درد پستانها در شیردهی، دلایل و دوازده درمان موثر

برای درمان درد سینه بعد از قطع شیردهی دوش آبگرم، کمپرس سرد و ماساژ پستان‌ها موثر است. البته درمان های موثر گیاهی و دارویی دیگری نیز وجود دارند.
برخی از مادران، پس از قطع شیردهی دچار درد در پستان‌ها می‌شوند. از شیر گرفتن ناگهانی کودک موجب انسداد مجاری، ورم و ماستیت در پستان‌ها می‌شود؛ بنابراین، به مادران شیرده توصیه می‌شود که به تدریج نوزاد را از شیر بگیرند، زیرا از شیر گرفتن ناگهانی موجب بروز مشکلاتی برای مادر و کودک می‌شود. اما گاهی اوقات، با وجود از شیر گرفتن تدریجی مادران دچار درد سینه بعد از قطع شیردهی می‌شوند.
این درد معمولا با مرور زمان کاهش پیدا می‌کند و از بین می‌رود. درمان‌های خانگی متعددی نیز برای التیام بخشیدن به درد سینه بعد از قطع شیردهی وجود دارد. اما در صورت ادامه درد یا غیرقابل تحمل بودن آن، بایستی به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا احتمال عفونت پستان یا انسداد مجاری را بررسی کند.

دلایل متداول از شیر گرفتن کودک
شرایط زیر موجب می‌شود که مادران از ادامه شیردهی منصرف شوند یا نوزادان خود را از شیر بگیرند:
۱. درد و سوزش شدید در پستان
از آنجایی که مادران پس از زایمان، عادت به شیردهی ندارند، شیر دادن برایشان کاری سخت و دردناک است. ترک خوردن و زخم شدن نوک پستان‌ها در اولین روز‌های شیردهی و درد ناشی از آن موجب می‌شود که مادران به قطع شیردهی فکر کنند.
۲. کافی نبودن شیر
نگرانی بیشتر مادران در روز‌های اول تولد، کافی نبودن شیر برای نوزاد است. به همین دلیل تصمیم می‌گیرند که به نوزاد شیرخشک بدهند تا نیاز‌های تغذیه‌ای او به طور کامل برآورده شود.
۳. شاغل بودن مادران
برخی از مادران تمایل دارند که هر چه زودتر به سر کار بازگردند و از آنجایی که در بیشتر مواقع امکان شیردهی برایشان وجود ندارد، چاره‌ای جز از شیر گرفتن نوزاد ندارند. البته برخی از مادران شیر خود را پیش از رفتن به سرکار می‌دوشند تا در طول روز نوزاد از آن تغذیه کند.
۴. رشد نوزاد
شیر مادر تا ۶ ماهگی تنها منبع تغذیه نوزاد است. اما پس از شش ماهگی نوزاد آمادگی دریافت غذای کمکی را دارد. بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند که شیر مادر تا یکسالگی غذای اصلی نوزاد را تشکیل بدهد، اما پس از آن مادر با توجه به شرایط می‌تواند کودک را از شیر بگیرد.

علت درد سینه بعد از قطع شیردهی
بدن مادر، تا هفته‌ها پس از قطع شیردهی، شیر تولید می‌کند. مادرانی که معمولا شیر زیادی داشته اند یا روزانه شیرشان را می‌دوشیده اند، پس از قطع شیردهی، شیر در مجاری پستان‌هایشان جمع شده و موجب انسداد آن‌ها می‌شود. انسداد مجاری شیری موجب تورم و درد شدید پستان‌ها می‌شود. به این شرایط ماستیت یا التهاب پستان می‌گویند. قطع کردن ناگهانی شیر نیز محرک این شرایط است و موجب التهاب و تورم شدید پستان‌ها می‌شود.

علائم همراه با درد سینه پس از قطع شیردهی
علائم دیگری که ممکن است همراه با درد سینه بعد از قطع شیردهی تجربه کنید عبارتند از:
- درد هاله پستان (areola)
- احساس درد متناوب در یک یا هر دو پستان
- درد شدید در روز‌های اول از شیر گرفتن، که به تدریج با گذشت زمان کاهش می‌یابد
- بزرگ شدن و سفت شدن پستان‌ها
- تشکیل توده‌های سفت در پستان
- سنگینی بیش از حد پستان‌ها
- علائمی مانند آنفولانزا، شامل تب و لرز، خستگی، تب بالا، اضطراب و احساس ضعف
- قرمز شدن نوک پستان‌ها
- نشت شیر از نوک پستان‌ها در اثر اصطکاک
- اگر درد پستان به دلیل ماستیت باشد، احساس گر گرفتگی، تورم و سفتی پستان همراه با احساس سوزش است.

مدت زمان درد
معمولا درد سینه پس از قطع شیردهی، چندین روز یا یک هفته ادامه می‌یابد. در بیشتر موارد، تنها چند روز پس از قطع شیردهی درد احساس می‌شود و با گذشت زمان کاهش می‌یابد و از بین می‌رود. اما اگر بعد از گذشت یک هفته بهبودی حاصل نشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

درمان‌های خانگی درد سینه بعد از قطع شیردهی
اگر پس از قطع شیردهی دچار درد و ناراحتی شده اید، درمان‌های زیر موجب تسکین شما خواهد شد.
۱. حمام آب گرم
دوش گرفتن با آب گرم یا نشستن در وان آب گرم، موجب جریان یافتن شیر انباشته شده در پستان‌ها می‌شود و تورم و درد ناشی از آن را کاهش می‌دهد.
۲. دوشیدن شیر
دوشیدن شیر با استفاده از پمپ شیر دوش یا با دست، کمک می‌کند تا درد پستان‌ها کاهش یابد. بررسی میزان شیری که روزانه دوشیده می‌شود، شما را از کاهش تولید شیر آگاه می‌کند. در نظر داشته باشید که هدف از دوشیدن شیر خالی کردن پستان نیست، بلکه به قدری شیر دوشیده شود که تورم و التهاب پستان کاهش یابد.
۳. ماساژ پستان‌ها
فشردن آرام و ماساژ دادن پستان‌ها نیز به خروج شیر اضافی کمک می‌کند و درد ناشی از آن را کاهش می‌دهد. ماساژ دادن زیر دوش آب گرم نیز تاثیر مضاعفی دارد.
۴. کمپرس سرد
قرار دادن کمپرس سرد بر روی پستان ها، چندین بار در روز، موجب کاهش تورم و درد سینه بعد از قطع شیردهی می‌شود.
۵. افزایش میزان مایعات ورودی
نوشیدن آب کافی و افزایش ورود مایعات به بدن، نقش اساسی در از بین بردن سموم بدن دارد.
۶. دارو‌های بدون نسخه
برای کاهش درد و تورم پستان‌ها می‌توانید از دارو‌های مسکن بی خطری مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید. البته، بهتر است پیش از مصرف هرگونه دارویی با پزشک خود مشورت کنید.
۷. دمنوش مریم گلی
نوشیدن چای مریم گلی دو بار در روز، موجب تسکین درد پستان‌ها و خشک شدن شیر می‌شود.
۸. برگ کلم
قرار دادن برگ‌های تازه و سرد کلم روی پستان‌ها موجب کاهش درد و ناراحتی آن‌ها می‌شود.
۹. سبک زندگی سالم
داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سبک زندگی سالم نقش موثری در حفظ سلامتی دارد. مصرف مولتی ویتامین‌های دوران بارداری، در زمان شیردهی و از شیر گرفتن نوزاد، کمک می‌کند تا بدن توانایی تطبیق بهتری با شرایط جدید داشته باشد.
۱۰. خواب کافی
خواب فرصتی است که بدن خود را ترمیم کند و بهبود بخشد. پس بهتر است به آن بی توجهی نکنید!
۱۱. صحبت با دیگر مادران
اگر مشکلی را تجربه کردید که نمی‌توانید با اعضای خانواده تان در میان بگذارید، آن را با مادران دیگری که این مرحله را گذرانده اند، در میان بگذارید و از تجربیات آن‌ها استفاده کنید.
۱۲. درمان‌های دارویی
مصرف برخی از دارو‌ها موجب کاهش تولید شیر مادر می شود. پزشک با توجه به شرایط، برای خشک شدن شیر، دارو‌های زیر را تجویز می‌کند.
قرص‌های پیشگیری از بارداری
اولین دارویی که در این شرایط توسط پزشک تجویز می‌شود، ترکیبی از قرص‌های پیشگیری از بارداری است. قرص‌هایی که دارای استروژن و پروژستین هستند، برای این منظور مناسبند. استروژن موجود در قرص، مانع از تولید شیر می‌شود.
توجه: اگر قصد بارداری مجدد در این بازه زمانی دارید، مصرف این قرص‌ها به شما توصیه نمی‌شود.
دکونژستان‌ها
دسته دوم دارو‌های دکونژستان هستند، که معمولاً در هنگام سرماخوردگی تجویز می‌شوند. pseudoephedrine (با نام تجاری Sudafed) موجب کاهش شیر مادر می‌شود. نتیجه یک مطالعه، نشان داده است که مصرف ۶۰ میلی گرم سودوافدرین موجب کاهش شیر مادر به میزان ۲۴ درصد می شود.
دارو‌هایی دیگر
برخی از دارو‌ها نیز در گذشته برای خشک کردن شیر مادر استفاده می‌شده اند. اما به دلیل عدم کارایی یا عوارض جانبی متعددشان کنار گذاشته شده اند. دارو‌هایی مانند پیریدوکسین، پارلودل (بروموکریپتین) و دوز‌های زیاد استروژن، از این نمونه اند.
نکته مهم: مصرف خودسرانه هیچ یک از دارو‌های یاد شده برای خشک شدن شیر، بدون تجویز پزشک توصیه نمی‌شود. پزشک با توجه به شرایط شما بهترین گزینه با کمترین عوارض جانبی را به شما پیشنهاد می‌کند.

پیش گیری از درد سینه بعد از قطع شیردهی
به کار بستن نکات زیر موجب پیشگیری از درد سینه بعد از قطع شیردهی می‌شود.
- در یک بازه زمانی مشخص (۲ یا ۳ روزه) یک نوبت شیردهی را حذف کنید. سپس ۲ تا ۳ روز دیگر، یک نوبت دیگر را حذف کنید. کاهش تدریجی تعداد جلسات شیردهی از بروز تورم و درد سینه بعد از قطع شیردهی جلوگیری می‌کند.
- تنها به قدری شیرتان را بدوشید که درد یا تورم پستان از بین برود. دوشیدن کامل و خالی کردن پستان موجب افزایش تولید شیر می‌شود!
- استفاده از سینه بند سفت و محکم، مجاری شیر را مسدود می‌کند و موجب تورم پستان‌ها می‌شود. از سوتین‌های مناسب شیردهی که به شما احساس راحتی می‌دهند، استفاده کنید.

سخن آخر
قطع شیردهی چالشی روانی و جسمی برای مادر و نوزاد است. در دوران از شیر گرفتن، آرام و شکیبا باشید، هر دوی شما نیاز به زمان کافی برای تطبیق با شرایط جدید دارید.