافی داپلر در بارداری برای کمک به تشخیص بهتر پزشک تجویز می‌شود و اطلاعات مهمی از شرایط مادر و جنین در اختیار او قرار می‌دهد، مانند:
- تعداد جنین‌ها در رحم مادر
- سرعت رشد جنین: آیا رشد جنین متناسب با سن بارداری است؟ و اگر پاسخ منفی است چه درمان‌هایی بایستی انجام شود
- وضعیت خون رسانی به جنین چگونه است؟
- خون رسانی ضعیف منجر به کاهش وزن کودک شده است؟
- رشد کودک با سن بارداری هماهنگ نیست؟
- ابعاد اندام‌های جنین مطابق با سن بارداری نیست؟
- بررسی خطر سکته قلبی
- بررسی وضعیت مادرانی که سابقه سقط جنین داشته اند
- کم تحرکی جنین در رحم مادر
- بررسی بیماری‌های مادر از جمله فشار خون، دیابت و ...
- هر گونه شرایط خاصی که منجر به مراقبت‌های ویژه بارداری برای زنان شود، نیاز به تجویز سونوگرافی داپلر دارد.
۱. بارداری چند قلویی
بارداری چند قلویی یک بارداری پر خطر محسوب می‌شود و به طور منظم با سونوگرافی داپلر کنترل می‌شود. زیرا در این نوع بارداری احتمال ایجاد مشکلات بیشتر است. برخی از آن‌ها عبارتند از: TTTS (سندرم چسبیدن قل‌ها به یکدیگر)، IUGR (محدودیت رشد داخل رحمی)، گرفتگی بند ناف، و غیره. این عوارض را می‌توان با استفاده از سونوگرافی داپلر تشخیص داد.
۲. مشکلات جفت
جفت خون، مواد مغذی و اکسیژن را از بدن مادر به جنین می‌رساند. وجود جریان خون سالم و پایدار در جفت برای رشد طبیعی جنین ضروری است. در سونوگرافی آنومالی جنین که در سه ماهه دوم بارداری انجام می‌شود، اگر مشکلی در رشد جنین دیده شود، سونوگرافی داپلر برای تشخیص هر گونه بی‌نظمی در جریان خون جفت تجویز می‌شود. سونوگرافی داپلر همچنین در شرایط جفت سرراهی نیز تجویز می‌شود. این اسکن می‌تواند موقعیت جفت را نشان دهد، البته در انتهای بارداری موقعیت جفت نیز تغییر می‌کند.
۳. شرایط سلامتی مادر
سلامت مادر تاثیر زیادی بر رشد جنین دارد. پزشکان از سونوگرافی داپلر برای بررسی جریان خون در شریان بند ناف و جفت استفاده می‌کنند. در صورت بروز شرایطی مانند سیگار کشیدن مادر، مصرف دارو‌های خاص و دیگر علل مرتبط به شیوه زندگی مادر، شریان‌ها منقبض شده و جریان خون در آن‌ها محدود می‌شود. کاهش جریان خون در رگ‌ها منجر به ناکافی بودن اکسیژن و مواد مغذی برای جنین می‌شود. شرایطی مانند فشار خون بالا و دیابت مادر نیز می‌تواند بر روی جریان خون در رگ‌ها تاثیر بگذارد.
۴. شرایط سلامتی جنین
هنگامی که نرخ رشد جنین در سونوگرافی معمولی رضایتبخش نباشد، پزشکان از سونوگرافی داپلر در بارداری برای تجزیه و تحلیل شرایط جنین استفاده می‌کنند.
عوارض جانبی سونوگرافی داپلر در بارداری
همان‌گونه که پیش از این گفته شد؛ سونوگرافی داپلر در بارداری کاملا ایمن و بی خطر است. این فرآیند بر روی رشد جنین تأثیری نمی‌گذارد. از سویی دیگر، برای بررسی انواع موقعیت‌های پیچیده در دوران بارداری بسیار مفید است و موجب درمان سریع‌تر می‌شود.
از سوی دیگر این دستگاه‌ها معمولا دارای شاخص حرارتی کم هستند و قابل تنظیم جریان خروجی برای مراحل مختلف بارداری هستند. سونوگرافی معمولا بیش از ۳۰ دقیقه طول نمی‌کشد. سونوگرافی داپلر معمولی نیز فقط چند دقیقه طول می‌کشد. این آزمایش برای جنین یا مادر خطری ندارد. در طول دهه‌ها استفاده از سونوگرافی در بارداری، شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این روش عوارضی در پی دارد. از آنجایی که پیشگیری بهتر از درمان است، بنابراین پزشک می‌تواند با آگاهی بیشتر از شرایط بارداری، در حفظ آن تلاش موثرتری داشته باشد.
آمادگی برای انجام سونوگرافی داپلر
برای انجام این تست بهتر است که لباس‌های راحت و آزاد بپوشید. ممکن است پزشک از شما بخواهد که لباس مخصوص (گان) به تن کنید. همچنین از بیماران خواسته می‌شود، جواهرات خود را از محلی که مورد آزمایش قرار می‌گیرد خارج کنند (مانند حلقه و نگین ناف).
این سونوگرافی معمولا از هفته بیست و هشتم بارداری به بعد تجویز می‌شود.
روش انجام سونوگرافی داپلر در بارداری
برای انجام سونوگرافی به پشت روی تخت دراز می‌کشید. پزشک یا تکنسین مقداری ژل بر پوست ناحیه مورد آزمایش قرار می‌دهد. این ژل به امواج صوتی کمک می‌کند تا نتایج واضح‌تری بدهند.
سپس، او یک دستگاه کوچک بر روی پوست بیمار قرار می‌دهد. همانطور که دستگاه را در اطراف حرکت می‌دهد، امواج صوتی را به بدن شما می‌فرستد. امواج از سلول‌های خونی، اندام‌ها و سایر قسمت‌های بدن رد می‌شوند و سپس به دستگاه باز می‌گردند و برای تهیه تصاویر پردازش می‌شوند.
ممکن است فشار کمی از سوی دستگاه احساس کنید، اما مطمئن باشید که برای شما و جنین صدمه‌ای در پی نخواهید داشت.
یک رایانه همه امواج صوتی دریافتی را می‌گیرد و آن‌ها را به تصاویر متحرک تبدیل می‌کند که می‌توانید همزمان بر روی صفحه مانیتور ببینید. پس از انجام آزمایش، ژل را از بدن خود پاک می‌کنید. انجام این آزمایش معمولا ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد.
جمع بندی
سونوگرافی داپلر ، نوعی سونوگرافی با فرکانس بالاست که برای بررسی وضعیت خون رسانی به اندام‌ها تجویز می‌شود.
در شرایطی که رشد جنین نسبت به سن بارداری کمتر باشد یا شرایطی غیر طبیعی در تصاویر سونوگرافی دیده شود، این تست انجام می‌شود.
انجام سونوگرافی داپلر در بارداری برای مادر و جنین بی خطر است.
دکتر غلامرضا سیف
آدرس: یوسف آباد، خیابان فتحی شقاقی، بین چهلستون و بیستون، پلاک ۷۴، رادیولوژی و سونوگرافی شقایق