۴۷۰۸۸ ۱۳۹۶/۰۴/۱۹ ۰۹:۰۹:۲۲

۵۰۹۸

اولین زایمان طبیعی در آب، چه سالی انجام شد؟

درد زایمان دردی جسمانی است که فرایند فیزیولوژیک به حساب می‎آید. این درد یکی از شدیدترین دردها است که مهم‌ترین و شایع‌ترین درد در سطح جامعه تلقی می‌شود.

انجمن درمانگران ایران: درد زایمان دردی جسمانی است که فرایند فیزیولوژیک به حساب می‎آید. این درد یکی از شدیدترین دردها است که مهم‌ترین و شایع‌ترین درد در سطح جامعه تلقی می‌شود.

اولین زایمان طبیعی در آب، چه سالی انجام شد؟

با توجه به این که روش های مختلفی اعم از دارویی و غیردارویی برای کاهش درد زایمان به کار گرفته شده است هنوز در ایران ترس از درد زایمان از مهم ترین علت های امتناع زنان از زایمان طبیعی است.

این مسئله در کنار باورهای نادرست روند زایمان از طرف دیگر آگاهی کم در رابطه با شیوه های مختلف کاهش درد زایمان باعث افزایش آمار سزارین انتخابی در کشور ما شده است.

• تاریخچه زایمان در آب

زایمان در آب از روش های علمی غیردارویی موفق کاهش درد زایمان است. سابقه این نوع تسکین درد زایمان به سال ۱۸۰۳ در فرانسه برمی گردد.

زمانی که یک زن پس از تحمل ۴۸ ساعت درد زایمان برای تسکین درد وارد وان آب گرم شد و ادامه زایمان آن قدر سریع و کم درد انجام گرفت که فرصت خروج از آب را پیدا نکرد و در همان جا نوزادش متولد شد.

بعدها محقق روسی به نام ایگور چارکوفسکی روی زایمان در آب حیوانات مطالعه کرد. سپس تحقیقاتش را گسترش داده و دخترش وتا در سال ۱۹۶۳ میلادی با وزن ۶۲/۲ پوند نارس در آب به دنیا آمد.

در سال ۱۹۸۵ مرکز زایمان خانواده توسط دکتر مایکل روزنتال راه اندازی شد و فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرد. هم اکنون در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی این روش به کار گرفته می شود ولی در ایران به این مسئله به طور جدی پرداخته نشده است.

در حال حاضر زایمان در آب توسط دکتر علی اخلاقی در قالب یک طرح پژوهشی در بیمارستان شهید اکبرآبادی در تهران از مرداد ماه سال ۱۳۸۳ انجام می شود.

• تعریف زایمان در آب

دو واژه در این باره به کار گرفته می شود:

۱ لیبر(درد زایمان) در آب:

زائو در مراحل قبل از زایمان در آب غوطه ور است و در زمان خروج جنین در خارج از آب قرار می گیرد

۲ زایمان در آب:

خروج جنین در آب انجام می شود.

در واقع مادر تحت نظر پزشک زمانی که دهانه رحم به اندازه چهار تا پنج سانتی متر باز شده است (مرحله فعال زایمان)وارد آب می شود.

ورود به آب قبل از این زمان به دلیل اثرات تسکین دهنده زیاد آب ممکن است منجر به تاخیر مراحل بعدی زایمان شود. قابل ذکر است که تمام مراحل کنترل لیبر (قبل از زایمان) از قبیل کنترل قلب جنین و... با کیفیت و کمیت زایمان عادی انجام می شود.

• وضعیت قرارگیری

آب منجر به احساس سبکی و شناوری مادر می شود در نتیجه تحرک و تغییر وضعیت برای مادر فراهم می شود که به فعال بودن مادر در روند زایمان کمک می کند.

دکتر اخلاقی می گوید: «ما اجازه می دهیم مادر در آب وضعیت آزاد داشته باشد که عموماً مادران وضعیت چمباتمه زدن را به خود می گیرند، اما وضعیت هایی نظیر درازکشیده، نیمه نشسته و... نیز در مادران مشاهده می شود.»

• دمای مناسب آب

«بنابر اعتقاد اغلب پزشکان دمای مناسب آب ۳۶ تا ۵/۳۷ درجه سانتی گراد در نظر گرفته می شود، که در مرحله اول زایمانی می تواند تا ۴۰ درجه سانتی گراد نیز افزایش یابد، ولی دمای بالاتر باعث بالارفتن زیاد از حد دمای بدن (هیپرترمی) و در نتیجه از دست رفتن آب بدن مادر و نوزاد می شود.»

• استفاده از نوشیدنی

در این روش از مایعات داخل وریدی استفاده نمی شود. در نتیجه احتمال از دست رفتن مایعات بدن وجود دارد.«چون احتمال از دست دادن مایعات در طی مراحل مختلف زایمانی وجود دارد به دنبال آن ممکن است با کاهش حجم خون و در نتیجه پائین آمدن فشارخون مواجه شویم. بنابراین مایعات (حاوی گلوکز) با کنترل فشارخون به آنها داده می شود. در صورت نیاز به اتاق عمل و سزارین از لوله گذاری داخل تراشه استفاده می کنیم.»

• برش اپی زیوتومی

در صورت نیاز به اپی زیوتومی برش در پرینه ( میان دوراه) برای گشاد کردن کانال زایمانی «اگر قوام واژن و پرینه برای زایمان نامناسب باشد مراحل لیبر (قبل از زایمان) داخل آب طی می شود و در هنگام زایمان زائو از آب خارج شده برش اپی زیوتومی و زایمان خارج از آب انجام می شود.»

• وضعیت تنفس نوزاد در آب

در دوران بارداری جنین داخل مایع آمنیونی است زایمان در آب محیطی نظیر دوران بارداری برای نوزاد فراهم می کند. بنابراین تنفس نوزاد داخل آب مشابه دوران جنینی مهار است و خطر ورود آب به داخل ریه ها (آسپیراسیون) وجود ندارد.

در حالی که تماس نوزاد با هوا و تغییر دما باعث شروع تنفس نوزاد می شود. از این زمان به بعد نوزاد داخل آب قرار نگرفته و بلافاصله از آب خارج می شود.

در رابطه با عوامل مهارکننده تنفس در زیر آب :

۱ جنین در رحم از طریق جفت و بندناف اکسیژن رسانی می شود. حرکات ریتمیک تنفسی جنین توسط دیافراگم و عضلات بین دنده ای است که بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از شروع درد زایمان، سطح پروستاگلاندین E۲ آزادشده از جفت افزایش یافته و منجر به آهسته یا متوقف شدن حرکات تنفس جنین می شود. یعنی در زمان زایمان عضلات تنفسی جنین فعال نیستند.

۲ اختلاف دما یک عامل مهم دیگر است زمانی که جنین از مایع آمنیونی مادر به مایع با همان دما وارد می شود نوزاد تغییری را دریافت نکرده و بنابراین تنفس او شروع نمی شود یعنی خود اختلاف دما می تواند به عنوان آغازگر تنفس مطرح شود.

۳ آب یک مایع هیپوتونیک(فشار اسمزی آن کم است )در حالی که مایع ششی جنین یک محلول هیپرتونیک (دارای فشار اسمزی بالا)است. محلول هیپرتونیک به علت دانسیته بیشتر مانع ورود مایع هیپوتونیک می شود.

۴ «رفلکس اتونومیک» یا «رفلکس غوطه وری در آب پستانداران» در بدو تولد به وجود آمده و تا ۶ تا ۸ ماهگی ادامه دارد. این رفلکس با جوانه های چشایی حنجره ارتباط دارد.

هنگامی که محلول به این جوانه ها در حنجره برخورد می کند.دریچه گلوت خودبه خود بسته شده و بنابراین محلول بلعیده می شود، ولی وارد نای و ریه ها نمی شود.»نوزاد هنگام تولد در آب چشم های باز دارد با آرامش و به طور شیطنت آمیزی دست ها و پاهای خود را در آب تکان داده و به جلو حرکت می کند.

نوزاد در آب با سادگی بیشتری بدن مادر را ترک می کند. اندام هایش به آسانی از هم باز می شوند. نور و صدایی که در زیر آب دریافت می کند ملایم تر است. تماس پوست مادر با پوست نوزاد ملایم تر است.

• خروج جفت

مرحله سوم زایمان (خروج جفت) به دلیل احتمال عوارضی نظیر آمبولی در خارج از آب انجام می گیرد. در حالی که تاکنون مطالعات خطری را نشان نداده اند.

• پیگیری مادران

زائو با دریافت آنتی بیوتیک و در صورت نیاز مسکن دوازده تا بیست و چهار ساعت پس از زایمان ترخیص می شود. چهل و هشت ساعت بعد از زایمان و بیست و هشت روز بعد با تماس تلفنی کنترل می شوند. روز دهم با مراجعه حضوری فرد، مادر از لحاظ خونریزی، عفونت، مسایل شیردهی و... بررسی می شود.

• احتمال عفونت برای مادر و نوزاد

برطبق مطالعات تاکنون افزایش خطر عفونت با این روش گزارش نشده است. با استفاده از وان یکباره مصرف یا مواد ضد عفونی کننده وان، استفاده از آب گرم جدید برای هر مادر، آنتی بادی های نوزادی مشابه آنتی بادی های مادری، همچنین حرکت روبه خارج نوزاد در کانال زایمانی شانس ایجاد عفونت کمتر می شود.

در بیمارستان شهید اکبر آبادی برای هر بیمار یک بار آب وان عوض می شود و طی سه مرحله وان با ماده ضد عفونی کننده دکونکس شست وشو داده می شود.

• مزایا برای مادر

الف) فیزیولوژیک

کاهش چشمگیر درد

افزایش قطر لگنی

افزایش انقباضات

افزایش اندورفین ها

افزایش اکسی توسین

افزایش گردش خون و اکسیژن رسانی

نرمی بافت پرینه و نیاز کمتر به اپی زیوتومی

کاهش فشار خون

افزایش متابولیسم بافتی