کوتاهی قد در کودکان، مهم‌ترین عامل‌های تاثیرگذار

مجله پزشکی ژورنال: مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در قد نهایی یک کودک پدر و مادر او هستند.

از یک پدر و مادر قدبلند، فرزند بلندقدی زاده می‌شود و عکس آن نیز در مورد زوج‌های کوتاه صادق است.

فرمول محاسبه قد به این ترتیب است: {۲‌‌/‌‌ (قد پدر + قد مادر)} یعنی معدل قد پدر و مادر را در پسران بعلاوه ۷ می‌کنیم و در دختران منهای ۷ می‌کنیم تا قد نهایی آنها را حدس بزنیم. اما این تنها یک حدس خام است؛ زیرا گاهی ژن‌های بلندی و کوتاهی قد در خانواده پدری یا مادری وجود دارند ولی پدر یا مادر کودک چندان بلند نیستند. در این موارد می‌توان احتمال این‌که قد کودکان این خانواده از فرمول گفته ‌شده فراتر باشد را در نظر داشت. البته این موضوع در مورد کوتاهی قد نیز صادق است.

جداولی وجود دارند که براساس قد کودکان جوامع مختلف نوشته شده است و پزشکان بر اساس آنها می‌توانند رشد قدی یک کودک را نسبت به همسالان پسر یا دختر بسنجند. بر اساس این اعداد ما می‌توانیم بگوییم که یک کودک در کدام صدک قدی جامعه قرار دارد. تعیین این صدک از این جهت اهمیت دارد که بتوانیم بین یک کوتاهی معمولی که به افراد بالاتر از صدک ۳ اطلاق می‌گردد با کوتاهی شدید که به کودکان کمتر از صدک ۳ گفته می‌شود فرق قائل شویم. همان طوری که در هفته گذشته گفتیم درمان با هورمون رشد در‌ دسته اخیر مجوز دارد و در مورد کوتاهی‌های خفیف، درمان عاقلانه نیست و تاثیرگذار نیز نمی‌باشد. البته در این موارد هم حتما باید قد پدر و مادر را در نظر گرفت.

به عنوان مثال اگر قد یک پسر ۱۲ ساله ۱۴۰ سانتی‌متر باشد او در صد دهم جامعه است به عبارت دیگر در کل جامعه از ۹۰ درصد پسران کوتاه‌ تر و از حدود ۱۰ درصد بلندتر است. به این مورد کوتاهی شدید گفته نمی‌شود. حال پسری را تصور کنید که در سن ۱۲ سالگی قدی معادل ۱۳۵ سانتی‌متر دارد. این کودک در صدک سوم قدی قرار می‌گیرد و باید به او توجه ویژه‌ای شود.

باید دانست که اهمیت اصلی توجه به قد کودکان و نوجوانان تشخیص بیماری‌هایی است که می‌توانند رشد کودک را مختل کنند و بررسی منحنی رشد کودکان در این رابطه اهمیت بیشتری از میزان مقطعی قد آنان دارد. در واقع وقتی کودکی به موازات صدک پنجم رشد می‌کند و شیب منحنی او نسبت به منحنی نرمال خوب است، اگرچه کوتاه قد است ولی چندان نگران‌ کننده نیست. در حالی که کودکی که چند سانتی‌متر از او بلندتر است ولی به مدت مثلا ۶ ماه هیچ رشد قدی ندارد یا رشد قدی کمی دارد به طوری که منحنی رشدش شیب بالارو خیلی کمتری از منحنی نرمال دارد بیشتر نگران ‌کننده است.

بیماری‌ هایی مثل راشیتیسم ، بیماری‌های کلیوی، سوء تغذیه شدید و انواعی از نقایص ژنتیکی موجب افت رشد و کوتاهی قد می‌گردند.