تغذیه نوزاد نه ماهه، چی خوبه چی بد؟

سن نه ماهگی بهترین زمان برای آشنایی با غذاهای جامد کوچک است، این نوع تغذیه به اندازه دهان کودک بوده و به راحتی نوزاد می تواند آن را بخورد. بعضی غذاهای کودک در ۹ ماهگی غذاهای ممنوع هستند و برای کودک مضرند که نباید آنها را به نوزاد خود بدهید.

به خاطر داشته باشید که در برنامه غذایی مناسب در نه ماهگی، ترکیبات مواد تشکیل دهنده و غذاها را متناسب با ذائقه کودک خود انتخاب کنید.

پرسش: پسرم اکنون 9 ماهه است آیا می توانم در غذایش از زردچوبه استفاده کنم؟ پسته و فندق و گردو مناسبش است؟

پاسخ: دوست عزیز تغذیه کودک در ماه هشتم و نهم را برای تان ذکر می کنم:
بتر است ادویه ها را تا پایان یک سالگی به کودک ندهید.همچنین کودکان 9 ماهه و 1 تا 2 ساله هنوز هم در معرض خطر خفگی هستند و موادی مانند تکه‌های سوسیس، دانه انگور، سبزی‌های خام، فندق، بادام، ذرت بوداده، آب‌نبات و... نباید در دسترسشان باشد. همچنین وقتی دراز کشیده‌اند یا در حال دویدن هستند نباید به آن‌ها غذا داد.

دو هفته اول ماه هشتم
بهترین زمان شروع غذای کمکی در بچه های سالم پایان ۶ ماهگی،یعنی ابتدای هفت ماهگی است.
فرنی با آرد برنج هفته اول ماه هفتم
حریره بادام هفته دوم ماه هفتم
سوپ دو هفته آخر ماه هفتم
- در دو هفته اول ماه هشتم ضمن ادامه برنامه غذایی قبل، زرده تخم مرغ به رژیم غذایی شیرخوار اضافه و دفعات تغذیه او ۵ بار در روز می شود.
تخم مرغ را در آب به مدت 20 دقیقه بجوشانید تا کاملاً سفت شود، سپس زرده سفت شده را از سفیده آن جدا کرده و روز اول به اندازه یک نخود از زرده تخم مرغ را در کمی آب جوشیده یا شیرمادر حل و نرم کرده، سپس به شیرخوار بدهید.هر روز صبح همراه با فرنی زرده تخم مرغ را اضافه کرده تا در مدت 10 روز به یک زرده کامل برسد. از آن به بعد می توانید هر روز نصف زرده تخم مرغ را همراه با 3 قاشق مرباخوری فرنی یا( حریره) به کودک بدهید یا یک روز در میان یک زرده کامل تخم مرغ به او داده و روز بعد 5 تا6 قاشق مرباخوری فرنی یا حریره بادام داده شود.
- در این زمان کم کم می توان ازسبزی های نشاسته ای مثل سیب زمینی، کدو حلوایی و نخود فرنگی( نخود سبز) نیز به فاصله هر ۳ روز به سوپ کودک اضافه کرد و دلیل آن این است که اگر کودک به سبزی خاصی بی علاقه است یا حساسیت دارد مادر متوجه شود . بهتر است غلظت سوپ به اندازه حلیم باشد.
توجه:
- سیب زمینی را بعد از شستن باید پخت، سپس پوست آن را جدا کرد و سیب زمینی پخته شده را به سوپ اضافه کرد.
- بعد از پوست کندن سیب زمینی اگر بخشی از آن سبز رنگ بود، باید آن را جدا کرد و دورانداخت و بقیه سیب زمینی را که سالم و زرد رنگ است به سوپ کودک اضافه کرد.
- معمولاً یک چهارم سیب زمینی برای هر وعده سوپ و یک سیب زمینی متوسط برای سوپ تمام روز کافی است.
- یک تکه کوچک از کدو حلوایی به اندازه یک قوطی کبریت برای سوپ تمام روز کفایت می کند.
- استفاده از گوجه فرنگی به سوپ به فاصله سه روز از اضافه کردن یک نوع سبزی اشکالی ندارد.
- بعد از سوپ ظهر و شب می توان یک قاشق مرباخوری ماست هم به کودک داد و مقدار آن را به تدریج و برحسب تمایل او اضافه کرد.
- بهتر است ماست با سوپ مخلوط نشود تا شیرخوار، با طعم خود ماست آشنا شود. ولی اگر شیرخوار مخلوط ماست با سوپ را دوست داشت این کار بالامانع است.
به عنوان مثال 3 نوع سوپ که تنوع موادغذایی در محتویات آن رعایت شده است ذکر می شود.
۱- گوشت مرغ، هویج، برنج، جعفری و سیب زمینی.
2- گوشت گوسفند، لوبیا سبز، برنج، گشنیز، گوجه فرنگی.
۳- گوشت گوساله، کدو حلوایی، جعفری، سیب زمینی و گوجه فرنگی.
اضافه کردن کمی پیاز رنده شده یا خرد شده به سوپ برای از بین بردن بوی مرغ یا گوشت اشکالی ندارد. هم چنین افزودن چند قطره آب لیموترش تازه یا آب نارنج تازه به سوپ و غذای کمکی، هم آن را خوش طعم می کند و هم جذب آهن را افزایش می دهد.

دو هفته آخر ماه هشتم
برنامه غذایی کودک در دو هفته آخر ماه هشتم زندگی:
صبح : 3 قاشق مرباخوری فرنی یا حریره + نصف زرده تخم مرغ
۱۰ صبح :۳ قاشق مرباخوری فرنی یا حریره و یا پوره
ظهر: 3 تا 6 قاشق مرباخوری سوپ + 2 تا 4 قاشق مرباخوری ماست
عصر: ۳ قاشق مرباخوری فرنی یا حریره و یا پوره
شب: 3 تا 6 قاشق مرباخوری سوپ + 2 تا 4 قاشق مرباخوری ماست.

طرز تهیه پوره سیب زمینی
یک سیب زمینی متوسط را بعد از شستن کامل با پوست می پزیم. بعد از پخته شدن، پوست آن را جدا و سپس سیب زمینی را همراه با یک قاشق مرباخوری کره یا روغن مایع نرم می کنیم، کم کم به آن شیر پاستوریزه ای که قبلاً جوشانده شده باشد اضافه کرده تا به نرمی و غلظت دل خواه برسد.

طرز تهیه پوره هویج
پوره هویج هم مثل پوره سیب زمینی تهیه می شود با این تفاوت که اول یک هویج متوسط را به طور کامل شسته و پوسته کنده و آن گاه با کمی آب می پزند و بعد از آن، کره یا روغن و شیر را اضافه می کنند.
برای تنوع بخشیدن به غذای کودک، باید هر چند روز یک بار، مواد تشکیل دهنده سوپ را تغییر داد. هر سه روز یک بار می توان جو، بلغور گندم و رشته فرنگی را که قبلاً پخته و نرم شده است، به اندازه یک قاشق مرباخوری به سوپ اضافه کرد.
بعد از اضافه کردن جو، گندم و... بهتر است به اندازه یک قاشق مرباخوری کره یا روغن مایع به سوپ اضافه نمود. افزودن کره یا روغن مایع به غذای شیرخوار به ویژه شیرخوارانی که رشد کافی ندارند به رشد آنان کمک می کند.
از سبزیهای نشاسته ای و یا سایر سبزی ها می توان پوره تهیه کرد و به جای یک وعده فرنی، صبح یا عصر از پوره استفاده نمود.

دو هفته اول ماه نهم
در این زمان می توان حبوبات را نیز به سوپ شیرخوار اضافه کرد.
به طور معمول تغذیه حبوبات از عدس و ماش که هضم آسان تری دارند شروع می شود.
- در صورت امکان می توان جوانه عدس یا ماش را به محتویات سوپ افزود.
- در مورد سایر حبوبات مثل لوبیا چیتی، لوبیا قرمز و... بهتر است قبلاً آن ها را خیسانده، سپس پوستشان را جدا کرده و بعد از پختن، به سوپ افزود.
- هر سه روز یک بار می توان نوع حبوبات را تغییر داد.
- اگر از آرد حبوبات استفاده می شود، یک قاشق مرباخوری سرصاف کافی است.
- اضافه کردن کره یا روغن مایع به سوپ، به اندازه یک قاشق مرباخوری، برای شیرخوارانی که خوب وزن نمی گیرند توصیه می شود.

دو هفته آخر ماه نهم
در این دو هفته، بایدمیوه را به صورت آب میوه تازه و در منزل، تهیه کرد، هم چنین باید از میوه های فصل باشد.
در ابتدا و در روز اول، تغذیه شیرخوار را با یک قاشق مرباخوری آب میوه، همراه با یک قاشق مرباخوری آب سالم و ساده شروع کرده و کم کم به ۶ قاشق مرباخوری آب میوه خالص در روزهای بعد رسانید. آب میوه را می توان روزانه، بعد از فرنی یا حریره در ساعت ۱۰ صبح به شیرخوار داد.

برنامه غذای شیرخوار در اواخر ماه نهم
صبح: 3 قاشق مرباخوری فرنی یا حریره + نصف زرده تخم مرغ
۱۰ صبح: ۳ قاشق مرباخوری فرنی یا حریره یا پوره + ۶ قاشق مرباخوری آب میوه فصل
ظهر: 3 تا 6 قاشق مرباخوری سوپ + 2 تا 4 قاشق مرباخوری ماست
عصر: ۳ قاشق مرباخوری پوره یا فرنی و یا حریره
شب: 3 تا 6 قاشق مرباخوری سوپ +2 تا 4 قاشق مرباخوری ماست
توجه:
تا یک سالگی استفاده از کیوی، انواع توت( توت سفید، توت فرنگی و تمشک)، خربزه آلبالو و گیلاس به علت ایجاد حساسیت در شیرخوار توصیه نمی شود.

آنچه باید بدانید
برای پختن سوپ بایستی از سبزیجاتی استفاده کنید که برای کودک تا نه ماهگی مناسب باشد. اسفناج یکی از سبزیجاتی است که مصرف آن مجاز نبوده و نباید از آن برای پختن سوپ نوزاد استفاده کنید. همچنین زمانیکه نوزاد نسبت به خوردن غذای کمکی بی میل است به هیچ عنوان پافشاری نکنید و چند روز بعد دوباره امتحان کنید. سعی کنید هربار غذای جدیدی به او بدهید تا به خوبی با مزه و طعم غذاها آشنا شود.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
یک برنامه غذایی مناسب باید کلیه مواد مغذی (مواد نشاسته ای، پروتئینی، چربی، ویتامین ها و املاح) را به نسبت های متعادل در اختیار کودک قرار دهد تا انرژی مورد نیاز او که معمولا بر اساس یکصد کیلوکالری به ازاء هر کیلو گرم وزن بدن است تامین شود.
برخی از کودکان با شروع تغذیه تکمیلی، با اینکه غذای خود را به موقع و خوب می خورند وزنگیری خوبی ندارند.
اگر کودک شما این وضعیت را دارد شاید انرژی دریافتی روزانه کودک کمتر از میزان انرژی و جنب و جوش او باشد در این صورت پیشنهاد می کنیم غذای کودک خود را به شیوه ای که ذکر می کنیم مقوی و مغذی کنید.

مقوی کردن غذای کودک
تمام روش های مفید و سالم برای مقوی کردن غذای کودک کم وزن عبارتند از:

افزودن قطره آهن به آب
در برنامه غذایی کودک آب جوشیده شده خنک بهمراه ۱۵ قطره آهن را قرار دهید.

افزودن انرژی مواد غذایی با آرد یا جوانه گندم
به مواد تغذیه ای کودکتان آرد یا روغن مایع یا جوانه غلات اضافه کنید و بدین وسیله انرژی مواد تغذیه ای کودک را بالا ببرید.

مصرف غذای کمکی در دفعات زیاد
به نوزاد بالای شش ماه خود علاوه بر دادن روزانه ۵ وعده غذای کمکی ، شیر مادر نیز بدهید.

افزودن روغن یا کره به غذای کودک
به همه وعده های غذایی کودک یک تا ۲ قاشق مربا خوری روغن مایع یا کره آب شده بیفزایید.
شما می توانید برای مغذی کردن غذای کودکتان به تکه های کوچک شده سیب زمینی پخته شده که پوست آن را جدا کرده اید کمی کره بزنید و اجازه بدهید خودش آن را بخورد.
پودر جوانه گندم ، جو پرک و یا بلغور گندم را له نموده و با کمی شکر و شیر پاستوریزه و جوشیده بپزید و به آن دو قاشق روغن یا کره بیافزایید و در دفعات بیشتر به نوزاد بدهید.
افزودن روغن به غذای کودک به دلایل زیر توصیه می شود:
میزان انرژی موجود در روغن ( هر ۱ گرم روغن حدود ۹ کالری)در مقایسه با مواد غذایی دیگر بیشتر است . اضافه کردن کره یا روغن حجم غذای کودک را افزایش نمی دهد اما انرژی غذای او بیشتر می شود. اضافه کردن کره یا روغن به غذا سبب نرمی غذا شده و بلع آنرارا راحت می کند.

افزودن جوانه ماش یا جوانه گندم به غذای کودک
به سوپ کودکتان جوانه ماش یا جوانه گندم یا پودر جوانه غلات بیفزایید و اینگونه غذای او را مقوی کنید. جوانه ماش یا جوانه گندم یا پودر جوانه غلات سرشار از ویتامین های گروه ب و ث می باشند که سبب هضم بهتر غذای کودک خواهند شد.

طرز تهیه جوانه غلات و حبوبات
ابتدا مقداری گندم، ماش یا عدس را به مدت ۲ تا ۳ روز خیس کنید و در یک سینی تمیز پهن کرده و یک پارچه تمیز و مرطوب روی آن قرار دهید و هر روز پارچه را آب بزنید. پس از اینکه جوانه ها سبز شد، می توانید جوانه کامل را به سوپ یا آش کودک اضافه کنید.
برای تهیه پودر جوانه غلات و حبوبات باید جوانه ها را خشک کرده و به پودر تبدیل کنید و هر بار مقدار کمی از آن را (با توجه به سن کودک از 1 قاشق مرباخوری تا 1 قاشق سوپ خوری سر صاف) به سوپ یا هر نوع غذای کودک اضافه کنید.
این کار، سبب افزایش انرژی غذای کودک و تامین پروتئین، ویتامین ها و املاح غذای کودک می شود. پودر جوانه غلات و حبوبات را می توان در یک شیشه درب دار ریخته و تا ۲ هفته در یخچال نگهداری کنید.