مکمل های دوران بارداری، کدام ها توصیه شده است؟

نیاز به مواد مغذی در دوران بارداری افزایش می یابد. در دوران بارداری نیاز به درشت مغذی ها (کربوهیدرات، چربی و پروتئین) و ریز مغذی ها ( ویتامین ها و مواد معدنی ) افزایش می یابد. برخی از زنان نمی توانند این نیاز افزایش یافته را از طریق یک برنامه غذایی با کفایت تغذیه ای لازم تامین نمایند.با این مطلب همراه باشید تا با مواد غذایی و مکمل ها در بارداری در دوران بارداری بیشتر آشنا شوید.

کدام زنان در دوران بارداری به دریافت مکمل ویتامین و مواد معدنی نیاز دارند؟

- زنان با کمبود ریز مغذی های شناخته شده

- زنان با تهوع و استفراغ های شدید

- زنانی که از رژیم های غذایی خاصی مانند رژیم گیاهخواری پیروی می کنند

- زنان سیگاری

- زنان کم وزن و مبتلا به سوء تغذیه

مکمل های توصیه شده در دوران بارداری

فولات :

فولات یا اسید فولیک یکی از انواع ویتامین های گروه B است که نقش مهمی در سنتز DNA، تولید گلبولهای قرمز و رشد و تکامل جنین دارد. توصیه می شود خانم ها در سنین باروری روزانه ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک دریافت نمایند و در طول بارداری ( تا پایان ماه سوم ) برای پیشگیری از نقص لوله های عصبی در جنین روزانه ۶۰۰ میکروگرم اسید فولیک مصرف نمایند.

بهتر است برای افزایش جذب فولات، خانم های باردار از مکمل های حاوی ال متیل فولات استفاده نمایند.

ویتامینD:

ویتامین D در تقسیم سلولی، تقویت سیستم ایمنی و سلامت استخوان ها موثر است. کمبود این ویتامین در دوران بارداری احتمال زایمان زودرس، نیاز به سزارین، بروز پره اکلامپسی و دیابت بارداری را افزایش می دهد. مصرف روزانه ۱۰۰۰ واحد ویتامین D برای پیشگیری از کمبود آن توصیه می شود.

منیزیم :

منیزیم به عنوان یک ماده معدنی فعال در بسیاری از واکنش های شیمیایی بدن شرکت می نماید. مطالعات نشان می دهند که مکمل یاری با این ماده معدنی در طول بارداری از زایمان زودرس، فشار خون بالا و اختلال در رشد جنین جلوگیری می نماید.

پروبیوتیک ها

پروبیوتیک ها،دسته ای از باکتری های مفید فلور روده ای می باشند که علاوه بر کمک به گوارش، در تولید ترکیبات مفید برای بدن مانند ویتامین ها نقش دارند. بسیاری از مطالعات ایمن بودن پروبیوتیک ها را در دوران بارداری نشان داده اند همچنین برخی از مطالعات نشان داده اند که مکمل های حاوی پروبیوتیک ها احتمال بروز دیابت بارداری، افسردگی پس از زایمان، اگزما و التهابات پوستی در نوزاد را کاهش می دهد.

مطالعات بر روی اثرات پروبیوتیک ها بر سلامت مادران و نوزادان همچنان ادامه دارد.

ید

دریافت ید در دوران بارداری برای مادر و تکامل جنین بسیار مهم و موثر است. در دوران بارداری تغییراتی در وضعیت فیزیولوژیک و هورمونی مادر ایجاد می شود که منجر به بروز عوارضی نظیر کم کاری تیروئید می گردد. ید در دوران بارداری در سنتز هورمون های تیروئیدی، رشد مغز و دستگاه عصبی جنین موثر است به همین منظور دریافت روزانه ۲۲۰میکروگرم ید در این دوران ضروری است.

مکمل هایی که در دوران بارداری نباید مصرف کرد

ویتامین A

اگرچه ویتامین A نقش مهمی در تکامل سیستم بینایی و تقویت سیستم ایمنی دارد ولی دریافت مقادیر بالای آن از طریق مکمل های غذایی توصیه نمی شود مگر در شرایطی که مادر باردار مبتلا به کمبود شدید این نوع ویتامین باشد. برخی از مطالعات نشان داده اند که زیاده روی در مصرف این ویتامین با نقص های مادرزادی در جنین همراه است.

ویتامین E

ویتامین E نقش مهمی در سلامتی زنان باردار دارد ولی دریافت مقادیر بالای آن از طریق مکمل غذایی توصیه نمی گردد. زیاده روی در مصرف مکمل های حاوی ویتامین E احتمال درد های شکمی و پارگی کیسه آمنیوتیک را افزایش می دهد.

در آخر باید خاطر نشان کرد مصرف هر گونه مکمل غذایی در دوران بارداری باید تحت نظر پزشک باشد.

آهن Fe

آهن برای ساخت هموگلوبین گلبول های سرخ مادر و جنین و اکسیژن رسانی به بافت ها ضروری است و با افزایش میزان گلبول های سرخ در بارداری ، بدن به آهن بیشتری نیاز دارد . هم چنین برای تقویت دستگاه ایمنی و تولید انرژی در بدن مهم است . آهن مسئول حمل اکسیژن به سلول های بدن و به ویژه مغز است.در کم خونی فقر آهن، سلول های مغزی دچار کمبود اکسیژن شده و فرد احساس خستگی و خواب آلودگی و کاهش هشیاری خواهد کرد. هم چنین برای تقویت سیستم ایمنی و تولید انرژی در بدن اهمیت دارد. آهن به دو شکل هم ( Heme ) و غیر هم ( Non Heme ) دیده می شود. شکل "هم " در منابع حیوانی آهن دیده می شود که به خوبی در دستگاه گوارش جذب می شود.

اما شکل" غیرهم" در فراورده های گیاهی یافت می شوند و پس از مصرف سریع دفع می شوند. بهتر است آهن را از از ترکیب منابع حیوانی و منابع گیاهی دریافت کنید. منابع حیوانی آهن منابع حیوانی آهن: گوشت قرمز ، میگو، مرغ ، جگر ، دل و قلوه ، زرده تخم مرغ، ساردین و … هستند. نابع گیاهی شامل سیب زمینی ، غلات ، برنج پخته ، کشمش ، جو پرک نشده، حبوبات ، هندوانه، شیره چغندر، اسفناج و مغزها مانند گردو ، فندق، بادام، پسته و … هستند.

میزان آهن مورد نیاز در روز برای یک زن باردار، ۳۰ میلی گرم است . بهتر است قرص مکمل آهن را با یک لیوان آب پرتقال، پیش از شام میل نمایید .آهن فراوانی در انواع خشکبار مانند انجیرخشک، کشمش، توت خشک، برگه آلو و خرما وجود دارد . نشانه های کمبود آهن: رنگ پریدگی، خستگی زودرس، سرگیجه، سردرد، خواب آلودگی، تعریق زیاد، پوسته پوسته شدن انگشت ها، شکنندگی ناخن ها و نیز قاشقی شدن آن ها، ریزش مو ، ریش ریش شدن پوست کنار و پایین ناخن ها، اختلال در تمرکز و یادگیری و … است .

در گیاه خواران، به ویژه خانم های جوان باردار، کم خونی فقر آهن و کمبود رشد جنین دیده می شود . پیکا، زایمان زودرس و نوزاد کم وزن از عوارض مامایی کمبود آهن به شمار می آیند. ویتامین C جذب آهن را افزایش می دهد . ماده پلی فنول موجود در چای، قهوه و کاکائو جذب آهن گیاهی را کاهش می دهند.

اگر در هنگام بارداری، ناگزیر به مصرف تتراسیکلین، دیگوکسین و لووتیروکسین سدیم هستید، بین خوردن این داروها و مصرف آهن ۲ ساعت فاصله بگذارید.

اثر قرص متیل دوپا (داروی ضد فشار خون) با آن کم می شود و در نتیجه فشار خون را به اندازه کافی پایین نمی آورد.ر صورت مصرف این داروها با گروه مامایی مشاورتان در بارداری، درمیان بگذارید. جذب آهن در روده تحت تاثیر اسید معده است و در صورت مصرف آنتی اسید جذب آن مختل می گردد.

امگا - ۳

امگا - ۳ برای رشد مغز جنین تان ضروری است و امگا -۳ موجود در ماهی و دیگر خوردنی های دریایی سبب باهوش تر شدن نوزاد و افزایش مهارت های فراگیری او می شود. پژوهش های اخیر نشان داده است کودکان مادرانی که در برنامه خوردنی ها ی خود بیشتر از ماهی استفاده کرده بودند، مهارت های فراگیری و ضریب هوشی بالاتری نسبت دیگران داشتند.

بهتر است ۲ بار در هفته ماهی میل نمایید و اگر از مکمل های امگا-۳ استفاده می کنید ، نوع بدون جیوه و سرب( تصفیه شده) را تهیه نمایید و از داروخانه ها بخواهید. هم اکنون در بازار موجود است . از خوردن کوسه و ماهی هایی که جیوه بالایی دارند و نیز سوشی (ماهی خام)در دوران بارداری خودداری نمایید. اسید فولیک یا ویتامین B9 اسید فولیک برای نخستین بار از عصاره برگ اسفناج به دست آمد و چون در زبان لاتین فولیوم نامیده می شود، این ماده را اسید فولیک نام گذاشتند. جزو خانواده ویتامین B است و با کمک ویتامین های C و B12 ، سبب تجزیه و تشکیل پروتئین های جدید می گردد.برای تولید و سلامت گلبول های سرخ نقش حیاتی دارد و کمبود شدید آن به نوعی کم خونی (آنمی مگالوبلاستیک) منجر می گردد. در این آنمی سلول های خونی قادر به حمل اکسیژن نیستند.

اسید فولیک برای تکامل دستگاه عصبی مرکزی مغز جنین اساسی و ضروری است و در ساختار لوله عصبی نقش دارد.اگر کمبود آن پیش بیاید، جنین دچاراسپینابیفیدا (ناهنجاری لوله عصبی) خواهد شد که در این صورت، نخاع و پرده های نخاعی از شکاف روی ستون مهره ها بیرون زدگی پیدا می کنند .گل کلم ، بادام زمینی( دقت نمایید حساسیت نداشته باشید) ، فندق و اسفناج دارای اسید فولیک هستند . برای پیش گیری از بروز این اختلال نه تنها باید در سه ماهه نخست بارداری، اسید فولیک استفاده کنید، بلکه باید از سه ماه پیش از بارداری(هنگام اقدام به بارداری) اسید فولیک بخورید و یا مواد دارای فولات را به اندازه ی کافی دریافت نمایید .

مواد غنی شده با اسید فولیک آرد، ماکارونی، برنج، جو دوسر و غلات آماده نیز در دسترس هستند. می توان مقادیر قابل توجهی از این ویتامین را در مواد زیر پیدا کرد.

۱- حبوبات (لوبیا، عدس، ماش، لپه) و غلات (سبوس گندم و جو)

۲- مرغ و غذاهای دریایی مانند ماهی

۳- میوه های ترش مانند پرتقال ، سیب ترش ، نارنگی ، لیمو ترش ، گوجه فرنگی و توت .

۴- گیاهان دارای برگ سبز ( اسفناج، کاهو، نخود سبز، کلم و… )

خوراک جگر نیز دارای آهن، اسید فولیک و ویتامین A فراوان است اما به خاطر داشته باشید که زیاده روی در مصرف آن خطرناک است و سبب ناهنجاری های جنینی می شود .

ویتامین ها

ویتامین ها نقشی اساسی و کلیدی در هضم و جذب مواد مغذی و کالری زا، یعنی قند، چربی و پروتئین ها دارند. به همین دلیل در سلامت شما و جنین تان نقش دارند.

نکته

به یاد داشته باشید اگرچه خوراکی های دسته های غذایی بالا در باردای بسیار ضروری هستند ولی به تنهایی کافی نبوده و جایگزین مکمل های تجویزی در دوران بارداری نیستند!