تغذیه برای بارداری دوقلو، اهمیت کالری دریافتی

در طول دوران بارداری به دلیل افزایش حجم پلاسما (بخش آبکی خون) سطح قند خون ناشتا معمولاً کاهش و میزان ترشح انسولین افزایش می‌یابد. در بارداری‌‌های دوقلویی این تغییرات به ویژه در نیمه دوم بارداری تشدید می‌شود که با سطح پایین از گلوکز سرمی مادر در مقایسه با بارداری تک قلویی همراه است. کاهش جریان گلوکز از مادر به جنین باعث کاهش رشد و اندازه جنین می‌شود.

در یک مطالعۀ بزرگ که طی سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۲ میلادی بر روی ۵۳۸ خانم آبستن انجام شد، مشاهده شد که رژیم مبتنی بر قواعد رژیم‌‌های دیابتی شامل ۳ وعده اصلی و ۳ میان وعده در آبستنی‌‌های چندقلویی بهتر تحمل شد و کفایت تغذیه‌‌ای بیشتری نیز داشت.

همچنین استفاده از مواد غذایی با نمایۀ گلیسمی پایین (یعنی غذاهایی که غلظت قند خون را نسبتاً به کُندی افزایش می‌دهند) توصیه می‌شود. این بدان معنی است که باید مصرف غلات تصفیه شده نظیر نان سفید، برنج سفید، پاستای تهیه شده از آرد سفید و سیب‌زمینی حتی‌الامکان کاهش داده شود و به جای آن از غلات تهیه شده از آرد کامل مانند نان سبوس دار، پاستای تهیه شده از آرد کامل گندم و برنج قهوه‌‌ای استفاده شود.

بارداری چند قلویی نیاز به انرژی و مواد مغذی بیشتری دارد. قسمتی از این افزایش انرژی به دلیل افزایش وزن گیری در بارداری چند قلویی نسبت به تک قلویی است. بارداری‌‌های چند قلویی با افزایش توده بافتی بدن ( خون، رحم، جفت، وزن جنین ) همراه است که در نتیجه باعث افزایش نیاز به انرژی جهت ساخت و نگهداری بافت‌‌ها نسبت به بارداری تک قلویی است.

در زمان گرسنگی دراز مدت و محرومیت نسبی بدن از کربوهیدرات (قند)ها، چربیها به طور ناقص می‌سوزند و موادی را به نام اجسام کتونی تولید می‌کنند. این مواد جدای از تاثیراتی که بر بدن مادر می‌گذارند، از جفت هم عبور می‌کنند و موجبات حالتی را فراهم می‌آورند که اصطلاحاً زجر جنینی گفته می‌شود.

نیاز بیشتر به انرژی در خانمی با آبستنی چند قلویی در مقایسه با خانمی با آبستنی تک قلویی، بدان معنی است که در چندقلویی‌‌ها اجسام کتونی در مدت زمان کوتاه تری بر اثر گرسنگی تولید می‌شوند.

از این رو لازم است در آبستنی‌‌های چندقلویی فواصل دریافت مواد غذایی به کمتر از ۳ ساعت و مقدار قندهای آزاد (منظور قندهایی که به سرعت جذب می‌شوند، به سرعت قندخون را بالا می‌برند و به سرعت هم غلظتشان در خون افول می‌یابد، مانند قندهای موجود در انواع شیرینی، قند و شکر) به حداقل کاهش یابد.

در آبستنی‌‌های چندقلویی به ویژه در خانم‌هایی که نخستین بارداری را تجربه می‌کنند با وجود حالت «ویار آبستنی» که غالباً با حالت تهوع، بی‌اشتهایی و گاه استفراغ همراه است، مداخلات تغذیه‌‌ای مناسب قطعاً نیازمند مشاورۀ تخصصی با یک متخصص تغذیۀ بالینی و رژیم درمانی است.

کاهش نرخ بارداری‌‌های دوقلویی در زمان قحطی و افزایش آن در زنان پُروزن و فربه نشان دهنده این است که وضعیت دریافت انرژی یک عامل مهم در بارداری‌‌های چند قلویی است. در بارداری‌‌های چند قلویی، همانند بارداری‌‌های تک قلویی، کفایت دریافت انرژی را می‌توان براساس میزان وزن‌گیری مادر ارزیابی کرد.

مادر با جنین دوقلو باید روزانه ۱۵۰ کیلوکالری افزایش مصرف نسبت به مقداری که برای بارداری تک قلویی توصیه شده است داشته باشد. برای این که تصور عینی تری از این اعداد و ارقام داشته باشید، کافی است بدانید هر ۳۰ گرم نان سنگک (حدود یک کف دست یا به ابعاد ۱۰ در ۱۰ سانتیمتر)، ۷۵ کالری دارد.

کالری یک عدد سیب متوسط نیز اندکی کمتر از این مقدار است و یک لیوان شیر با ۲/۵ درصد چربی ۱۵۰ کالری انرژی دارد. بنابراین این مقدار کالری اضافۀ مورد نیاز به راحتی می‌تواند با افزایش دریافت غذایی، کاهش فعالیت بدنی و یا ترکیبی از هر دو ایجاد شود.

بنابراین، حتی در آبستنی‌‌های چندقلویی نیز نیازی نیست مادر به اندازۀ چند نفر غذا بخورد. پُرخوری و به دنبال آن افزایش وزن بی‌رویه در دورۀ آبستنی جدا از مشکلاتی که در زمان آبستنی ایجاد می‌کند، ممکن است تودۀ بزرگی از بافت چربی را برای مادر پس از زایمان به یادگار بگذارد که رهایی از آن چندان ساده نیست.

همواره به یاد داشته باشید که پیشگیری بهتر و قطعاً ساده‌تر از درمان است. از این رو توصیه می‌شود خانم‌های آبستن به ویژه با آبستنی چندقلو برای کنترل افزایش وزن دوران بارداری حتماً از مشاورۀ یک متخصص تغذیه بهره‌مند شوند.