پنجمین ماه حاملگی، چگونه است؟

ماه پنجم حاملگی با احساسات جالبی همراه است. احساس می کنم کسی از داخل من را قلقلک می دهد. ناگهان چیزی در داخل بدن من تکان می خورد و لگد می زند و ناپدید می شود، قبل از اینکه بتوانم دست هایم را روی شکم بگذارم. این تکانهای کوچک و این احساسات روز من را می سازد. من حرکت بچه ام را حس می کنم (احساسات یک مادر در ماه پنجم حاملگی).
ماه پنجم حاملگی اغلب شادی حاملگی را به همراه دارد. برای اکثر مادران، این ماه با حس کردن اولین حرکت بچه در درون شکم خود همراه است. این حرکت بچه اغلب با خود تسکین و آرامش به همراه دارد. تکان بچه یکی از نشانه های سالم بودن آن است. حالا نه تنها شکم بزرگتر شده است، بلکه بچه با مادر تعامل برقرار می کند.

رشد بچه در ماه پنجم حاملگی
در طی ماه پنجم حاملگی پسر یا دختر کوچولوی شما شروع به نمایش و بازیگوشی می کند. بتدریج وی بیشتر شکل یک بچه را بخود می گیرد که می توانید تصور کنید بعد از زایمان بغل خواهید گرفت. گرچه بچه هنوز خیلی کوچک است. همانطور که به اواسط حاملگی نزدیک می شوید، بچه هنوز کمتر از نیم کیلو وزن دارد.
هفته ۱۷ حاملگی
ابروها و موهای سر بچه به ظاهر شدن ادامه می دهند. این هفته ناخن های پای بچه بیشتر رشد می کنند. ناخن های انگشتان دست بچه در هفته ۱۷ حاملگی در حد تکامل یافته هستند.
در هفته ۱۷ حاملگی بچه در کیسه آمنیوتیک (کیسه آب) مادر بیشتر فعالیت می کند، غلت خورده و می چرخد. بچه هنوز دوره های سکسکه را تجربه می کند. گرچه مادر نمی تواند صدای سکسکه بچه را بشنود اما ممکن است به تدریج آن ها را احساس کند، بخصوص اگر بچه اول نباشد.
هفته ۱۸ حاملگی
در طی هفته ۱۸ حاملگی استخوان های بچه شروع به سفت شدن می کند، فرآیندی که به آن استخوانی شدن اطلاق می شود. اولین استخوان هایی که محکم می شوند استخوان ساق پا، ترقوه و گوش داخلی می باشد. با سفت شدن استخوان های گوش داخلی، حالا گوش به اندازه کافی تکامل یافته است که کارکرد خود را شروع کند و حالا پایانه های عصبی مغز بچه به گوش داخلی متصل شده اند و بچه می تواند صداها را بشنود. بچه می تواند صدای ضربان قلب یا صدای روده مادر را در هفته ۱۸ حاملگی بشنود. حتی بچه ممکن است با شنیدن صداهای بلند جا بخورد.
همچنین بچه حالا می تواند ببلعد. حالا بچه در داخل شکم مادر روزانه مقدار زیادی از مایع آمنیوتیک را می بلعد. دانشمندان تصور می کنند که اینکار به تکامل روده و ریه های بچه کمک می کند، همچنین مایع آمنیوتیک را در سطحی طبیعی و یکنواخت و ثابت نگه می دارد.
هفته ۱۹ حاملگی
در طی هفته ۱۹ حاملگی بدن بچه با یک ماده سفید لغزنده و چرب به نام ورنیکس کازئوزا یا مختصرا ورنیکس پوشیده می شود. ورنیکس به محافظت از پوست نازک و ظریف بچه کمک کرده، پوست را از هر گونه چین یا خراش محافظت می کند. زیر ورنیکس یک موی نازک و نرم به نام لانوگو پوست بدن جنین را پوشانده است.
علاوه بر این، چربی قهوه ای زیر پوست بچه شروع به تشکیل می کند. این چربی به گرم نگهداشتن بچه پس از زایمان کمک می کند، زمانیکه دمای بدن بچه بخاطر تفاوت دمای داخل رحم و دنیای بیرون تغییر می کند. در ماههای بعدی حاملگی چربی بیشتری زیر پوست بچه جمع می شود.
حالا کلیه های بچه به اندازه کافی تکامل یافته است که بتواند ادرار تولید کند. ادرار جنین در کیسه آمنیوتیک ریخته می شود، کیسه آب داخل رحم که حاوی مایعات بچه و مایع آمنیوتیک است. برخلاف ادرار مادر، ادرار جنین کاملا استریل است زیرا در یک محیط استریل زندگی می کند. بنابراین، وقتی بچه مایع آمنیوتیک را می بلعد که حاوی ادرار است، برایش ضرری ندارد و مایع آمنیوتیک حاوی ادرار به بچه آسیب نمی رساند.
حالا شنوایی بچه کامل است. در هفته ۱۹ حاملگی بچه صداهای زیادی را می شنود حتی ممکن است مکالمات مادر با دیگران را بخوبی بشنود. تا اینجا صدای مادر در بین همه صداها برایش آشناتر است. اگر برای بچه خود بخوانید یا با وی صحبت کنید، منطقی است که فکر کنید او می شنود یا متوجه می شود. هنوز مشخص نیست که آیا بچه می تواند صداهای مختلف را از هم افتراق دهد یا خیر.
مغز بچه به ساختن میلیون ها نورون حرکتی ادامه می دهد، اعصابی که به ارتباط بین عضلات و مغز کمک می کنند. در نتیجه، حالا جنین می تواند حرکات عضلانی آگاهانه و ارادی داشته باشد از قبیل مکیدن شست خود یا حرکت دادن پاها یا سر خود و همچنین حرکات غیرارادی نیز دارد. ممکن است هنوز قادر به احساس این حرکات باشید یا نباشید. اگر هنوز حرکات بچه خود را احساس نکرده اید، نگران نباشید بزودی حس خواهید کرد.
هفته ۲۰ حاملگی
در هفته ۲۰ حاملگی پوست بچه به کلفت شدن ادامه می دهد و لایه های بیشتری در این هفته زیر پوست وی و تحت محافظت ورنیکس تشکیل می شود. لایه های پوست شامل اپیدرم یا لایه خارجی پوست، درم یا لایه میانی پوست که تقریبا ۹۰ درصد پوست را تشکیل می دهد و زیرجلد که عمقی ترین لایه پوست است و عمدتا از چربی تشکیل شده است.
در هفته ۲۰ بارداری رشد مو و ناخن بچه ادامه می یابد. اگر در این هفته بتوانید بچه خود را ببینید، حالا شبیه به نوزاد شده است و دارای ابروهای نازک مشخص، موی سر و اندام های خوب تکامل یافته است.
حالا که در میانه حاملگی هستید، احتمالا حرکات بچه را باید حس کرده باشید. تاریخ اولین حرکت جنین را که حس کرده اید ثبت کرده و در ویزیت بعدی به پزشک متخصص زنان و زایمان خود اطلاع دهید. حالا بچه ۶ اینچ یا بیشتر قد دارد و ممکن است حدود ۱۰ تا ۱۴ اونس وزن داشته باشد.

تغییرات بدن مادر در ماه پنجم حاملگی
حالا که به وسط دوران حاملگی رسیده اید، رحم شما باید تا زیر ناف رسیده باشد. بجز زنانی که خیلی بلند قد هستند، در ماه پنجم حاملگی شکم زن حامله باید کاملا مشهود باشد.
برای اولین بار ممکن است حرکات بچه خود را حس کنید. بعضی از زنان حرکات اول بچه را احساسی همانند پر زدن پروانه در شکم یا قار و قور معده تشریح می کنند. این حرکات اول می تواند زن را به اشتباه بیاندازد. اما بزودی حرکات جنین در شکم مادر منظم و مشخص خواهند شد.

تغییرات بدن مادر در ماه پنجم حاملگی و جایی که تغییر می کند
همانند ماههای قبل حاملگی، در این ماه نیز سطح هورمون ها افزایش می یابد و روی رشد بچه و کل سیستم های احشای بدن مادر تاثیر می گذارد.
سیستم قلب و گردش خون: سیستم گردش خون به بسط سریع ادامه می دهد. در نتیجه فشار خون در این ماه و ماه های بعدی ممکن است کمی کمتر از طبیعی باشد.
بدن به ساختن خون بیشتر ادامه می دهد. خون بیشتری که در این ماه زن حامله تولید می کند بیشتر پلاسما است تا سلول های خون. بعدا بدن ساختن سلول های قرمز خون را افزایش خواهد داد، به شرط آنکه آهن کافی دریافت شود. کم خونی فقر آهن که اختلال کاهش چشمگیر سلول های قرمز خون است می تواند در نتیجه کم بودن آهن بدن زن حامله نسبت به نیازهای روزانه وی رخ دهد، زیرا آهن کافی برای تغذیه افزایش تولید سلول های قرمز خون در دسترس نیست. کم خونی فقر آهن اغلب اوقات پس از هفته ۲۰ حاملگی شروع می شود و می تواند مادر را خسته کرده و نسبت به بیماری ها مستعد و آسیب پذیرتر کند. اما تا زمانی که کم خونی کمبود آهن شدید و جدی نباشد، برای بچه مشکلی ایجاد نخواهد شد.
ممکن است باز هم مقداری عوارض جانبی آزارنده از قبیل احتقان بینی، خوندماغ و خونریزی لثه حین مسواک زدن را تجربه کنید. این تغییرات نتیجه افزایش جریان خون مجرای بینی و لثه ها است.
سیستم تنفسی: تغییراتی در ریه ها در این ماه رخ می دهد که تحت تاثیر هورمون پروژسترون است. با هر نفس زن حامله در ماه پنجم ۴۰% بیشتر هوا در هر دم و بازدم نسبت به قبل تنفس می کند، که موجب می شود ۲۰% بیشتر اکسیژن به بدن برسد. اما بعضی از زنان بدین صورت مقداری تنگی نفس را تجربه می کند.
سیستم گوارشی: تحت تاثیر هورمون های حاملگی، سیستم گوارشی زن حامله کمی به هم ریخته است. بخاطر هورمون ها و بزرگ شدن رحم، سوزش سردل و یبوست ممکن است ادامه یابد. این مشکل در همه زنان حامله وجود دارد و شما تنها نیستید. بیشتر از نیمی از زنان حامله سوزش سردل و یبوست را در دوران حاملگی تجربه می کنند.
پستان ها: تغییرات پستان ممکن است در این ماه چشمگیر تر باشد. با جریان یافتن خون بیشتر در پستان ها و افزایش سایز غدد تولید شیر داخل پستان، در ماه پنج حاملگی پستان زن حامله به اندازه دو فنجان افزایش سایز دارد و سایز پستان نسبت به ماه قبل بیشتر می شود. حالا وریدهای روی پستان ممکن است برجسته تر و مشخص تر باشند.
رحم: نیازی به گفتن نیست که ماه پنج حاملگی با بزرگتر شدن و مشهود شدن رحم همراه است. در هفته ۲۰ حاملگی رحم به زیر ناف می رسد. وقتی رحم به سایز کامل برسد از استخوان لگن تا زیر قفسه دنده را پوشش می دهد. در ماه پنج حاملگی رحم بزرگ شده مطمئنا روی مرکز ثقل مادر تاثیر می گذارد و بنابراین روی شیوه ایستادن، راه رفتن و حرکت مادر تاثیر دارد. مادر ممکن است احساس کند که کمی بی دست و پا شده است و ممکن است درد و ناراحتی بخصوص در کمر و پایین شکم را تجربه کند.
حدود هفته ۲۰ حاملگی زن حامله ممکن است درد کوبنده یا تیزی را در کشاله ران احساس کند یا کرامپ تیزی از کشاله ران به سمت پاها رخ دهد، بخصوص اگر ناگهان جابجا شود یا بخواهد چیزی را بردارد. این درد حاصل کشیده شدن رباط گرد است، یکی از چندین رباطی که رحم را نگه می دارد. درد معمولا چندین دقیقه طول می کشد و برطرف می شود اما برای بچه و مادر خطری ندارد. هرچند بهتر است اگر هر گونه دردی زیاد طول کشید با پزشک متخصص زنان و زایمان خود مشورت کنید.
مجاری ادراری: از آنجایی که جریان ادرار کند است، زن حامله هنوز در خطر عفونت مجاری ادراری است. بیشتر از معمول دفع ادرار دارد زیرا بخاطر حاملگی رحم روی مثانه و مجاری ادراری فشار وارد می کند. اما اگر افزایش دفع ادرار با احساس سوزش ادرار، درد، تب یا کمر درد همراه است احتمالا دچار عفونت مجاری ادراری است و بایستی با پزشک متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرد.
استخوان، عضلات و مفاصل: ستون بدن که از شکم حمایت می کند انعطاف پذیرتر می شود و مفاصل بین استخوان های لگن نرم تر و شل تر می شوند. به علاوه، حالا پایین ستون فقرات کمی به عقب قوس بر می دارد تا به تعادل زن حامله در حمل اضافه وزن حاصل از حاملگی در جلوی بدن کمک کند. این تغییرات در مجموع موجب کمر درد در زن حامله می شود.
کمر درد می تواند در هر زمانی از حاملگی رخ دهد اما شایعتر است که بین ماه پنجم و هفتم حاملگی شروع شود. با ادامه حاملگی درد کمر آزارنده تر می شود. هرچند اگر مشکلات کمری قبل از حاملگی وجود داشته باشد، کمر درد ممکن است شدیدتر شده و با انجام کارهای روزمره تداخل داشته باشد.
واژن: ترشحات واژن ادامه می یابد. ترشح سفید و رقیق حاصل تاثیر هورمون های حاملگی بر غدد سرویکس (گردن رحم) و پوست واژن است. در حین حاملگی این ترشحات طبیعی بوده و عامل نگرانی نیست. اگر ترشحات واژن به رنگ سبز یا زرد بود، دارای بوی بد شدید بوده یا همراه با قرمزی، خارش و تحریک مهبل بود؛ بایستی با پزشک متخصص زنان و زایمان خود مشورت کنید. اینها می توانند نشانه های عفونت واژن باشند. بویژه اگر ترشحات واژن در ماه پنجم حاملگی خون آلوده بود یا خونریزی واژینال وجود داشت، حتما با پزشک متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرید.
پوست: ممکن است تیره شدن لکه های پوست صورت و دور نوک پستان (نیپل) ادامه یابد. بیشتر این تغییرات عامل نگرانی نیست. ممکن است خال هایی در طی حاملگی بروز کند. هرچند اگر خال جدیدی داشتید یا خالی که سایز آن بطور قابل توجهی بزرگ شد، شکل و ظاهر آن ناگهان تغییر کرد، با پزشک متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرید.
افزایش وزن: در ماه پنجم حاملگی زن حامله نیم کیلوگرم در هفته افزایش وزن دارد و در مجموع ۲ کیلوگرم در ماه پنجم حاملگی اضافه می شود. زمانی که زن حامله به هفته ۲۰ حاملگی می رسد، در مجموع حدود ۵ کیلوگرم یا ۱۰ پوند افزایش وزن خواهد داشت.

تمرینات ورزشی ماه پنجم حاملگی
لغزش روی دیوار با توپ
اندام تحتانی خود را صاف کرده و همچنین بدن خود را در وضعیتی راحت و پایدار قرار دهید. این پوزیشن برای سراسر حاملگی لازم است. همانطور که اندازه رحم بزرگتر می شود و وضعیت قرارگیری تغییر می کند، وضعیت بدن خود حین ورزش را تنظیم کنید تا در وضعیتی با بیشترین راحتی، ثبات و ایمنی ورزش کنید. طی هفته ۱۷ تا هفته ۲۰ بارداری می توانید تمرین زیر را انجام دهید:
۱- در حالی که یک توپ بدنسازی را پشت کمر خود گذاشته اید پشت به دیوار بایستید و پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کنید.
۲- توپ را به پایین بلغزانید تا وقتی که بدنتان زاویه ۹۰ درجه گرفت یعنی تقریبا در وضعیت نشسته قرار گرفتید
۳- به آرامی توپ را به بالا لغزانده و به وضعیت قبلی برگردید
۴- این حرکت را پنج تا ده بار تکرار کنید.

عواطف و احساسات زن در ماه پنج حاملگی
ماه پنجم بارداری با خود احساس واقعیت را به همراه دارد. نه تنها شکم بزرگ شده و معلوم است، می توان حرکت بچه را نیز احساس کرد. این یک واقعیت قاطع است و این بچه شما است که در داخل شکم تان تکان می خورد.
حرکت بچه در رحم: احساس وارو زدن، لگد زن یا مشت زن بچه برای اولین بار (اولین تکان بچه که مادر حس می کند معمولا در هفته ۲۰ حاملگی رخ می دهد) منبع بزرگی از تعجب و شادی و اطمینان مجدد است. بیشتر زنان تجربه حرکات جنین را یک یادآوری خوشایند مبنی بر حامله بودن می دانند که با رفع تهوع و خستگی اوایل حاملگی شروع می شود. بعد از مدتی همسر هم می تواند حرکات بچه را از روی شکم مادر احساس و لمس کند، اگر کف دست خود را به آرامی روی شکم زن قرار دهد.
ممکن است از خود بپرسید که در این نقطه من باید با بچه ارتباط برقرار کنم. دانستن آن سخت است. اما مطمئنا ضرری ندارد که با بچه خود صحبت کنید، برایش موزیک دلخواه (آرام) بگذارید و خود را به وی معرفی کنید. هرچند شنوایی بچه هنوز در حال تکامل است، اما در ماه پنج حاملگی بچه صداهای بیرون را می شنود و در طی ماههای آینده صدای مادر را تشخیص خواهد داد.

سئوال و پاسخ حاملگی
آیا واقعی چیزی به نام مغز بچه (baby brain) وجود دارد؟
هنوز اطلاعات کافی برای حمایت از وجود مغز بچه وجود ندارد، اصطلاحی که برای توصیف این ایده بکار می رود که حاملگی یا اوایل مادر شدن می تواند به حافظه مادر و توانایی فکر کردن وی آسیب بزند.
محققان مطالعه نظریه مغز بچه را شروع کرده اند زیرا زنان مکررا تغییرات شناختی دوران حاملگی و کمی پس از زایمان بخصوص فراموشکاری را گزارش می کنند. مطالعاتی که به بررسی رابطه بین حاملگی یا اوایل مادری و تغییرات توانایی تفکر مادر پرداخته اند، نتایج متناقضی را گزارش کرده اند. بعضی از مطالعات نشان داده اند که حافظه زن در طول حاملگی و کمی پس از زایمان دچار اختلال می شود که احتمالا بخاطر تغییرات هورمونی، محرومیت از خواب یا استرس سازگاری با یکی از تغییرات اساسی دوران زندگی است. هرچند مطالعات دیگری نشان داده اند که حاملگی و مادر شدن تاثیر منفی بر قدرت شناختی زن ندارد.
از آنجایی که مفهوم مغز بچه ای بطور وسیعی پذیرفته شده است، بعضی از صاحبنظران پیشنهاد کرده اند که زن حامله و تازه مادرها بیشتر از معمول نسبت به اختلالات شناختی هر روزه خود در این دوران دقیق هستند. در نتیجه، آنها به اشتباه فکر می کنند که مشکل تفکر و شناختی دارند. زن حامله یا تازه مادر نباید تصور کند که حاملگی یعنی تجربه کردن افت توانایی شناختی. بخاطر داشته باشیم که مادر شدن دربرگیرنده یک گذار عاطفی و جسمی است. در حالی که مادر در حال تطابق با وضعیت جدید است، روی جنبه های مثبت حاملگی و مادر شدن بایستی متمرکز شود و سفر پیش رو را خوشایند و مثبت تلقی کند.

چک آپ حاملگی و قبل از زایمان
ویزیت متخصص زنان و زایمان در این ماه روی ردگیری رشد و تکامل بچه و بررسی هر گونه مشکل احتمالی سلامت مادر است. در این ویزیت وزن و فشار خون مادر و ارتفاع فوندوس رحم اندازه گیری می شود. پزشک متخصص زنان و زایمان از شما در مورد حس کردن حرکات بچه سئوال خواهد کرد.
اگر چک آپ شما بین هفته ۱۸ تا ۲۰ حاملگی است، احتمالا یک سونوگرافی نیز انجام خواهد شد. این یک نقطه نشان خیلی هیجان انگیز برای بسیاری از والدین است، زیرا در این ماه می توان از جنسیت بچه با توجه به پوزیشن بچه در حین اسکن مطلع شد. اگر نمی خواهید از جنسیت بچه خود مطلع شوید، بهتر است در شروع سونوگرافی به پزشک خود اطلاع دهید. در طی سونوگرافی پزشک بخش های مختلف بچه را بررسی کرده و مقدار مایع آمنیوتیک و ضربان قلب جنین را نیز اندازه گیری خواهد کرد.
اگر اوایل ماه پنجم برای ویزیت مراجعه کنید، ممکن است سونوگرافی به ماه بعد ارجاع شود.