یادگیری زبان دوم در کودکان، هیجان ­زده باشید یا ناراحت؟

برای دهه­ های متمادی روانشناسان در برابر پرورش کودکان دوزبانه مقاومت می­کردند. اون­ها به والدین و معلمان هشدار می­دادند که یادگیری زبان دوم در کودکی برای رشد مغز کودک مضر است. اما تحقیقات اخیر دقیقاً به نتایج متضادی دست یافته. محققان اکنون بر این باورند که وقتی فرد زبان دیگری یاد می­گیره، به مزایای شناختی که موجب بهبود تمرکز، خویشتن­ داری و توانایی تحلیل اطلاعات متناقض دست پیدا می­کنه. در این مطلب به این موضوع جالب می پردازیم.
حامیان آموزش به شیوه دوزبانگی معتقدند که یادگیری زبان دوم منجر به آماده ­سازی افراد برای حضور در اقتصاد جهانیست. اما والدین بیشتر برای آنچه در مغز کودک رخ می­ده هیجان­زده هستند. اینبار به سراغ چندزبانگی می رویم.

چه اتفاقی درون مغز با دوزبانگی رخ می­ده؟
متخصصان مغز که در مورد دوزبانگی مطالعه می­کنن بر این باورند که یادگیری دو زبان، سیستم مغز رو قوی ­تر می­کنه که منجر به تمرکز بیشتر می­شه. ظرفیت فراوان برای تمرکز منجر به عملکرد علمی بهتر در مدرسه می­شه.
محققان به این نتیجه رسیدند که دوزبانه­ ها در تنظیم صدای خود هم موفق­تر عمل می­کنن. مغز اون­ها سیستم کنترل اجرایی قوی­تری از خود نشون می­ده چون باید از نظر ذهنی از یک زبان به زبانی دیگر بروند.
آنچه ما از مطالعات گسترده دریافتیم این است که هر دو زبان تا حدودی در مغز دوزبانه­ ها فعال است، بنابراین سوالی که پیش میاد اینه که به عنوان مثال اگر فرانسه اولین زبان و انگلیسی دومین باشد، چرا امکان نداره که به طور تصادفی نیمی از جمله ما فرانسه و نیمی انگلیسی باشد؟
این اتفاق به ندرت اتفاق می­افته، چون سیستم کنترل اجرایی مغز، شبکه لب قدامی مغز، با تمرکز ذهن روی انگلیسی مشغول است، و کلمات فرانسوی رو دور می­کنه. این شبکه نوعی سیستم شبیه کنترل ترافیک است که تفکر و فعالیت ذهن رو سازماندهی و تنظیم می­کنه. پس وقتی یک فرد دوزبانه شبکه کلامی رو به کار می­گیره تا ترافیک دو زبانگی رو کنترل کنه، عملکرد مغزش قوی­تر می­شه.
روانشناسان معتقدند دوزبانه ­ها در حل کشمکش­ های ذهنی کارآمدتر هستند. اون­ ها می­تونن در عین حفظ دو زبان در ذهن به راحتی دو زبان را از هم تفکیک و هم زمان هر دو رو فعال کنند.
امروزه معتقدند دوزبانگی دارای مزایای شناختیست، اما همیشه اینطور نبوده. سال­ ها پیش محققان دوزبانگی را زیان­بار می­دونستند.
روانشناسان به طور گسترده بر این باور بودند که یادگیری چند زبان برای کودکان دشوار است. و اگر کودک را در معرض دو زبان قرار دهید، خطر بزرگی انجام داده اید.

چه اتفاقی درون مغز با دوزبانگی رخ می­ده؟
اما در دوران کنونی که جوامع چند وجهی شدند، نظریات تغییر کرده. یک فرد دو زبانه با سیستم کنترل اجرایی قوی نسبت به دیگران برتری دارد. هر کاری که ما انجام می­دهیم به تمرکز و توجه نیاز دارد که در بخش قدامی کنترل می­شه که جایگاه سیستم کنترل اجرایست.
همچنین محققان دریافتند که دوزبانگی از مغز در برابر فرایند پیری محافظت می­کنه. مطالعات نشون می­ده که آغاز زوال عقل افراد دوزبانه دیرتر رخ می­ده. سیستم کنترل اجرایی، آخرین بخش مغز است که تکمیل می­شه و اولین بخشی که دچار زوال می­شه اما تقویت اون زوال مغز رو به تآخیر می­اندازه.
یکی از دلایلی که آموزش زبان می­تونه چنین تاثیری روی مغز داشته باشه این است که ما عمیقاً در زبان فرو می­رویم، یعنی ما دائماً از زبان برای صحبت کردن، نوشتن و فکر کردن استفاده می­کنیم. اکنون زمانی که برای فعالیت­ های شناختی دیگر مثل تمرین موزیک یا محاسبات ریاضی صرف می­کنیم را با زبان مقایسه کنید.
در طول زندگی، تجربه استفاده از زبان بسیار وسیع­تر از قلمروهای شناختی دیگر است.
همچنین محققان فرضیاتی درباره مزایای دوزبانگی دارند. دانشمندان هنوز در تلاشند تا دریابند دقیقاً چه مکانیزمی باعث می­شه تا مغز دو زبانه ­ها کنترل اجرایی فوق العاده ­تری داشته باشه. و هیچ تضمینی وجود نداره که تمام دو زبانه­ ها از مزایای مغزی یکسانی برخودار باشند.
طبق آخرین تحقیقات در زمینه دوزبانگی، آموزش به شیوه دوزبانه از سال ۱۹۷۰ در حال افزایشه. و شمار مدارسی که به این شیوه روی آوردند هم به طرز عجیبی زیاد شده است.
حال آنکه آموزش زبان به طور مستقیم به طور کلی به ویژه در سطح کودکان در حال کاهش است. بین سال­های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۸ درصد دبستان­ هایی که به آموزش زبان دوم پرداخته ­اند از۳۱ درصد به ۲۵ درصد رسیده، و این تعداد حتی در بین دبستان­های دولتی که به آموزش زبان دوم می­پردازند از این هم کمتر شده و از ۲۴ درصد به ۱۵ درصد افت داشته است.

واکنش والدین به دوزبانگی
هنگامی که پای ثبت نام پسرها تایگر و جاستین در کلاس اول به میون آمد، استیسی استینر مردد بود که اون­ها رو در مدرسه دوزبانه چینی و انگلیسی یا مدرسه ملی انگلیسی ثبت نام کنه. استیسی به آموزش دوزبانه علاقمند بود، اما در عین حال مضطرب هم بود، به خصوص درمورد جاستین که گاهی در مدرسه مشکل پیدا می­کرد.
استینر می­گه: کمی درباره جاستین نگران بودم چون برای رفتن به کلاس اول پایه ضعیفی داشت. تصور می­کردم آموزش زبان دوم در کنار درس ­های معمول کمی براش دشوار باشه. در ابتدا خیلی وحشتناک به نظر می­رسید.
در نهایت مدرسه دوزبانه را انتخاب کرد. روز اول مدرسه، جاستین توقع داشت معلمش به زبان چینی تدریس کند: یه چیزی رو به چینی بگه و بعد معنی اون رو به انگلیسی توضیح بده. اما وقتی در کلاس درس حاضر شد، معلمش نمی­تونست انگلیسی صحبت کنه و فقط چینی حرف می­زد! وای خدای من این خیلی سخته!
استینر گفت که ماه اول کاملاً نگران بوده که پسراش قراره چیکار کنند، غرق شدن در زبانی که هیچ پیش زمین ه­ایی از اون ندارند. اما این اضطراب و نگرانی در اولین جلسه اولیاء و مربیان به طور کامل برطرف شد.
استینر مطالب جلسه رو ضبط کرده بود. جاستین و معلمش نشسته بودند و از روی کاغذ چینی می­خوندند. استیسی در کمال تعجب گفت: جاستین پارسال نمی­تونست حتی انگلیسی رو به این راحتی بخونه. من واقعاً از میزان پیشرفتشون متعجب شده بودم.
پارسال جاستین در مدرسه با مشکل مواجه بود. امسال نمره­هاش عالی بود. اون می­گه: پسراش در یادگیری چینی فوق­ العاده موفق بودند و تصورش نسبت به آینده بچه ها عوض شده. و مسئولیت والدین جدید رو درک کرده.
او می­گه: واقعاً برنامه ­ریزی من برای آینده بچه­ ها تغییر کرد و وسیع­تر شد. از آنچه می­دیدم هیجان­زده شده بودم.