جایگزین برای شیر مادر، طب سنتی چه می‌گوید؟

ممکن است شما هم به هر علتی مانند مصرف بعضی دارو‌ها نتوانید به نوزادتان شیر خودتان را بدهید و مجبور شوید از شیرهای کمکی استفاده کنید. در این صورت اگر بخواهید از شیری غیر از شیر خشک استفاده کنید لازم است بدانید که چه نوع شیری برای فرزند شما خوب و مناسب است. در این مطلب سعی کردیم به این سوال از دیدگاه طب ایرانی پاسخ بدهیم که اگر مادری نتوانست شیر خودش را به نوزاد بدهد چه شیری برای تغذیه نوزاد او مناسب تر است.

بهترین شیر برای نوزاد، شیر گاو
در طب ایرانی بهترین شیر و سازگارترین شیر با طبع هر نوزاد، شیر مادر اوست. نه تنها در طب ایرانی بلکه در طب مدرن هم دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که بهترین شیر برای رشد و تقویت سیستم ایمنی بدن نوزاد، شیر مادر است و برای هر نوزاد شیر مادر خودش مناسب‌ترین شیر از میان شیرهاست. اما در صورت نیاز از شیر پستانداران دیگر هم می‌توان استفاده کرد. البته در این شرایط باید توجه داشته باشید که شیر حیوانی که مدت بارداری آن نزدیک به زمان بارداری انسان باشد از نظر تغذیه برای نوزاد انسان مناسب‌تر است. پس شیرگاو که مدت حاملگی آن نه ماه است، برای تغذیه انسان و مخصوصا اطفال مناسب‌تر است. شیر بز و گوسفند نسبت به شیرگاو، در اولویت‌های بعدی قرار دارند.
مواد موجود در شیر
به طور کلی هرشیری مرکب از سه بخش مختلف است: مائیت(بخش آبی) و جبنیت( بخش پنیری) و دسومت(بخش چربی) که هر یک مزاج مخصوصی دارد. طبیعت شیردر مجموع و بدون توجه به نسبت اجزای آن، گرم و تر است. اما هر چقدر اجزای آن تغییر کند ممکن است مزاج آن هم عوض شود. در مجموع انواع شیر مقوی، چاق کننده و برای رشد نوزادان و کودکان بسیار مناسب است. تغییر مزاج شیر هم به نوع حیوان بستگی دارد و هم به نوع تغذیه و حرکت حیوان. به عنوان مثال شیر حیوانی که در دشت و نیزار چرا می‌کند بخش آبی بیشتری دارد و شیر حیوانی که در کوه‌ها چرا می‌کند سبک‌تر است.
مقایسه انواع شیر
لابد برای شما هم این سوال پیش آمده که با توجه به این تغییرات بهترین شیر کدام است؟ از دید طب ایرانی شیر خوب قوام معتدل دارد، سفید و صاف است، طعم شیرین دارد و طعم و بوی بد نمی‌دهد. از بین انواع شیر حیوانات بهترین شیر، شیر گاو جوان و چاق است که سالم باشد، هیچ گونه بیماری نداشته و در ضمن در مراتع چریده باشد. زیرا بدن حیواناتی که تحرک کمتری دارند، مواد زاید و فضولات بیشتری دارد که می‌تواند از طریق شیر به انسان منتقل شود. شیر حیوانی که نوزادش از دنیا رفته یا سقط شده یا اینکه خودش بسیار لاغر و مریض باشد هم مناسب نیست. شیر گاو مزاج معتدل‌تری نسبت به سایر حیوانات دارد و برای انسان مناسب‌تر است اما شیر گوسفند غلیظ‌تر است و چربی و جبنیت بیشتری دارد، پس هضم آن برای نوزاد سخت‎تر است. شیر شتر رقیق‌تر از شیر گاو است و نسبت به سایر شیرها گرم و خشک تر است و بیشتر تشنگی ایجاد می‌کند. شیر بز معتدل‌ترین شیرهاست و از شیرگاو لطیف‌تر است و اثرات آن تا حد زیادی مانند شیر گاو است و در اغلب اوقات به جای آن به کار می‌رود. بنابر این در مجموع و به طور کلی شیر گاو برای نوزادان بهترین است اما بد نیست که انتخاب شیر برای کودکتان هم با توجه به مزاج او انجام شود. البته یادتان نرود که حتما شیر را از جاهایی تهیه کنید که از نظر آلودگی‌های میکروبی بررسی می‌شوند و حتما آن را به قدر کافی بجوشانید.

نکات کاربردی در مصرف شیر
یادتان باشد مصرف زیاد انواع شیر به خصوص شیر بز برای کسانی که مزاج سرد و تر دارند مناسب نیست. بنابراین بهتر است مزاج آن را با گرم کردن و اضافه کردن گلاب، عسل، دارچین، زنجبیل و عسل اصلاح کنند. روش اصلاح شیر این است که به اندازه یک چهارم مقدار شیر به آن آب اضافه کنند و بجوشانند تا آب اضافه شده تبخیر شود. در طی جوشیدن می‌توان به شیر دارچین، زنجبیل، گلاب و عسل اضافه کرد.
نکته دیگر درباره مصرف شیر در بزرگسالان این است که استفاده از آن به صورت ناشتا و باشکم خالی توصیه نمی‌شود. بهترین زمان استفاده از شیر در بزرگسالان کمی قبل از خواب و به شکل گرم و اصلاح شده با عسل و زنجبیل است. شیر و شیر برنج نه تنها به خوش رنگ شدن پوست و رنگ صورت کمک می‌کند، می‌تواند به بهبود خواب به خصوص در سالمندان کمک کند.