کاهش اضافه وزن در بارداری

ایسنا: حدود ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم اضافه وزن در دوران بارداری طبیعی است، اما اضافه وزن بیش از حد سلامت مادر و کودک را به خطر می‌اندازد و ممکن است پس از زایمان، چاقی مفرط ایجاد شود.

محققان کانادایی در یک تحقیق بر روی زنان باردار دریافتند که فعالیت‌های فیزیکی متعادل همچون پیاده روی همراه با تغذیه سالم میزان اضافه وزن بیش از اندازه را کاهش می‌دهد.

به هنگام بارداری وزن زنان باردار در هر دوره سه ماهه مقداری بالا می‌رود. برای رشد کودک این اضافه وزن لازم و طبیعی است. میزان اضافه وزن نرمال بین 11 تا 16 کیلوگرم است اما اضافه وزن بیش از حد برای مادر و کودک خطرناک است.

حدود 40 درصد از زنانی که پیش از بارداری وزن متعادلی داشتند، دچار اضافه وزن بیش از حد پس از بارداری می‌شوند. این اضافه وزن می‌تواند به یک چاقی طولانی مدت حتی پس از بارداری نیز تبدیل شود.

تحقیقات نشان داده‌اند که 14 درصد از زنانی که پیش از بارداری وزن متعادلی داشته‌اند دچار اضافه وزن در طول یک سال پس از بارداری می‌شوند و چهار درصد از این زنان به چاقی مفرط مبتلا می‌شوند. همچنین این اضافه وزن بر وزن کودک به هنگام تولد و درصد ابتلای او به چاقی نیز تاثیرگذار است.

دلایل این اضافه وزن می‌تواند متفاوت باشد و از مشکلات خاص ناشی شود. با این وجود، برای زنانی که سالم بوده‌اند، این اضافه وزن را می‌توان ناشی از رژیم غذایی نامناسب و کمبود تحرک دانست.

تاثیرات رژیم غذایی مناسب و فعالیت فیزیکی متعادل در دوران بارداری چیست؟

در سال 2012 برای پاسخ به این سوال، گروهی از محققان کانادایی تغذیه و تحرک فیزیکی زنان باردار را تا دو ماه پس از زایمان بررسی کردند.

آنها 49 زن باردار که متوسط سنی‌شان 31 سال بود را در هفته‌های 16 تا 20 دوران بارداری مورد بررسی قرار دادند. شاخص وزن آن زنها پیش از بارداری، نرمال بود. پس از انجام برخی تست‌ها این افراد بر حسب شدت فعالیت فیزیکی به دو گروه تقسیم شدند.

گروه LI= این گروه سه یا چهار بار در هفته‌ پیاده روی می‌کردند و شدت این فعالیت 30 درصد ماکزیمم فرکانس ضربان قلب‌شان بود.

گروه MI= این گروه سه یا چهار بار در هفته‌ پیاده روی می‌کردند و شدت این فعالیت 70 درصد ماکزیمم فرکانس ضربان قلب‌شان بود.

45 زن دیگر که دو ماه از زایمان‌شان می‌گذشت نیز گروه دیگری بودند. این گروه از هیچ برنامه غذایی و ورزشی در دوران بارداری پیروی نکرده بودند که "گروه کنترل" نامیده شدند.

در هفته‌ اول برای هر گروه یک جلسه ورزشی شامل پنج دقیقه گرم کردن بدن، 15 دقیقه ورزش با شدت تعیین شده و پنج دقیقه برای بازگشت به حالت عادی در نظر گرفته شد.

هر هفته‌ این 15 دقیقه ورزش ، دو دقیقه افزایش می‌یافت تا این که این زمان به 30 دقیقه رسید و سپس تا آخر همین 30 دقیقه باقی ماند. این ورزش‌ها در آزمایشگاه و زیر نظر محققان انجام شد. برای رژیم غذایی، هر فرد رژیم غذایی شخصی خود را داشت.

در ابتدای تحقیق، به آنها آموزش داده شد که چگونه تغذیه‌ای سالم و متعادل داشته باشند. در تمام مدت تحقیق آنها می‌بایست تغذیه روزانه خود را یادداشت می‌کردند.

قانون دریافت تغذیه بدین شکل بود:

1- دریافت روزانه غذاهای انرژی دار برای تسهیل بالا رفتن وزن به طور مداوم.

2- دریافت گلوسید ترکیبی با شاخص قند پایین: 40 تا 55 درصد از غذاهای انرژی دار این مواد هستند که در سه وعده غذایی روزانه و سه تا چهار وعده تنقلات دریافت می‌شوند.

3- دریافت لپید: 30 درصد از غذاهای انرژی دار روزانه.

4- دریافت پروتئین: 15 تا 30 درصد از غذاهای انرژی دار روزانه.

5- توصیه‌های مربوط به دریافت ریز مغذی‌ها و مایعات باید رعایت شود.

در طول مطالعات، هر هفته‌ و دو ماه بعد از زایمان، وزن این افراد اندازه گیری شد. همچنین وزن کودک به هنگام تولد نیز اندازه گیری شد. نتایج اصلی این مطالعات نشان می‌دهد که گروه‌های LI و MI به طور قابل توجهی کمتر اضافه وزن داشتند و گروه کنترل نسبت به شاخص‌های سلامتی اضافه وزن بیش از حد داشتند.

در حقیقت 47 درصد از زنان "گروه کنترل" اضافه وزن بیش از حد نداشتند در حالی که این رقم در گروه LI و MI به ترتیب 65 درصد و 96 درصد بود. باید در نظر گرفت که گروه تحقیقاتی متوجه شدند که بیشتر اضافه وزن 45 درصد این افراد قبل از شروع مطالعات صورت گرفته است.

دو ماه بعد از زایمان، وزن اضافه باقی مانده در زنانگروه کنترل 7.2 کیلوگرم بود، اما این رقم در گروه LI و MI به ترتیب 5.4 و 4.6 کیلوگرم بود و تنها 7 درصد زنان گروه کنترل این رقم را به دو کیلوگرم رساندند در حالی که در گروه LI ، هجده درصد و در گروه MI بیست و هشت درصد از زنان اضافه وزن باقی مانده را به دو کیلوگرم رساندند. با این حال تفاوت زیادی بین شاخص‌های قدی و وزنی کودکان به دنیا آمده در سه گروه نبود.

این نتایج‌ نشان می‌دهد که فعالیت فیزیکی با شدت کم و یا متعادل همراه با رژیم غذایی مناسب می‌تواند به کنترل وزن حین بارداری کمک کند و از آنجایی که اضافه وزن 45 درصد از زنان مورد بررسی در 16 هفته‌ اول بارداری صورت گرفت، باید به تغذیه سالم در ابتدای بارداری توجه کرد.

این مطالعات نشان داد که فعالیت فیزیکی و ورزشی متعادل مانند راه رفتن می‌تواند خطر اضافه وزن پس از زایمان را کاهش دهد.

این فعالیت‌ها می‌تواند اثرات مثبتی بر سلامت مادر و کودک بگذارد.

با این وجود باید خاطر نشان کرد که فعالیت فیزیکی و غذای دریافتی این زنان به وسیله خودشان فهرست برداری شده و ممکن است خیلی دقیق گفته نشده باشند.

با وجود این مساله، نتایج تحقیقات تایید کرده‌اند که انجام فعالیت فیزیکی مانند پیاده روی و تغذیه سالم تاثیرات مثبتی در روند بارداری دارند.