لوبیا پلو شیرازی، تقویت کننده معده

بیتوته: شیرازی ها علاقه خاصی به این غذا دارند. عطر شوید تازه و طعم منحصر به فرد لوبیای چشم بلبلی نرم و خوشمزه این غذای خوش خوراک را دوست داشتنی کرده است. مرغ زعفرانی یا گوشت گردن یا ماهیچه لذیذ مکملی عالی برای این غذای ایرانیست.

مواد لازم:

برنج .... 1 کیلو

لوبیا چشم بلبلی .... 2 پیمانه

شوید تازه .... 750 گرم

زعفران آب زده .... 2 قاشق غذاخوری

پودر دارچین ... به دلخواه

طرز تهیه:

۱ - لوبیا چشم بلبلی را بخیسانید و چند بار آب آن را عوض کنید .

2 - دو برابر حجم لوبیا روی آن آب ریخته و بگذارید تا بپزد و آب آن به خوردش رود.

۳ - شوید را خوب شسته و پس از خشک شدن خوب و یک دست خرد کنید .

4 - برنج را آب کش کرده و شوید و لوبیا را لابه لای آن ریخته و دم کنید .

۵ - پس از دم کشیدن مقداری از برنج را با زعفران مخلوط کرده و برای تزیین روی برنج از آن استفاده کنید.

6 - اگر دسترسی به روغن کرمانشاهی یا حیوانی دارید نصف نصف با روغن مایع مخلوط کرده حرارت داده و پس از سرو روی برنج بدهید.

۷ - این غذا را با مرغ زعفرانی یا گوشت میتوانید سرو کنید که دستور مرغ و گوشت مناسب را میتوانید در غذاهای مرتبط در همین صفحه پیدا کنید.

نکات :

1 - از شوید خشک هم میتوانید برای تهیه این غذا استفاده کنید. حدود 50 گرم شوید خشک برای 1 کیلو برنج مناسب است. شوید خشک را یک ساعت قبل بخیسانید تا تازه شده و خاک و خرده های آن برود و هنگام دم کردن لا به لای برنج بدهید.

۲ - این غذا کمی چرب تر از سایر برنج ها سرو شود بسیار لذیذ تر خواهد بود.

3 - میتوانید کمی دارچین هم هنگام دم کردن لابه لای برنج بدهید که عطری بسیار عالی به برنج شما میدهد.

ارزش غذایی

در باره لوبیای چشم بلبلی:

دانه ی لوبیا چشم بلبلی به عنوان مدر و برای تقویت معده استفاده می شود و پخته و اب پز ان را می خودند و معتقدند ضمن این كه غذای خوبی است برای از بین بردن كرم معده نیز مفید است.

به فارسی « لوبیا چشم بلبلی » و نوعی از ان را لوبیای گل » گویند . در كتب طب سنتی با نام « لوبیای بلدی » و به هندی « لوبا » گفته میشود. به فرانسوی Dolic a oeil noer یا Oolique a oeil noir و به انگلیسی Catjang, Cow pwas , Black eye pea گفته می شود.

گیاهی است از خانواده بقولات و تا حال ۲۰ گونه مختلف از ان شناسایی شده است. گونه معروف و معمول ان كه برای مصرف میوه و ثمر ان به طور سبز یا خشك كاشته می شد. دارای نام علمی Hassk vigna sinensis ( L ) savi. Ex می باشد.

سابقا این گیاه را گیاه شناسان در جنس Dolichos طبقه بندی می نمودند ولی فعلا معمول است كه آن را در جنس Vigna می گذارند. در تعدادی از مدارك V.catjang را به عنان نام اصلی ذكر می كنند و در عده ای نیز V. cylindrica و بقیه به عنوان نام های مترادف می اوردند.

مشخصات

لوبیای چشم بلبلی از نظر خانواده گیاهی نزدیك به لوبیا است. گیاهی است یكساله مختص مناطق گرمسیر . ساقه ان قایم و افراشته ، برگهای ان مركب به طول حدود ۱۵ سانتی متر ، برگچه ها ی ان ناز ك ، بیضی ، نوك تیز و دارای بریدگی است.

گلهای ان زرد یا زرد مایل به قرمز كنار برگها ظاهر می شد. میوه ان نیام مانند لوبیا وغلاف ان دراز كه طول ان در بعضی ارقام مثلا در دولیك اسپرژ تا ۹۰ سانتی متر میرسد كه در ان ۴۰ - ۱۰ دانه قرار دارد. این گیاه در مناطقگرم اسیا و امریكا و جنوب اروپا و جنوب ایران و در هندوستان میروید.

در ایران در بلوچستان می روید و در سایر مناطق گرم ایران پرورش داده می شود. بسیار مقاوم به خشكی است.

موقع كشت ا چون باید هوا گرم شده باشدتا بروید دیرتر از سایر ارقام لوبیا می باشد و برداشت ان نیز مدتی پس از سایر ارقام لوبیاهای معمولی است. نام گونه ای كه در بلوچستان ایران می روید V.catjang Endi, ( Hook ) ذكر می شود . ارقام مهم دولیك كه برای دانه یا گگل كاشته می شود به طور مختصر عبارتند از :

۱) لوبیای چشم بلبلی یا دولیك چشم سیاه كه به فرانسوی Dolic a oeil noir یا Mougette یا Bannette و به انگلیسی Cowpea ویا Black eye pea گویند نام علمی این گونه همان است كه در این بخش امده به علاوه در كتب باغبانی نام این رقم را Dollichos unguiculatus و یا Vigna unguiculata نیز می نویسند.

۲) دولیك مارچوبه ای كه به فرانسوی Dolic asperge و به انگلیسی Yard ling bean گویند . این رقم رابا ام Dolichos sesquipedalis در كتب باغبانی می نامند . این رقم مخصوص هندوستان و امریكای حاره است.

۳) دولیك ارغوانی یا لوبیای گل كه به فرانسوی Lablab و H yacinth - bean گفته می شود. این زقم معمولا برای گل زیبای ان نیز كاشته میشود و خواص دارویی نیزدارد.

تركیبات شیمیایی

ازنظر تركیبات شیمیایی در لوبیای چشم بلبلی و جود استیگما سترول تایید شده ومی تواند به جای سوژا استعمال شودو به علاوه دارای مقدار زیاد پروتئین ( انواع امینو اسید ها ) و نشاسته می باشد.

● در هر یكصد گرم لوبیای چشم بلبلی با غلاف سبز خام مواد زیر موجوداست. :

اب ۸۶ گرم ، پروتئین۳/۳ گرم ، مواد چرب ۳/۰ گرم ، هیدراتهای كربن ۸ گرم ، كلسیم ۶۵ میلی گرم ، فسفر ۶۵ میلی گرم ، اهن ۱ میلی گرم سدیم ۴ میلی گرم ، پتاسیم ۲۱۵ میلی گرم ، ویتامین A ۱۶۰۰واحد بین المللی ، تیامین ۱۵/۰ میلی گرم ، نیاسین ۲/۱ میلی گرم ، رایبو فلاوین ۱۴/۰ میلی گرم و ویتامین C ۳۳ میلی گرم .

● در هر یك صد گرم دانه ی لوبیا ی چشم بلبی خشك مواد زیر موجود است :

اب ۵/۱۰ گرم ، پروتئین ۸/۲۲ گرم ، مواد چرب ۵/۱ گرم ، هیدراتهای كربن ۵۶ گرم ، كلسیم ۷۴ میلی گرم ، ویتامین A۳۰ واحد بین المللی ، تیامین ۱ میلی گرم ، نیاسین ۲/۲ میلی گرم ، رایبو فلاوین ۲۱/۰ میلی گرم ویتامین Cصفر میلی گرم .

● خواص ــ كاربرد

در چین از لوبیای چشم بلبلی گونه V.sinensis به عنوان تونیك ، مقوی تسكین دهنده ی تشنگی استفاده می شود و معتقدند كه برای اسهال نافع است و از تكرار ادرار جلوگیری می كند . خاكستر غلاف ان را داخل چای ، خوب مخلوط و دم كرده و برای تحریك درد زایمان به زنان می دهند . از عصاره ی ساقه و برگ ان كه گرم شود به صورت قطره برای بسكین درد گوش نصرف می شود . برگ های خشك انرا به صورت گرد در اورده و مخلوط با زاج سفید روی پستان می گذارند با از ترشح شیر در پستان جلو گیری شود . لوبیا چشم بلبلی نفاخ است ولی كمتر از سایر اقسام لوبی ها .

در هندوستان از دانه ی لوبیا چشم بلبلی به عنوان مدر و برای تقویت معده استفاده می شود و پخته و اب پز ان را می خودند و معتقدند ضمن این كه غذای خوبی است برای از بین بردن كرم معده نیز مفید است.

در چین مصرف وسیع دارویی گونه Dolichos lablab L. كه مترادف ان Lablab vulgavis Savi. می باشد به شرح زیر است:

این گیاه در اكثر مناطق حاره و نیمه حاره كاشته می شود . در چین معمولا در اواخر تابستان غنچه ها و گل ها ی ان را جمع اوری و در سایه خشك می كنند . این دارو كمی شیرین كمی نیز گرم است و برای اختلالات حاصل از گرما زدگی تابستان به كار میرود و ضمنا مخلوط گل ها و ساقه های قرمز رنگ گیاه برای اسهال خونی تجویز می شود . { چونگ یائوچی }

{استوارت } در كتابش بیشتر از خواص دارویی دانه ی آن سخن گفته ولی اضافه كرده است كه گلها ی ان در موارد ترشحات شفید سوز ناكی مبهل و ترشحات مفرط و خارج ار اندازه ی خون در دوران قاعدگی منوراجیا نیز تجویز می شود. { روا } نیز معتقد است كه از دانه و گلهای ان یكسان به عنوان دارو استفاده می شود.

{ كروست و پتلو } نظر داده اند كه گلها ی ان به عنوان قاعده اور و برای معالجه ی ابتهاب دحم بامتری تیس تجوبز می شود ، ولی در مورد دانه های گیاه در اكثر منابع امده است كه به عنوان تونیك و مقوی معده { استوارت } ، ارامبخش { تانا كاواودتشیما } ، ضد اسپالم برای معالجه ی كولیك و وبا { استوارت } ، تب بر ، كاهش دهنده ی حرارت در موارد افتاب زدگی { استوارت كروست و پتلو } قاعده اور { ابرت } ضد سم است و در موارد مسمومیت ها ی ناشی از خوردن الكل و بریاق و پادرهر برای مسمومیت های گیاهی { استوارت ، ایش دویا } مفید است، تشنگی را كاهش میدهد { استوارت } بخصوص تشنگی در دیابت دا تسكین می دهد {رید } به علاوه برای معالجه ی اسهال { استوارت }.

و اسهال خونی مزمن {چیو } و روماتیسم {هاو } تجویز می گردد. از بركهای ان نیز در موارد فوق استفاده می شود و همچنین از ضماد برگهای گیاه روی محل مار گزیدگی می گذارند { كروست و پتلو } . در شبه جزیره ی مالایا برای رفع گو ش درد چند قطره از شیره ی برگ های گیاه را در گوش می جكانند { بركیل و هاتیف }. در اندولزی به شیره ی حاصله ار برگ ها و غلاف شده ی گیاه اب اضافه كرده و با كمی رازیانه مخلوط می كنند، نوشابه ی خنك كننده ی خوبی حاصل می شود.