علائم یائسگی در زنان، چه عوارضی دارد؟

یائسگی بخشی از دوران زندگی تمام خانم‌ها است که علائم، مشکلات و عوارض خاص خود را به همراه دارد.

یائسگی چیست؟
یائسگی یک مسئله فیزیولوژیک بوده که در زندگی همه‌ی زنان به صورت طبیعی رخ می‌دهد. با افزایش سن در خانم‌ها تخمدان‌ها هورمون کمتری (مخصوصا استروژن) ساخته و ترشح می‌کنند بنابراین به تدریج قاعدگی‌های فرد نامنظم می‌شود و پس از مدتی به طور کامل متوقف می‌شود.

سن یائسگی به چه عواملی بستگی دارد؟
اغلب زنان در سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی مبتلا به یائسگی می‌شوند البته سن دقیق یائسگی ارتباط دقیقی با مسئله وراثت داشته و با مواردی همچون مصرف سیگار، نوع روشی که برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌کرده‌اند، شاخص توده بدنی و … ارتباط خاصی مشاهده نشده است بنابراین تنها وراثت در تعیین سن یائسگی در افراد ایفای نقش می‌کند.

علایم پیش یائسگی چیست و از چه زمانی آغاز می‌گردد؟
علایم پیش یائسگی تقریبا از سن ۴۲ آغاز می‌شود و طی آن تغییرات هورمونی به تدریج در فرد شروع شده و فرد دچار مشکلاتی می‌گردد. این مشکلات شامل خشک شدن چشم‌ها، فراموشی و حواس پرتی، تغییرات خلق و خو که خود فرد دلیل آن‌ها را نمی‌داند، افزایش وزن، خشکی پوست، آکنه‌های پوستی، بی‌خوابی و… می‌شوند.

عوارض
گرگرفتگی
در دوران یائسگی به دلیل کاهش استروژن، احساس گرگرفتگی ناگهانی مخصوصا در ناحیه صورت و قفسه سینه بسیار طبیعی است که البته موجب آزار فرد می‌گردد اما اگر در این زمان‌ها فرد احساس تهوع و سرگیجه یا هر علامت غیر نرمال دیگری داشته باشد حتما باید به پزشک مراجعه کند.
بی‌خوابی
به دلیل تغییرات هورمونی که در این دوران رخ می‌دهد زمان‌هایی فرد به یکباره احساس گرگرفتگی کرده و به شدت عرق می‌کنند و همین موضوع سبب می‌شود که فرد ناگهان در نیمه‌های شب از خواب برخاسته و بی‌خوابی برای ساعت‌ها به سراغش بیاید. یکی از دلایل قویا مطرح برای بیان علت گرگرفتگی در زمان یائسگی افزایش شدید سطح ادرنالین است. این هورمون تا ساعت‌ها موجب هوشیار نگه داشتن مغز می‌شود و سبب ایجاد بی‌خوابی در فرد می‌گردد.
رویش موهای زائد
در این دوران به دلیل کاهش هورمون‌های زنانه به تدریج علایم مردانه در فرد پدیدار می‌شوند مثلا فرد متوجه ضخیم‌تر شدن موهای صورت و بدن خود می‌شود ولی متاسفانه ریزش موهای سر نسبت به قبل افزایش می یابد و اندکی دچار کم‌پشت شدن موها می‌شود البته اگر این ریزش مو بسیار شدید باشد باید حتما به پزشک مراجعه کرد زیرا ممکن است این موضوع به علت مشکل غددی باشد.
افسردگی
یکی از نشانه‌های شایع یائسگی و نیز پیش یائسگی همین افسردگی است که علت آن دقیقا کاهش سطح استروژن است. همچنین افراد در این دوران احساس ضعف بسیار زیادی دارند.
مشکلات جنسی
استروژن نقش مهمی در مرطوب نگه داشتن محیط واژن دارد در زمان یائسگی، به دلیل کاهش سطح این هورمون محیط واژن بسیار خشک می‌شود و فرد احساس درد زیادی در زمان نزدیکی دارد. علاوه بر این به دلیل کاهش سطح هورمون‌های جنسی، میل جنسی فرد نیز در این دوران به شدت سرکوب می‌شود.
پوکی استخوان
برای ساخت بافت استخوانی وجود هورمون استروژن و کلسیم و ویتامین D ضروری است می‌دانیم که در زمان یائسگی میزان این هورمون کاهش چشمگیری پیدا می کند و همین امر سبب می‌شود که بستر استخوانی دیگر به خوبی ساخته نشود. این موضوع سبب می‌شود که عضلات، استخوان‌ها و مفاصل به تدریج تحلیل رفته و بسیار برای فرد دردناک شود. برای جلوگیری از این موضوع و یا به تعویق انداختن آن به افراد ورزش و استفاده از ویتامین D توصیه می‌شود.
عوارض قلبی و عروقی
استروژن نقش به سزایی در مراقبت از سیستم قلبی و عروقی دارد به همین دلیل است که اغلب سکته‌های قلبی در زنان قبل از سن یائسگی رخ نمی دهند ولی با شروع دوران یائسگی این نقش مراقبتی از زنان سلب شده در نتیجه احتمال بروز مشکلات قلبی عروقی مخصوصا سکته‌های قلبی و لخته شدن خون به شدت افزایش می‌یابد.
سرطان رحم و سرطان آندومتر نیز از دیگر عوارض یائسگی است.
بی اختیاری ادرار
به دلیل کاهش قدرت کشسانی در پیشابراه و واژن این اتفاق رخ می‌دهد. بی اختیاری ادرار ممکن است به این صورت باشد که فرد احساس کند که اگر دقیقا در همان لحظه به دستشویی نرود ادرارش دفع می‌شود و یا ممکن است به این صورت باشد که فرد در هنگام سرفه‌ی بلند، خنده شدید، بلند کردن اشیا سنگین و یا هر گونه فشاری ناخوداگاه اندکی دفع ادرار داشته باشد.
آلزایمر
به تازگی آلزایمر را نیز به عنوان یکی از عوارض یائسگی می‌پندارند هرچند این موضوع هنوز در دست تحقیقات است.
همه‌ی اختلالات نام برده شده در سال‌های ابتدایی یائسگی آزاردهنده هستند و اندک اندک با گذشت زمان بدن فرد به این تغییرات عادت کرده و خود را با شرایط جدید سازگار می‌نماید. البته باید به این نکته مهم توجه داشت که بسیاری از علائم یائسگی و پیش یائسگی شبیه علائم بیماری‌های غددی هستند و باید توجه کنیم که از این موضوع غافل نشویم.

چگونه می‌توان جلوگیری کرد؟
بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که سن یائسگی را با استفاده از هورمون تراپی و نیز استفاده از برخی قرص‌های هورمونی تا حد امکان به تعویق انداخت. بعضی از پزشکان این کار را حتی تا ۶۰ سالگی انجام می‌دهند تا جایی که به یکباره روند قاعدگی در فرد متوقف گردد. همه‌ی این عملیات به این منظور صورت می‌گیرد که بدن فرد مدت زمانی بیشتری از فواید هورمون ارزشمندی همچون استروژن بهره‌مند گردد. البته هورمون درمانی برای افرادی که مصرف کننده سیگار و الکل هستند و یا افرادی که مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، ام اس، فشارخون بالا و… هستند اصلا توصیه نمی‌شود.

یائسگی زودرس چیست؟
اگر یائسگی در سنین کمتر از ۴۵ سال رخ دهد به آن یائسگی زودرس می گویند که ممکن است علل مختلفی داشته باشد مثلا فرد به صورت ژنتیکی این گونه است و موارد مشابه در خانواده‌اش مشاهده می‌شود یا ممکن است عوامل عفونی مختلف منجر به آسیب به تخمدان شده و این پیامد را به دنبال داشته باشند. جراحی و برداشتن تخمدان‌ها که به دلایل مختلف همچون بدخیمی ممکن است انجام شود نیز منجر به قطع قاعدگی و یائسگی زودرس می‌گردد.

توصیه‌های تغذیه‌ای در دوران یائسگی
در ادامه برخی توصیه‌های ساده ارائه می‌گردد که با رعایت آن‌ها می‌توان عوارض یائسگی را به شدت کاهش داد.
مصرف غذاهای دریایی از جمله ماهی به دلیل داشتن مقادیر بالا امگا۳ برای سلامت قلب و عروق بسیار مناسب اند.
برای کاهش عارضه‌ی پوکی استخوان مصرف شیر و لبنیات و ویتامین D توصیه می‌شود.
مصرف دخانیات و الکل همواره خطرات مخصوص به خود را داشته و دارد ولی در این دوران به دلیل تاثیراتی که این مواد می‌گذارند همچون پوکی استخوان و چاقی و فشارخون و… عوارض یائسگی را چند برابر می‌کنند.
ورزش یکی از راه‌های بسیار موثر برای افزایش کلسیم توسط استخوان‌ها و نیز استخوان‌سازی و در نتیجه به تعویق افتادن پوکی استخوان است. همچنین نوشابه‌های گازدار و کافئین دار از جذب کلسیم مصرفی جلوگیری می‌کنند بنابراین از مصرف آن‌ها تا حد امکان خودداری کنید.
سویا دارای ترکیباتی است که در بدن همچون هورمون استروژن عمل می کنند بدون آن که عوارض هورمون درمانی را به دنبال داشته باشد.

آیا فقط مختص زنان است؟
خیر به یائسگی در مردان آندوپوز گویند که حالتی است که در آن مشابه علائمی که در زنان ایجاد می‌شود در مردان نیز به دلیل کاهش سطح هورمون مردانه یعنی تستوسترون ایجاد می‌شود.