درد مزمن لگن در زنان، علائم و درمان

درد مزمن لگن در زنان، به دردی اشاره دارد که در پایین ترین بخش زیر شکم و حفره لگنی ایجاد می شود. اگر از فرد خواسته شود تا نقطه درد را نشان دهد، به جای اشاره به نقطه ای مشخص، فضای زیر شکم و حفره لگنی را نشان خواهد داد. این درد در منطقه لگنی یعنی زیر ناف و بین مفاصل لگن Hip، ایجاد می شود که به مدت ۶ ماه یا بیشتر به طول انجامیده است. درد مزمن لگن می تواند نشانه ای از وجود بیماری دیگری در بدن باشد، یا این که ممکن است مشکلی در خود محل باشد. علت این درد اغلب به سختی شناخته می شود. اگر علت درد مشخص شود، در درمان به روی برطرف کردن علت تمرکز می شود. برخی خانم ها هرگز تشخیص مشخصی را دریافت نمی کنند که علت دردشان را توضیح دهد. اما این بدان معنا نیست که این درد قابل درمان نیست. اگر هیچ علتی برای آن مشخص نشد، تمرکز بر روی کنترل درد خواهد بود.

علائم درد مزمن لگن

درد مزمن لگن مشخصه های متفاوتی دارد. علائم بیماری، عبارت است از:

- درد شدید و پایدار

- دردی موقتی و در رفت و آمد

- درد تیز

- دردی کسل کننده

- احساس فشار و سنگینی در لگن

علاوه بر آن ممکن است این علائم نیز تجربه شود:

- درد در حین رابطه جنسی

- درد در حین ادرار کردن و یا حین مدفوع کردن

- درد به هنگام نشستن طولانی مدت

نکته مهم:

درد ممکن است بعد از ایستادن طولانی مدت نیز تشدید شود و ممکن است با دراز کشیدن تخفیف پیدا کند. درد ممکن است خفیف باشد، از طرفی هم می تواند به قدری شدید باشد که فرد نتواند بخوابد و یا ورزش کند.

چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟

به طور کلی، اگر ناراحتی در ناحیه لگن ایجاد شد، به نحوی که در عملکرد روزانه فرد اختلالی ایجاد کرده یا این که علائم بدتر شد، باید به پزشک مراجعه کرد.

علت درد مزمن لگن

شرایطی وجود دارد که در ایجاد درد مزمن لگن دخالت دارد. برخی اوقات، درد مزمن لگن دلیل روشن و واضحی ندارد. علاوه بر آن فاکتورهای روانی نیز ممکن است در این درد نقش داشته باشد. پریشانی ناشی از درد در طولانی مدت توضیح مناسبی ندارد و اغلب درد را بدتر می کند.

برخی از علل مربوط به درد لگن، عبارت است از:

- آندومتریوز: در این شرایط بافت دیواره رحم در خارج از رحم رشد می کند. این بافت های خارج از رحم به چرخه قاعدگی پاسخ می دهد، یعنی هر ماه با افزایش و افت میزان هورمون ها ضخیم شده، تجزیه شده و دچار خونریزی می شود. از آن جایی که این خونریزی در فضایی خارج از رحم اتفاق می افتد در نتیجه خون نمی تواند از واژن خارج شود و به جای آن در حفره زیر شکم باقی می ماند، در نتیجه منجر به ایجاد کیست های دردناک و بافت های چسبنده می گردد.

- تنش در ماهیچه های عضلات کف لگن: اسپاسم ها یا تنش های ماهیچه های تحتانی لگن می تواند منجر به عود درد لگن شود.

- بیماری التهابی مزمن لگن: این شرایط به دلیل عفونت طولانی مدت که اغلب عفونت های مقاربتی جنسی است، اتفاق می افتد و سبب بروز زخم در حفره لگن و ارگان های آن می شود.

- باقیمانده تخمدان: در طول هیسترکتومی کامل (هیسترکتومی به برداشت رحم، تخمدان ها و لوله فالوپ اشاره دارد) ممکن است، بخش کوچکی از تخمدان به صورت تصادفی در درون بدن باقی بماند و بعدا کیست های دردناکی ایجاد می شود.

- فیبروئید: توده های رحمی غیر سرطانی می تواند باعث ایجاد احساس فشار و سنگینی در بخش انتهایی لگن شود. این توده ها به ندرت درد تیزی را ایجاد می کنند، مگر این که خون رسانی به آن ها از بین رود و بافت شروع به تحلیل کند.

- سندرم روده تحریک پذیر: علائم همراه با سندرم روده تحریک پذیر از جمله یبوست، اسهال، نفخ می تواند درد و فشار ناراحت کننده ای را ایجاد کند.

- سندرم مثانه دردناک (interstitial cystitis): این شرایط با التهاب مزمن مثانه و نیاز مکرر به ادرار کردن همراه است. درد لگن ممکن است به صورت پر بودن مثانه احساس شود که در این صورت بعد از تخلیه مثانه فرد موقتا بهتر می شود.

- فاکتورهای روانی: افسردگی، استرس مزمن یا سابقه سو استفاده جنسی و یا فیزیکی می تواند ریسک درد مزمن لگن را افزایش دهد. پریشانی روانی سبب بدتر شدن درد می شود و زندگی کردن طولانی با این درد می تواند در این پریشانی روانی تاثیر داشته باشد.

- سندرم احتقان لگن: برخی پزشکان معتقدند عروق پیرامون رحم و تخمدان ها بزرگ می شود و این دردی را در لگن ایجاد می کند. اما برخی دیگر از پزشکان در این مورد چندان مطمئن نیستند، زیرا برخی خانم ها که عروق بزرگی را در ناحیه لگنی خود دارند، دردی را تجربه نمی کنند.

آماده شدن برای ملاقات پزشک:

احتمالا در قدم اول فرد به پزشک خانوادگی و یا متخصص زنان و زایمان مراجعه می کند و بسته به شرایطی که بیمار دارد، ممکن است به متخصص گوارش، متخصص ادراری تناسلی و یا متخصص دردهای عضلانی ارجاع داده شود.

چه باید کرد؟

- قبل از ملاقات پزشک باید لیستی از علائمی که فرد تجربه می کند را فراهم ساخت، حتی اگر این علائم از نظر خود فرد بی ربط با بیماری باشد.

- لیستی از اطلاعات کلیدی باید فراهم شود، اعم از استرس ها و با تغییرات اخیری که در زندگی اتفاق افتاده است.

- لیستی از داروهای مصرفی و دوزهای آن باید فراهم شود. در این لیست باید داروهای غیر نسخه ای، ویتامین ها و سایر مکمل های مصرفی را نیز لحاظ کرد.

- بهتر است برای ملاقات پزشک بیمار تنها نباشد، زیرا برخی اوقات فرد نمی تواند همه چیز را به خاطر بسپارد. بهتر است فردی را با خود همراه ساخت تا موارد عنوان شده از سوی پزشک از قلم نیفتند.

- از آنجایی که زمان ملاقات با پزشک محدود است، از قبل بیمار باید لیستی از پرسش هایی در ذهن دارد را آماده کند.

پزشک نیز سوالاتی را خواهد پرسید. بیمار باید برای پاسخگویی به این پرسش ها آماده باشد:

- اولین بار چه زمانی درد لگن را تجربه کردید؟

- آیا این درد در طول زمان تغییر کرد و یا به جای دیگری سرایت کرد؟

- چند وقت یک بار دچار درد لگنی می شوید؟

- شدت درد چه مقدار است و چه مدت طول می کشد؟

- درد در کجا واقع شده است؟ آیا درد همیشه در همان یک محل وجود دارد؟

- درد خود را چطور توصیف می کنید؟

- - آیا دردتان ثابت است و یا بدتر شده؟

- آیا در حین ادرار کردن و یا مدفوع کردن احساس درد دارید؟

- آیا چرخه قاعدگی بر دردتان تاثیری دارد؟

- آیا عاملی سبب بدتر شدن و یا بهتر شدن دردتان می شود؟

- آیا درد توانایی شما را در عملکرد محدود می کند؟

- آیا اخیرا احساس ناامیدی و یا افسردگی داشته اید؟

- آیا تا به حال در ناحیه لگن جراحی انجام داده اید؟

- آیا باردار بوده اید؟

- آیا به دلیل عفونت های واژینال و یا عفونت مجاری ادراری تحت درمان بوده اید؟

- تاکنون چه درمان هایی را امتحان کرده اید؟ این درمان ها چطور بوده اند؟

- آیا اخیرا به دلایل دیگری تحت درمان بوده اید؟

تشخیص درد مزمن لگن

درک این که ریشه درد مزمن لگن چه بوده است اغلب شامل پروسه ای از حذف احتمالات است، زیرا خیلی از اختلالات در این بیماری دخیل است. علاوه بر بررسی جزئیات مربوط به درد، سابقه سلامت فرد و سابقه خانوادگی او نیز مورد توجه قرار دارد.

تست های احتمالی عبارت است از:

- معاینه لگن: با استفاده از این معاینه علائم عفونت، توده های غیر نرمال و یا تنش در عضلات انتهایی لگن بررسی می شود. در طول این معاینه بیمار باید هرگونه دردی را که احساس می کند به پزشک اطلاع دهد، مخصوصا اگر درد شبیه ناراحتی باشد که آن را تجربه کرده است.

- کشت کردن: آنالیز نمونه های سلولی حاصل از دهانه رحم و واژن می تواند به تشخیص عفونت هایی مانند کلامیدیا و یا سوزاک کمک کند.

- اولتراسوند: این تست از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می کند، تا تصاویر دقیقی از ساختارهای بدن ایجاد کند.

- سایر روش های عکس برداری: پزشک ممکن است با استفاده از اشعه ایکس از ناحیه زیر شکم عکسبرداری کند، همچنین اسکن های توپوگرافی کامپیوتری شده یاcomputerized tomography (CT) scans و یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام آر آی نیز ممکن است انجام شود تا وجود ساختارهای ناهنجار تشخیص داده شود.

- لاپراسکوپی: در طول لاپراسکوپی پزشک با استفاده از برشی کوچک در ناحیه زیر شکم و وارد کردن لوله نازکی که به دوربین مجهز است (لاپراسکوپ) معایناتی را انجام می دهد. به این ترتیب ارگان های لگن بررسی می شود و وجود بافت های غیر نرمال و یا علائم عفونت در لگن بررسی می شود. این عمل در تشخیص آندومتریوز و بیماری التهاب مزمن لگن مفید است.

نکته مهم:

پیدا کردن علت زمینه ای درد مزمن لگن می تواند پروسه ای طولانی باشد و در برخی موارد توضیح واضحی در نهایت یافت نمی شود. اما پزشک می تواند برنامه درمانی ترتیب دهد که به بیمار کمک کند به زندگی روزمره برگردد و احساس ناراحتی را به حداقل برساند.

درمان درد مزمن لگن

اگر علت دقیق این درد مشخص گردید، برنامه درمانی بر حذف این علت متمرکز خواهد بود. اما اگر علت درد مشخص نشود، درمان بر کنترل درد متمرکز می شود.

۱- داروهای درد مزمن لگن:

بسته به علت درد، ممکن است تعدادی از داروها برای بیمار نسخه شود:

- مسکن ها: داروهای OTC (آن ها که بدون نسخه نیز تهیه می شوند) مانند آسپرین، ایبوپروفن و یا استامینوفن می تواند به تخفیف درد کمک کند. مسکن ها به تنهایی به ندرت می توانند درد مزمن را تخفیف دهد.

- هورمون درمانی: وقتی دردهای لگنی با فاز مخصوصی از چرخه قاعدگی همزمان می شود، در این صورت تغییرات هورمونی می تواند تخمک گذاری و قاعدگی را کنترل کند. قرص های ضد بارداری می تواند درد لگنی چرخه ای را تخفیف دهد.

- آنتی بیوتیک ها: در صورتی که عفونت احتمال بروز درد باشد، در آن صورت پزشک از آنتی بیوتیک ها استفاده خواهد کرد.

- آنتی دپرشنت ها یا ضد افسردگی ها: برخی انواع آنتی دپرشنت ها می تواند برای طیفی از دردهای مزمن مفید باشد. آنتی دپرشنت های تری سایکلیک مانند آمی تریپتیلین، نورتریپتیلین می تواند مفید باشد. این داروها می تواند درد مزمن لگن را حتی در خانم هایی که به افسردگی دچار نیستند، بهبود بخشد.

۲- درمان های درد مزمن لگن:

پزشک ممکن است برخی برنامه های درمانی خاص را به برنامه درمانی بیافزاید. برخی از این درمان ها عبارت است از:

- درمان فیزیکی: سرد و گرم کردن شکم، تمرینات کششی، ماساژ و تکنیک های تمدد اعصاب می تواند درد مزمن لگن را بهبود بخشد. پزشک ممکن است برای تقویت عضلات تحتانی لگن به شما انجام ورزش هایی را توصیه کند. یک درمانگر فیزیکی می تواند در این زمینه کمک کننده باشد. برخی اوقات درمان های فیزیکی نقاط خاصی از درد را با استفاده تحریک الکتریکی عصب (TENS) هدف گیری می کند، سپس ایمپالس های الکتریکی به عصب منتقل می شود، یا با استفاده از آموزش بیوفیدبک به بیمار آموزش داده می شود تا بخش هایی از عضلات را شناسایی کرده و آن نواحی را ریلکس کند.

- تحریک نخاع (Neurostimulation): در این روش درمانی دستگاهی را قرار می دهند که مسیرهای عصبی را بلاک می کند، بنابراین سیگنال درد نمی تواند به مغز برسد. این روش می تواند بسته به علت درد مزمن لگن مفید باشد.

- تزریق مستقیم به نقاط درگیر (Trigger point injections): اگر پزشک نقاط خاصی را بیابد که در آن فرد احساس درد می کند، می توان مقداری داروی بی حس کننده به طور مستقیم به آن نقاط تزریق کرد. این داروها بی حسی های طولانی اثر هستند که می توانند درد را بلاک کرده و ناراحتی را تخفیف دهند.

- مشاوره: ممکن است درد با افسردگی، سو استفاده جنسی، اختلال شخصیتی، مشکلاتی در ازدواج و یا بحران های خانوادگی همراه باشد. در این صورت کمک گرفتن برای حل چالش های روانی، روحی و اجتماعی می تواند بخش مهمی از درمان باشد.

۳- جراحی ها:

برای برطرف کردن مشکلات زمینه ای که سبب بروز درد لگنی می شود، پزشک ممکن است انجام جراحی را پیشنهاد کند:

- لاپراسکوپی: اگر فرد به آندومتریوز دچار باشد، پزشک می تواند ضایعات اندومتریال را با استفاده از لاپراسکوپی از بین ببرد. در طول این جراحی، ابزاری به نام لاپراسکوپ از طریق شکاف کوچکی نزدیک ناف وارد بدن می شود تا بافت های آندومتر از بین رود.

- هیسترکتومی: در شرایط خیلی نادر پزشک ممکن است انجام هیسترکتومی و اوفورکتومی دو طرفه را پیشنهاد کند، در این جراحی ها رحم و تخمدان ها برداشته می شود. این روش در زنانی توصیه می شود که سن باروری را پشت سر گذاشته اند.

۴- برنامه هایی برای توانبخشی:

قبل از این که بدانید چه رویکردی برای شما مناسب است ممکن است لازم باشد، چندین روش را با هم ترکیب کنید. در این صورت ممکن است برنامه های توانبخشی درد را مورد نظر قرار دهید.

در این برنامه ها تیم های درمانی، فرد را به لحاظ جنبه های پزشکی و روانی پشتیبانی می کنند.

۵- درمان های خانگی درد مزمن لگن:

یکی از جنبه های مهم درد مزمن لگن، تاثیر آن بر عملکرد روزانه است. وقتی حملات شروع می شود فرد ممکن است در خوابیدن، ورزش کردن و انجام فعالیت های فیزیکی مشکل داشته باشد. اضطراب و استرس می تواند درد مزمن لگن را تشدید کند. تکنیک های مدیریت استرس نه تنها به کاهش میزان استرس کمک می کند، بلکه می تواند دردهای ناشی از استرس را نیز کاهش دهد. برخی از گزینه ها برای مدیریت استرس عبارت است از:

- مدیتیشن

- استفاده از تنفس عمیق و ساده

- افزایش فعالیت فیزیکی و ورزش

- داشتن خواب کافی

۶- استفاده از طب مکمل:

برخی درمانی های مکمل نیز می تواند درد ناشی از برخی بیماری ها را کاهش دهد. در مورد انجام این روش ها با پزشک خود مشورت کنید. بسته به سوابق پزشکی، موقعیت زندگی بیمار و نتایج تست، پزشک می تواند تصمیم بگیرد که آیا این درمان ها به تخفیف علائم کمک می کند یا خیر؟ مثال هایی از طب مکمل عبارت است از:

- تکنیک ریلکسیشن: تنفس عمیق و در برخی موارد تمرینات کششی هدفمند در ناحیه لگن می تواند درد را به حداقل برساند.

- طب سوزنی: در طول طب سوزنی درمانگر سوزن های نازکی را در نقاط دقیقی روی پوست وارد می کند. تخفیف درد می تواند ناشی از آزاد شدن آندروفین ها باشد، این ترکیبات ضد دردهای طبیعی هستند، اما این تنها یکی از فرضیاتی است که در مورد عملکرد طب سوزنی مطرح می شود. این روش درمانی به طور کلی بی خطر است. طب سوزنی برای درمان طیفی از دردهای مزمن به کار می رود. اما اثربخشی آن در درمان درد مزمن لگن، قطعی نیست.