اختلال رفتار کودکان، نشانه های هشدار دهنده

با اینکه تاکنون تحقیقات زیادی مفید بودن اثرات یک مهدکودک خوب را بر روی رشد عاطفی و شناختی کودکان نشان داده اند اما این بدان معنی نیست که پس از سپردن کودکتان به یک مربی و با مهد کودک مناسب می توانید به طور کامل از او غافل شده و توجه خاصی به او نداشته باشید. در زیر نشانه هایی مطرح می شوند که وجود هر یک از این نشانه ها برای والدین به عنوان یک هشدار محسوب می شوند که باید در روابط او با مهدکودک و با مربی تأمل و دقت بیشتری داشته باشند.

1- چسبیدن بیش از حد به والدین

اگرچه کودک نیاز به حمایت و جلب اطمینان دارد اما چسبیدن و آویزان شدن بیش از حد به والدین و دور نشدن از آنها، نشانه وجود مشکل است. اگر متوجه تغییر ناگهانی در رفتار کودک خود شدید دقت کنید که چه موقع و کجا این رفتار بیشتر بروز می کند. آیا کودک شما قبل و بعد از رفتن به مهدکودک و با پیش پرستار به شما می چسبد؟ در این صورت باید دقت کنید که چرا این رفتار از او سر می زند. اگرچه وجود اضطراب جدایی امری کاملا عادی است. اما اگر این رفتار دائمی و تکرار شونده باشد نشانه این است که مربی مهدکودک و با پرستار به اندازه کافی به کودک مهر و محبت نمی کنند.

۲- گریه بی وقفه قبل از اینکه شما می خواهید او را به پرستار با مهد کودک تحویل دهید.

همه کودکان تمایل دارند که بیشتر در کنار والدینشان باشد. اما اگر نسبت به یک فرد و یا محیط واکنش هیجانی منی و شدید داشته باشد نشانه خطر می باشد. آیا کودک شما هرگاه که از والدین جدا میشود گریه می کند یا فقط هنگامی که قرار است نزد این پرستار خاص برود؟ اگر این مشکل فقط در مورد پرستار وجود دارد، باید وضعیت مراقبت و نگهداری از او را مورد بررسی قرار دهید.

٣- زخم، بریدگی، کبودی و خون مردگی در حوادث مکرر

وجود چند زخم و بریدگی در بدن کودک امری کاملا طبعی و نشانه بازیگوشی و پر جنب و جوشی کودک میباشد. اما اگر تعداد این نشانه ها از حدی بیشتر باشند نشانه مراقبت ضعیف و با انجام تنبیه جسمی می باشد. اگر برای کودک شما در هنگامی که پیش پرستار و با در مهد کودک می باشد حوادث زیادی از این قبیل به وجود می آید باید سریعا موضوع را مورد بررسی قرار دهید.

۴- ارتباط ناراحت با پرستار

روال رشد طبیعی و عادی کودک این است که کودک باید با والدین، مربی و با پرستارش کاملا احساس راحتی داشته باشد، و بتواند انکار، احساسات و ناراحتی های خود را با آنها در میان بگذارد. اگر کودک شما در ارتباط با مربی و پرستارش احساس راحتی کامل نمی کند ممکن است نشانه این باشد که حمایت عاطفی و راهنمایی مورد نیازش را از او دریافت نمی کند.

5- نافرمانی و حرف نشوی

نافرمانی و حرف نشنوی پیش از حد می تواند نشانه ای از وجود مشکل با پرستار باشد. برای حل این مشکل باید برای کودک یک نقشه و الگوی رفتاری تنظیم کنیم و هر هفته او را مورد ارزیابی قرار دهیم نامشخم شود چندر کرد از این نقشه تبعیت می کند. رفتار نامناسب کودک ممکن است نشانه این باشد که پرستار به وظایف خود در زمینه رعایت مقررات و انضباط، رفتار اجتماعی مناسب و رشد شخصیت کودک، درست عمل نمی کند.

۶- تغییر رفتار قابل توجه

تغییر ناگهانی در رفتار هشدار دهنده ترین نشانه می باشد برای مثال رفتارهای او در خانه، در بین دوستان و همسالان و یا حتی در حین خواب ممکن است به طور ناگهانی تغییر کنند. برای مثال کودکی که قبلا علاقه زیادی به بیرون رفتن از خانه داشته است اکنون گوشه گیر و بدخلق شده است. و با کودک آرام و خوش اخلاق اکنون عصبانی و خشمگین شده است اگر به طور ناگهانی رفتار کودک شما تغییر کرد باید سریعا وضعیت او را مورد بررسی قرار دهید و در صورت عدم حل مشکل باید او را به نزد روانشناسی ببرید.

چگونه فرزند خود را به انجام وظایف دینی و عبادت راغب نمائیم:

مطالعات و تحقیقات بسیاری نشان داده که ترشح بسیاری از هورمونها در ساعات مختلفی در شبانه روز صورت می پذیرد، بعضی از هورمونها در ساعات اولیه شب و بعضی دیگر صبح زود و یا در نیمه شب ترشح می شود. همچنین امروزه ثابت شده که زمان بین طلوع فجر و طلوع خورشید (هنگام نماز صبح) با زمان افزایش ترشح هورمونهای اضطراب را (مثل کورتیزول، آدرنالین) مقارن است و غدد درون ریز بدن توسط اعصاب خودکار (سمپاتیک و پاراسمپاتیک) کنترل می شوند و وقتی شخصی به هیجان می آید و با در اثر حالتی از ترس تحریک می شود آدرنالین از غدد آدرنال (فوق کلیوی) به داخل تون می ریزد و باعث افزایش ضربان قلب، سرعت تنفس و عموما باعث افزایش قدرت فیزیکی و عکس العمل در فرد نسبت به موقعیتی که در آن قرار دارد می شود. خصوصیت نماز این است که دقیقا عکس آدرنالین عمل می کند و با اطمینان می توان گفت که نماز تنش ها را بی اثر می کند.

نماز اول وقت، موجب نظم بخشی در رفتار می شود و گرفتن وضو نیز علاوه بر تأثیر روانی و تطهیر جسم و روح، تأثیر جسمی و فیزیولوژیک دارد مثلا شستن و مضمضه کردن آب در دهان و بیرون ریختن آن موجب پاکیزگی دهان و دندان می شود. با شستن دستها پنج بار در روز از آنجائیکه دستها زیاد در معرض تماس با آلودگیها هستند در رعایت بهداشت بسیار مؤثر است. گرفتن روزه و امساک از خوردن و آشامیدن در طول روز علاوه بر همدردی با نیازمندان تأثیرات جسمی و روحی بسیاری دارد و آمار نشان داده است که در طی ماه مبارک رمضان درصد جنایت، ارتکاب جرم و بزه و اعمال غیراخلاقی تا حد زیادی پائین می آید. با توجه به همه مزایا و محاسنی که در رابطه با انجام اعمال دینی گفته شده اما باز هم فرزندان ما گاهی اوقات از انجام فرائض دینی تمرد کرده و تنبلی می نمایند و غالبا والدین از این نظر بسیار گله مند و شاکی هستند و البته گاهی اوقات متوسل به زور و تنبیه می شوند که معمولا نتیجه عکس داشته و بیشتر فرزندان را از مسائل دینی دور می سازد و یا منجر به یک ظاهرسازی و پنهان کاری شده و فرزندان در جلوی والدین و یا اولیاء مدرسه این کارها را انجام می دهند ولی در غیر این موانع تعلل می ورزند و یا مثلا هنگام حضور در صف نماز جماعت از گرفتن وضر خودداری می کنند و مسائلی از این قبیل، حال باید دید چه کاری می توان انجام داد تا فرزندان ما بدون زور، اجبار و از سر میل و بدون تظاهر رویا پنهان کاری نسبت به انجام وظایف دینی خود تمایل نشان دهند.

١- بررسی کنید تا ببینید کودک شما از کدام مرحله این عبادات گریزان است و مشکل اصلی در چیست، مثلا أبی که میخواهد وضو بگیرد سرد است؟ شب دیر خوابیده و حالا نمی تواند صبح زود برخیزد؟ او را همراهی و کمک نماید اگر به دلیل سردی آب نمی خواهد وضو بگیرد خودتان شیر آب را کمی باز بگذارید و آب را گرم کنید و بعد او را به سمت آن هدایت نمایید.

۲- فراموش نکنید زور و اجبار همیشه نتیجه عکس دارد زیاد سخت نگیرید و گاهی او را به حال خود بگذارید توجه داشته باشید که عبادت یعنی راز و نیاز با خالق هستی و اوست که باید این عبادات را بپذیرد نه شما (حکایت موسی و شبان را به خاطر می آورید؟) در قدمهای اول گاهی اوقات بعضی از مسائل را نادیده بگیرید تا خود به علم و آگاهی کامل برسد، خودتان الگو باشید اگر شما قرد معتقدی باشید و در حصور او هم وظایف دینی خود را به درستی انجام دهید او می بیند و به مرور زمان انجام خواهد داد.

٣- همانطور که با تهیه کتاب، فیلم و سی دی های آموزشی و عبادی می توانید تکالیفش را نشان دهید سعی کنید بیش از حد از او انتقاد نکرده و ایراد نگیرید انجام صحیح عمل وضو گرفتن توسط امام حسن و امام حسین برای نشان دادن به مردی که اشتباه عمل می کرد را شنیده اید؟)

4- به او توضیح دهید خدای ما نیازی به عبادات ما ندارد و این ما هستیم که به او نیازمندیم و انجام وظایف دینی فقط راهی برای راز و نیاز با خدا و دوری از گناه و طلب بخشش و آمرزش از خداست.

5- امروزه در مدارس جشن تکلیف برگزار می نمایند اما متأسفانه دیده شده بعضی از والدین برای تهیه اولین چادر نماز و یا وسائل موردنیاز غرزده و با بیان می نمایند که هزینه آن را ندارند آیا بهتر نیست این خاطره و اتفاق مهم و فرزندتان را به یک خاطره مهم و فراموش نشدنی تبدیل کنید و بجای چادر کهنه خود را برای او درست کنید از مدتی قبل با پس انداز گردن و گذاشتن یک قلک کوچک برای آن روز مهم تدارک ببینید و آمادگی کسب کنید؟

۶- تشویق و پاداش دادن را فراموش نکنید و به او نشان دهید که اینگونه رفتارهای او آنقدر برای شما مهم است که بدون پاداش و تشویق نماند. مخصوصا اولین روزهایی را که گرفت حتما به او جایزه دهید.

۷- هنگام تهیه وسایل مربوط به نماز و روزه او را همراه خود ببرید و بگذارید خودش انتخاب کند.

8- اگر متوجه پنهان کاری و تظاهری در انجام این اعمال شدید هرگز بد برخورد نکنید.

۹- گاما دیده شده در بعضی از مراکز آموزشی بجای آنکه نماز هدف باشد وسیله می شود و برای رسیدن به هدفی مثل رفتن به اردو، نمره انضباط و غیره دانش آموزان به اجبار و یا در شرایطی نامناسب در صف نماز ظاهر می شوند که بهتر است اینگونه نباشد زیرا نماز یک وظیفه است و جزئی از زندگی ماست. درست است که انجام اینگونه رفتارها را میتوان با جایزه و پاداش همراه کرد و بد نیست که کودکان را برای انجام فرایض دینی تحسین و تشویق نمائیم. اما حتی الامکان بهتر است تشویقهای لفظی، معمولی در نظر گرفت نه اینکه به آنها بگوئیم اگر در صف نماز حاضر شوید به فلان جایزه میرسید فرزندان ما باید بدانند خواندن نماز، روزه گرفتن باید همیشه در زندگی آنها وجود داشته چه جایزه باشد چه نباشد نه اینکه برای رسیدن به موقعیتی بخواهیم نماز بخوانند با روزه بگیرند و این را مطمئن باشید اگر در خانواده ای اعتقادات مذهبی وجود داشته باشد، سخنگیری و تعصبات بیجا و افراطی نباشد حتما فرزندان ما افرادی معتقد و مقید به مسائل دینی بار خواهند آمد. اما در کنار این بد نیست همانطور که گفته شد هنگامیکه وظایف دینی را انجام میدهند بخصوص برای اولین بار حتما پاداشی داده و خاطره خوشی ایجاد نمائیم. اگر منطقی و درست رفتار نمایید مطمئن باشید هنگامیکه شما هم حضور نداشته باشید فرزندتان همانگونه که نزد شما عمل می کند، عمل خواهد کرد.

۱۰- در پایان توجه داشته باشید گاهی اوقات فرزندان ما به انجام تکالیف دینی می پردازند اما مدتی بعد کنار می گذارند و یکی از اصلی ترین دلیل آن این است که با سختگیری بیش از حد شما آنها را وادار به این کار می کند و با شما و افراد دیگری را دیده اند که نماز خوانده، روزه می گیرند ولی رفتارهای نامناسب مثل دروغگویی، غیبت، پرخاشگری، بددهنی، بدجنسی و… می بینند و اینگونه تصمیم گیری می کنند که فردی که این قدر مورد تأییدشان بوده و به اصطلاح مؤمن و مذهبی است چرا رفتارهای ناشایست انجام می دهد. پس سعی کنید در رفتارتان دقیق باشید و یا اگر افراد دیگری اینگونه بودند هدف اصلی از عبادت را برای فرزندتان مشخص کنید و به او نشان دهید که این گونه رفتارها از دید خدا پنهان نمی ماند و حتما عواقبی دارد.

بلوغ، نوجوانی و تمایل به جنس مخالف در این دوره:

بلوغ یعنی رشد بافتن و به کمال رسیدن که با ورود به این مقطع از زندگی تغییراتی در ظاهر و رفتار فرد به وجود می آید، تغییراتی که خبر از پایان دوره کودکی می دهند، رشد سریع قد و وزن. تغییر در تناسب و شکل اندامها. رشد جنسی که البته این تغییرات و زمان ظهور آنها در دختران و پسران متفاوت است در دختران این تغییرات در فاصله سنی ۱۴- ۱۰ سال و در پسران در فاصله سنی ۱۱-۱۲ سال رخ میدهد. و معمولا در این فاصله وزن دختران حدود ۱۰ کیلوگرم و وزن پسران حدود ۲۰ کیلوگرم اضافه می شود. البته در این تغییرات وراثت و ژنتیک، تغذیه، بهداشت، نژاد و فرهنگ و دیل هستند. همزمان با این تغییرات ترشح هورمونها در بدن نیز مقدمات بلوغ را فراهم می کند، و ترشح این هورمونها با تغییرات عاطفی همراه است و خصوصیاتی نظیر پرخاشگری، افسردگی، گرایش به جنس مخالف و الکربرداری و تقلید از همسالان دیده میشود. از جمله تغییرات بارزی که در این دوره به چشم می خورد: چریتر و ناصافتر شدن پوست صورت و جوش های صورت، تغییر صدار رشد اندامهای جنسی، تولید اسپرم در پسرانه رشد تخمک در دختران، روییدن موی صورت در پسران و رشد پستانها در دخترانه باسن بهتر در دختران که آمادگی آنان را برای بارداری بیشتر می کند و بهتر شدن شانه ها در پسران و عضلانی تر شدن آنان و شروع عادت ماهیانه در دختران.

با توجه به تغییرات شدید جسمی، جنسی، روحی و روانی و عاطفی که در این دوره ذکر شده لازم است فرزندان را از پیش برای پذیرش این تغییرات آماده نمائیم تا به راحتی این دوره را طی نمایند:

١- بنابراین سعی نمایید با فرزندتان ارتباط صمیمانه و نزدیکی داشته باشید و از مطرح کردن مسائل مربوط به بلوغ و مسائل جنسی خجالت نکشید، فرزندان شما به هر حال این اطلاعات را بدست می آورند اما ممکن است از راههای نادرست و یا در زمان نامناسب کسب کنند پس بهتر است این اطلاعات را با توجه به سن و جنسشان، خودتان به آنها بدهید.

٢- چون در این دوره لجبازی، پرخاشگری و احساس استقلال و اقتدار طلبی نوجوان زیاد میشود سعی کنید او را تحریک نکرده و از انجام رفتارهار گفتارهایی که منجر به عصبانیت و پرخاشگری آنها می شود خودداری نمایید.

۳- به بهداشت و تغذیه این دوره توجه بسیار نمایید، کوتاه کردن موهای زائد با استفاده از روشهای مناسب، استحمام مرتبه استفاده از عطرها و اسپری ما برای رفع بوهای تند و به این دوره، رعایت تغذیه مناسب سرشار از لبنیات، سبزی، میوه، جلوگیری از ایجاد اضطراب و استرس و تنش، آموزش چگونگی رعایت بهداشت و نظافت دوره قاعدگی به دختران از جمله وظایفی است که بر عهده والدین قرار می گیرد، بخصوص در دوره قاعدگی ممکن است دچار مشکلات جسمی، افسردگی و اضطراب شوند و مادران وظیفه دارند از تبل آنها برای این دوره آماده کرده و اطلاعات خود و فرزندشان را نسبت به تغذیه این دوره و رعایت بهداشت و چگونگی استفاده از وسایل بهداشتی تکمیل نمایند. بد نیست هنگامیکه دخترتان برای اولین بار با عادت ماهیانه روبرو شد و این مسئله را به اطلاع شما رساند با چهره ای گشاده و خندان و با تهیه یک هدیه ورود او را به دوره بلوغ و نوجوانی جشن گرفته و تبریک گویید تا این دوره برای او خوشایند و مثبت جلوه کند.

۴- از آنجائیکه به طور غریزی احساس و تمایل و توجه نسبت به جنس مخالف در این دوره شدید می شود لازم است والدین در مورد اینگونه روابط و مشکلاتی که به واسطه آن ممکن است برای نوجوان مخصوص دختران پیش آید صحبت نموده و او را آگاه نمایند.

۵- چنانچه در این دوره متوجه شدید نوجوان شما درگیر ارتباطاتی با جنس مخالف شده، عصبانی و نگران نشوید و رفتارهای غیر منطقی و پرخاشگرانه، تنبیهات شدید انجام ندهید. سعی کنید با آرامش و متانت با نوجوان خود صحبت کرده و معایب اینگونه ارتباطات را به او گوشزد نمایید و فراموش نکنید در صورتیکه رفتار منطقی و صمیمانه ای با او داشته باشید هرگونه مشکل و اتفاقی را به خود شما خواهد گفت، اما اگر نتوانید خود را کنترل کنید ترس از تنبیه، محدودیت و عصبانیت بیش از حد مانع از ایجاد این رابطه و احساس اطمینان فرزند نسبت به شما خواهد شد.

۶- یکی از مشکلاتی که در این دوره زیاد دیده میشود تمایل نوجوان به تقلید و الگوبرداری از همسالان و مشورت با آنهاست که البته این تاحدی به رفتار والدین در سالهای قبل از نوجوانی برمی گردد و معمولا در خانواده های مستبد و یا خانواده های آسان گیر که بی قانونی و بی قیدی و هرج و مرج در آنها وجود دارد این گرایشات بیشتر دیده میشود از آنجائیکه تمایل به ه ال از ویژگی های خاص این دوره است از انتقاد کردن دوستان در نزد نوجوان بپرهیزید و بدانید این تمایلات مقطعی است و با گذر زمان کمرنگ می شود و تا وقتی خود نوجوان تمایل داشته باشد با دوستانی که پیدا کرده در ارتباط خواهد بود و ممانعت شما تأثیری نخواهد داشت و فقط حس لجبازی او را تحریک می کند اما با ایجاد روابط دوستانه با فرزند و درک نیازها و رفع نیازهایش توسط خود شما و احترام گذاشتن به عقایدش می توانید به طور غیر مستقیم بر او تأثیر بگذارید.

۷- تشویق نوجوان به حضور در فعالیت های گروهی و اجتماعی مثبت و مناسب، انجام فعالیت های ورزشی و هنری بسیار مفید و مناسب است.

۸- سعی کنید این تغییرات را بپذیرید و یک مرزی بین دوره کودکی و نوجوانی قائل شوید و با مطرح کردن این سؤال که دختر یا پسرم قبل از این اینگونه نبود چرا حال اینطور شده؟ خود را آزار ندهید.

۹- شاید در این دوره می کنید که نوجوان شما سیگار می کشد، نگران نشوید به دلیل حس کنجکاوی و استقلال طلبی و نشان دادن اینکه دیگر بزرگ شده اند و یا به تحریک همسالان گرفتار این مسائل می شوند بهتر است در ابتدا چشم پوشی کنید اما اگر این رفتار تکرار پیداکرد خیلی دوستانه و صمیمانه موضوع را با او در میان بگذارید و افرادی را که درگیر این مشکلات شده اند به او نشان دهید و در ضمن به او بگویید که مطمئن هستید خودش با مضرات عمار کشیدن آشنا است و از روی کنجکاوی این عمل را انجام داده و آنقدر اور اطمینان دارید و همچنین او انقدر منطقی و عاقل است که بتواند بهترین تصمیم را بگیرد و بداند چه رفتاری را باید انجام دهد و چه رفتاری را نباید انجام دهد بنابراین تصمیم گیری در مورد این رفتار را به خود او واگذار می کنید.

۱۰- از آنجائیکه در این دوره نوجوان بسیار احساساتی و حساس می شود هنگامیکه در مقابل کوچکترین شکست، مخالفت، رفتار پرخاشگرانه، اقدامات تنبیهی والدین قرار می گیرد دچار افسردگی و ناامیدی شده و معمولا به مرگ و خودکشی زیاد فکر می کند در این حالت او را مسخره نکنید و سعی کنید این حرفها را جدی بگیرید زیرا خیلی وقتها برای جلب توجه و از روی غرور و اینکه نشان دهند حرفشان جدی است ممکن است دست به رفتارهای غیرمنتظره و نامناسب بزنند، بنابراین با محبت و توجه به آنان این خلاء روحی و روانی آنها را برطرف کنید و نشان دهید به آنها علاقه مند بوده و برایتان بسیار مهم هستند.

۱۱- افت تحصیلی یکی دیگر از مسائلی است که در این دوره رخ می دهد در صورت بروز چنین مشکلی ضمن بررسی دلایل اصلی این مسئله، بجای تنبیه و سرزنش سعی کنید با آنها همدلی کرده و کمک کنید تا مشکلات تحصیلی خود را رفع نمایند.

۱۲- چون حس استقلال طلبی، کسب هویت، اقتدار طلبی در این دوره بسیار دیده می شود سعی کنید در تصمیم گیریها و مشکلات خانوادگی و مشورتهای خانوادگی او را هم دخالت دهید و نظر او را هم جویا شوید.

۱۳ - یکی از مهمترین ویژگی های این دوره توجه به ظاهر است، ممکن است مدت طولانی جلوی آینه بایستند و به وضعیت ظاهری و پوشش خود بسیار حساسیت نشان دهند سعی کنید خیلی سختگیری نکنید و اجازه دهید تا حدی راحت باشند همه این رفتارها با گذر زمان رفع می شود. در این دوره حتی ممکن است متوجه کم اشتهایی و پراشتهایی آنها شوید با رعایت نکات بهداشتی و رژیم غذایی مناسب به آنها کمک کنید و اگر این مشکلات بیش از حد و طولانی شد با پزشک مشورت نمایید.

۱۴- در هنگام تعطیلات و اوقات فراغت، تفریحات و برنامه های مناسبی برای آنها تهیه کنید.

۱۵- برای آنکه تمایل به همسالان کم شود و گرایش به خانواده زیاد گردد سفرهای خانوادگی، تفریحاتی نظیر کوهنوردی، رفتن به پیک نیک… را بیشتر نمایید.

احساس حقارت و خود کم بینی

احساس حقارت و خود کم بینی یعنی ارزشیابی غیرمنصفانه فرد از خود و مشکلاتش، دلایل عمده ای برای ایجاد این حس وجود دارد که عبارتنداز

1- توقعات بیش از حد والدین و اطرافیان از کودک یا نوجوان مثلا همه والدین توقع دارند که فرزندشان بهترین نمرات را در امتحانات بگیرد و یا در مسابقات برنده شود.

۲- مقایسه کردن و انتظارات بیش از حد دیگران از فرد و یا خود فرد از خودش مثلا فرد انتظار دارد همیشه بهترین باشد ولی هیچگاه نمی تواند به ایسن موقعیت دست یابد و در نتیجه احساس بی کفایتی و حقارت می کند.

٣- شکست های پی در پی، ندادن حتی تصمیم گیری به فرزند معمولا فردی که دچار احساس حقارت است نسبت به انتقاد حساسیت زیاد دارد و واکنش صریح و سریع نشان می دهد به طور مثال اگر دانش آموزی مسئله ای را غلط و اشتباه حل کند بطور غیر منطقی می خواهد ثابت کند که حل مسئله صحیح است، همچنین چنین افرادی از کوچکترین حرکات، اشارات خنده ها و در گوشی حرف زدنهای دیگران می رنجند و مضطرب می شوند و همیشه منزوی و گوشه گیر هستند و از چاپلوسی دیگران نسبت به خود احساس لذت می کنند، چنین فردی دیگران را تحقیر می نماید و اشتباهاتشان را بزرگ نشان می دهد. برای رفع این حالت:

1- از مقایسه کردن و سرزنش کردن کودکان بپرهیزید.

۲- توانائیها و استعدادهای او را بیان کرده و نشان دهید.

٣- فرزند را به کسب مهارتهای متناسب با توانائیش تشویق نمایید.

۴- چون فردی که دچار خود کم بینی است اعتماد به نفس و عزت نقى پائین دارد باید برای رفع این مشکل بکوشید.

5- هنگامیکه فرزندتان در مسابقه، یا امتحانی شکست می خورد او را سرزنش و تحقیر نکنید.

۶- مسئولیت های در حد توانش به او بدهید و وقتی در انجام مسئولیت موفق بود تشویقش کنید.

۷- روابط اجتماعی او را گسترده کرده و او را تشویق نمایید در فعالیت های گروهی، ورزشی و هنری شرکت نماید.

افسردگی نوجوانی

علائم افسردگی در نوجوان عبارتنداز: خلق افسرده، کاهش علاقه به فعالیت های شادی بخش، تغییر وزن، بی اشتهایی عصبی، پراشتهایی عربی مشکلات خواب، به هم ریختگی یا عقب افتادگی روانی - حرکتی، خستگی فقدان انرژی، احساس بی ارزشی یا تحقیر، کاهش تمرکز و تصمیم گیری و کوششهای ذهنی، فکر خودکشی و یا حتی اقدام به آن، که البته ممکن است مشکلات دیگری نیز به همراه آورد که عبارت است از: اعتیاد، سوء استفاده جنسی، ناتوانی یادگیری،… که اگر پنج مورد یا بیشتر از این نشانه ها به مدت دو هفته یا بیشتر در فرد دیده شود نشانه افسردگی است و این احساسات باعث می شود که نوجوان وضع موجود خود را بد بداند و در صدد تغییر آن برآید. ترکیب احساسات ناخوشایند با ارزیابی منفی از وضع خود باعث ایجاد تغییرات در رشد هویت، رفتار و مناسبات اجتماعی او با خانواده، مدرسه و جامعه می شود.

از جمله عواملی که می تواند این نوع افسردگی را در نوجوان بوجود آورد تغییرات جسمی و نامتناسب شدن اندامها در این دوره که باعث ایجاد احساس منفی فرد از خود می شود، افزایش ترشحات هورمونی که باعث میشود نوجوان گاهی احساسات مثبت و گاهی احساسات منفی پیدا کند، در برخی از موارد نوجوان مجبور می شود با تجویز پزشک و روانپزشک از داروهای ضدافسردگی استفاده کند، اما به دلیل طولانی بودن و عدم دسترسی به درمان روانی - تربیتی، امکان رفع مشکل دست نمی دهد. در واقع افسردگی یک وسیله دفاعی برای تغییر جهت در وضعیت خود و بافتن راهبردهای جدید برای حل مسائل زندگی است و اقدامات مربوط به درمان افسردگی نوجوانان عبارتنداز:

۱- کشف دلایل و منابع اندوه و تحریک پذیری و احساس بیهودگی

۲- استفاده از فعالیت های بدنی، ورزشی، فعالیت های اجتماعی، هنری آموزشی…

۳- اگر حرف یا تمایلی از خودکشی دیده شد باید مراقبت دایمی (البته منظور کنترل شدید و سلب آزادی نیست و توجه و محبت را از نوجوان دریغ نکرده و هر حرفی را جدی گرفته و مسخره و سرزنش نکنند.

۴- آگاهی دادن از تغییرات و مشکلات دوره نوجوانی به نوجوان برای پذیرش آنچه که هست و شناخت بهتر خود و محیط و زندگی و آمادگی برای مقابله با مشکلات با استفاده از روشهای بالا بردن اعتماد به نفس که در این کتاب به آنها اشاره شد.

۵- ایجاد روابط صمیمانه و دوستانه با نوجوان، جلوگیری از انتقاد، سرزنش، تمسخر و تحقیر

۶- کمک به درک و کشف تواناییهار استعدادها و علاق.

۷- چنانچه مشکلات ظاهری و جسمی وجود دارد مثل جوش های صورت یا نامتناسب شدن اندام باید با استفاده از یک رژیم غذایی مناسب و انجام فعالیت های ورزشی و یا در نهایت کمک از پزشک تا حد امکان مشکلات ظاهری را رفع نمود.