بی اختیاری استرسی ادرار در زنان، علل و راه درمان

بی اختیاری ادراری استرسی بدین معنی است که با هر عملی که فشار داخل شکم افزایش می یابد، بی اختیاری ادراری ایجاد می شود، مثل سرفه کردن، عطسه کردن، فین کردن، خندیدن، نشستن و بلند شدن، زور زدن، برداشتن چیز سنگین و غیره. گاهی بی اختیاری ادراری استرسی در حین رابطه زناشوئی ایجاد می شود و سبب مشکلات روحی بیشتری می گردد.

بی اختیاری ادراری از چند قطره تا خالی شدن کامل مثانه فرق می کند. علت اصلی بی اختیاری ادراری استرسی، افتادگی مثانه است و شایعترین علت افتادگی مثانه در خانمها، زایمانهای طبیعی و مشکل می باشد.

مثانه و گردن مثانه در حالت طبیعی در داخل شکم قرار دارند. هرگاه فشار داخل شکم زیاد شود، این فشار به مثانه و گردن مثانه منتقل می شود. وارد شدن فشار به خود مثانه سبب می شود که مثانه تمایل به خالی کردن محتویات خود بکند. از طرف دیگر وارد شدن فشار به گردن مثانه، سبب بسته شدن گردن مثانه و ممانعت از خروج ادرار از مثانه می شود. بنابراین در حالت طبیعی افزایش فشار داخل شکم سبب بی اختیاری ادراری نمی شود. ولی اگر مثانه افتادگی پیدا کند، گردن مثانه از داخل لگن خارج شده و به پائین می افتد.

هنگام افزایش فشار داخل شکم (مثلا سرفه کردن) این افزایش فشار به مثانه منتقل می شود ولی به گردن مثانه منتقل نمی شود، و در نتیجه مثانه محتویات خود را بدون مانع به خارج می ریزد. در این موارد فقط اسفنکترها هستند که مانع تخلیه کامل مثانه می شوند.

علل بی اختیاری ادراری استرسی
حاملگی: در خانمها کف لگن مانع خروج محتویات لگن به بیرون از بدن می شود. هر گاه کف لگن ضعیف شود، نگهداری اعضاء مشکل شده و سبب افتادگی اعضاء مختلف می شود. در خانمهای حامله حمل جنین بمدت 40 هفته سبب ضعف عضلات کف لگن می شود. در خانمهای حامله هورمونی بنام Relaxin نیز ترشح می شود که سبب شل شدن عضلات شده و خانم را برای زایمان آماده می کند. حدود 50 درصد خانمهای حامله در طول دوران حاملگی دارای بی اختیاری ادراری استرسی هستند.

زایمان:‌ در زایمان طبیعی اعصاب کف لگن کشیده شده و پس از زایمان دیگر این اعصاب بخوبی نمی توانند از کف لگن حمایت کنند. هر قدر تعداد زایمان طبیعی بیشتر باشد و هر قدر زایمان مشکل و طولانی تر شود، خطر بی اختیاری ادراری استرسی زیادتر می شود. در خانم هائی که هنگام زایمان دچار پارگی عضلات می شوند، خطر بی اختیاری ادراری استرسی سه برابر افراد عادی می شود.

وزن زیاد: وزن زیاد فشار بیشتری به شکم وارد کرده و این فشار به کف لگن منتقل می شود. در خانم هائی که اضافه وزن دارند، خطر بی اختیاری ادراری استرسی دو برابر خانمهای با وزن طبیعی است.

برداشتن رحم: حین خارج کردن جراحی رحم ممکن است کف لگن آسیب ببیند.

کشیدن سیگار: کشیدن سیگار سبب سرفه مزمن و وارد شدن فشار به کف لگن می شود.

یائسگی: پس از یائسگی میزان هورمون استروژن کاهش پیدا می کند و سبب می شود که فشار عضلات دور مجرای ادرار کاهش پیدا کرده و ادرار نشت نماید. با کاهش استروژن خون خاصیت الاستیسیته مجرای ادرار کاهش می یابد، در نتیجه مجرا نمی تواند منقبض شده و جلوی خروج ادرار را بگیرد. احتمال اینکه خانمهای یائسه اضافه وزن داشته باشند و رحم آنها قبلا با جراحی خارج شده باشد، بیشتر است و این دو مزیت بر علت شده و سبب بی اختیاری ادراری استرسی در خانم های یائسه می شوند.

تشخیص بی اختیاری ادراری استرسی
با اخذ شرح حال پس از مشکوک شدن به وجود بی اختیاری ادراری استرسی می توان توسط اقداماتی آنرا ثابت کرد. اقدامات تشخیصی مهم عبارتند از:

• تست یورودینامیک : که در آن فشارهای مثانه و مجرا اندازه گیری می شوند.

• سیستوسکوپی: مهمترین تست تشخیصی است که در آن با مانورهائی فشار داخل شکم زیاد شده و نشت ادرار ملاحظه می شود.

راههای کاهش شدت بی اختیاری اداراری در زنان
عمل جراحی برای درمان بی اختیاری ادراری فقط در خانمهائی سودمند است که تست نشت ادرار در آنها مثبت باشد. خانمی که مبتلا به بی اختیاری ادراری استرسی است می تواند توسط اقداماتی به خودش کمک نماید تا از شدت بی اختیاری ادراری کاسته شود. اهم این اقدامات عبارتند از:

• به مقدار زیادی از سبزیجات و میوه جات تازه استفاده کنید. آن سبب می شود که شما دچار یبوست نشوید. در یبوست هنگام اجابت مزاج، فشار داخل شکم بالا می رود.

• نوشیدنیهای حاوی کافئین مثل چای، قهوه و کولا سبب تحریک مثانه و افزایش بی اختیاری ادراری می شوند پس از مصرف بیش از حد آن خودداری کنید.

• هنگام بلند کردن اشیاء سنگین زانوهای خود را خم کنید و شیئی را که می خواهید بلند کنید هر چه بیشتر به بدن نزدیک نمائید.

• در حالت طبیعی شما به 8-6 لیوان آب در روز احتیاج دارید. اگر فعالیت بدنی بیشتر دارید و زیاد عرق می کنید، لازم است میزان مایعات دریافتی را زیاد کنید، ولی نیازی به مصرف بیش از حد مایعات ندارید.

• ورزش بخصوص پیاده روی در تقویت عضلات کف لگن و کاستن از شدت بی اختیاری ادراری کمک کننده است.

• لباسی بپوشید که موقع نیاز به دفع ادرار در آوردن آنها زمان زیاد احتیاج نداشته باشد.

• توسط ورزش عضلات کف لگن را تقویت کنید.

• قبل از خندیدن و سرفه کردن، پاهای خود را از روی همدیگر رد کنید (به حالت متقاطع)


راههای درمانی بی اختیاری ادراری استرسی
به سه روش می توان بی اختیاری ادراری استرسی را درمان نمود:

• تمرینات ورزشی: که در آن تمریناتی جهت تقویت عضلات کف لگن به بیمار داده می شود. تا حدودی در موارد خفیف بی اختیاری ادراری استرسی موثر است.

• دارو درمانی: اخیرا یک داروی موثر در بعضی کشورهای اروپائی برای درمان بی اختیاری ادراری استرسی مورد تائید قرار گرفته است. اگر بصورت مناسب تجویز شود در بسیاری از بیماران موثر است.

• درمان جراحی: بهترین و موثرترین درمان است. حدود 80 درصد بیمارانیکه تحت عمل جراحی قرار می گیرند، بهبود پیدا می کنند. چندین نوع روش جراحی وجود دارد که انتخاب نوع جراحی بستگی به نظر جراح دارد. در همه روشهای جراحی سعی می شود که مثانه ای که بطرف پائین افتاده است، بطرف بالا کشیده شده و در داخل لگن ثابت شود.

عمل جراحی مرسوم برای افتادگی مثانه و رحم که توسط متخصص زنان و زایمان صورت می گیرد، سبب بهبودی بی اختیاری ادراری استرسی نمی شود.