ورم کردن در بارداری، راه پیشگیری
ورم بدن در دوران بارداری با نفوذ مایعات به درون بافت ایجاد می شود. در دوران باردای بدن زنان باردار خون و مایعات بیشتری تولید می‌کند.
ورم بدن در دوران بارداری با نفوذ مایعات به درون بافت ایجاد می شود. در دوران باردای بدن زنان باردار خون و مایعات بیشتری تولید می‌کند چرا که در این دوران مادران باردار علاوه بر نیازهای روزانه خود باید غذای بچه در حال رشد درون بدنشان را نیز تامین کنند. در نتیجه وجود تورم در زنان باردار بسیار رایج است. همان طور که گفته شد مایعات و آب اضافی می‌تواند در دست‌ها، چهره، پاها و حتی مچ دست و پا، تورم ناخوشایندی ایجاد کند. اگر در دوران بارداری شما دچار تورم اعضای بدن شدید راه‌های مختلفی برای کاهش این گونه تورم‌ها وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می پردازیم.
چگونه می‌توان ورم دوران بارداری را کاهش داد
سعی کنید بیشتر در حرکت باشید
ایستادن و نشستن زیاد می‌تواند ورم بدن را تشدید کند، زیرا ایستادن و نشستن زیاد روی رگ‌های شما برای بازگشت خون به قلب فشار وارد می کند. اگر بتوانید تحرک‌تان را بالا ببرید می‌توانید تورم حاصل از دوران بارداری را تا حد زیادی کاهش دهید. این کار از تجمع مایعات در بافت‌های شما جلوگیری می‌کند. ورزش دادن مچ پاها می‌تواند از تورم آن جلوگیری کند سعی کنید وقتی که به حالت ایستاده هستید. مچ پایتان را بچرخانید تا جریان خون در را آن راحتر شود. تحرک در مچ پا و دست به شما کمک می‌کند تا از تورم آن‌ها جلوگیری شود. توجه داشته باشید در دوران بارداری از پوشیدن کفش‌هایی که ممکن است به پاهای‌تان فشار بیاورند اجتناب کنید. چرا که چنین کفش‌هایی می‌توانند باعث تشدید تورم در پاهای‌تان شوند. پوشیدن کفش‌های راحتی به شما این امکان را می‌دهد تا در گردش خون در قسمت‌های مچ پا اختلالی ایجاد نشود. از یاد نبرید پوشیدن کفش‌های تنگ و پاشنه بلند می‌تواند ناراحتی‌هایی دیگری نیز برای شما فراهم کند.
سعی کنید در هنگام استراحت، پاهای خود را بالا نگه دارید
وقتی که استراحت می کنید سعی کنید برای چند مدت پاهای خود را از سطح بدنتان بالاتر قرار دهید این کار نه تنها باعث رفع خستگی پاها می‌شود بلکه به گردش خون را تسریع می بخشد، چرا که وقتی سر پا هستید جاذبه زمین روی گردش خون پاهای‌تان تاثیرگذار است و این عامل نیز می‌تواند باعث جمع شدن مایعات درون بافت پاهای‌تان شود و در نتیجه تورم را به همراه بیاورد. وقتی شما پاهای‌تان را بالاتر از سطح بدن خود قرار می دهید تسریع در گردش خون باعث می شود تورم پا ها کاهش یابد. شما می‌توانید پاهای‌تان را بالاتر از سح قلب خود قرار دهید این کار بستگی به شرایط جسمی خودتان دارد که آیا می توانید ا زعهده چنین کار بر بیاید یا نه. در هنگام خواب می توانید متکایی را زیر پایتان قرار دهید تا پاهای‌تان کمی بالاتر از سطح معمولی خود قرار گیرند.
پوشیدن لباس و جوراب مخصوص برای مهار تورم
وقتی که جورابهای تنگ و مخصوص دوران بارداری را می پوشید فشاری که این جوراب به مچ پا و اطراف آن وارد می کند می تواند گردش مایعات در بدن را تسریع کنید. البته برخی لباس‌های تنگ نیز می‌توانند از تجمع مایعات در پهلو ها و ناحیه کمر و همچنین شکم‌تان جلوگیری کنند. بنا به نوع تورم شما می توانید از لباس و جوراب های مختلف استفاده کنید. شما در این رابطه باید با پزشک خود نیز مشورت کنید، تا در صورت تایید از چنین لباس‌هایی بهره ببرید. در غیر این صورت به هیچ وجه آن ها را نپوشید. لباس‌های تنگ برای هیمن منظور دراکثر فروشگاه‌ها و دارو خانه‌ها یافت می شوند.
پوشیدن لباس‌های شل و راحت
وقتی زن باردار از وجود تورم در اطراف مچ دست و یا پاها رنج می‌برد، پوشیدن لباس راحت که فضای زیادی داشته باشد بسیار توصیه می‌شود. تا شخص با پوشیدن این گونه لباس‌ها از گرفتی و فشار روی اندام های بدن خود در امان باشد. در این مورد بخصوص در بازار لباس های راحت مخصوص بارداری عرضه می شوند. پوشیدن پارچه های خنک و راحت نخی و صاف می‌تواند از گرم شدن و عرق کردن زیاد بدن جلوگیری کند.
ماساژ مناطق ورم کرده
برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که ماساژ دادن می تواند در طول دوران بارداری باعث کاهش تورم شود. شما می توانید خودتان و یا به کمک یک شخص حرفه ای نقاطی از بدن را که متورم شده است را ماساژ داده تا تورم آن نواحی را کاهش دهید. ماساژ دادن می‌تواند مایعات اضافی را از بافت‌های بدن دور کرده و در سراسر بدن پخش کند. این کار از تجمع مایعات در یک بخش از بدن جلو گیری می کند در نتیجه بدنتان از ورم کردن فاصله می گیرد. سعی کنید در هنگام ماساژ دادن از فشار مستقیم روی قسمت ورم کرده جداخوداری کنید چرا که ممکن است باعث درد و ناراحتی شما شود. همچنین درباره ماساژ داده با پزشک خود مشورت کنید که آیا این کار مناسب شرایط فعلی شما هست یا نه. هنگامی که بدنتان گرم می شود سعی کنید وارد یک مکان خنک تر شوید.
در معرض گرمای شدید قرا نگیرید
گرمای شدید می‌تواند تورم بدنتان را تشدید کند. شما با فاصله گرفتن از یک محیط گرم به محیط خنک‌تر می‌توانید تورم بدنتان را کاهشد دهید. یادتان باشد اگر بنا به هر دلیلی در محیط گرم قرار گرفتید سعی کنید در یک محیط سایه بروید و یا در کنار تعویه مطبوع خودتان را خنک کنید اجتناب از قرار گرفتن از نور مستقیم خورشید می‌تواند باعث کاهش تورم دوران بارداری شود. سعی کنید وقتی در محیط گرمی قرار گرفتی در حد امکان به یک مکان خنک تر بروید تا ابتلا به تورم را که بسیار ناراحت کننده نیز است را کاهش دهید.
شنا یا استراحت در استخر
اگر در ورزهای گرم خارج از منزل هستید و شانس برگشت سریع یه خانه را ندارید شنا کردن در استخر و یا دیگر آب‌های خنک می‌تواند گزینه بسیار مناسبی برای رهایی از گرما باشد. شنا کردن می‌تواند فشار بر روی مفاصل‌تان را کاهش دهد این کار به نوبه خود از ایجاد هر گونه تورم در بدن جلوگیری می‌کند و یا اندازه تورم به وجود آمده را کاهش می‌دهد. اگر نمی‌توانید شنا کنید در آب راه بروید و یا روی آن شناور شوید.
اعمال کمپرس سرد روی نواحی متورم شده
وجود جسم سرد مثل کیسه آب یخ می‌تواند جریان خون آن ناحیه از بدن را کاهش دهد که این کار سبب می‌شود تا تورم کاهش یابد. این کار همچنین می تواند آرامش خاصی را به شما منتقل کند. شما می‌توانید با کمپرس یخ و یا آب بسیار سرد باعث کاهش تورم در بدن شوید. سعسی کنید آب یخ را به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه در هر دوساعت روی عضو ورم کرده قرار دهید تا باعث کاهش تورم آن ناحیه شود. اطمینان حاصل کنید که بسته‌های یخ را درون یک پارچه و یا حوله نازک قرار دهید تا از آسیب‌های پوستی جلوگیری شود.
خواب در محیط راحت و خنک
زنان باردار سعی کنند در اتاقی که راحت و خنک است و همچنین دارای تهویه مطبوع است استراحت کنند. زنان باردار ترجیحا سعی کنند در سمت چپ خود بخوابند این کار به نفعشان است. کنترل عواملی همچون دما و حتی ملحفه هایی که برای خواب استفاده می شود می تواند روی تورم بدن تایر گذار باشند. خوابید در سمت چپ بدن باعث می شود فشار کمتری بر روی رگ های وریدی پایین تنه وارد می‌کند، کنترل فشار بر روی این رگ‌ها می تواند در کاهش تورم پایین تنه بدن بسیار موثر باشد. شرایط دمایی مطلوب برای زنان باردار در هنگام خواب بین 60 تا 75 درجه فارنهایت (15.6 تا 23.9 درجه سانتیگراد) باید باشد. سعی کنید در هنگام خواب درون اتاق خوابتان گردش هوایی توسط یک فن و یا با باز کردن پنجره چنین جریان هوایی را برقرار کنید. سعی کنید برای تزئین روی تخت خود از پارچه های نخی غیر پلاستیکی و طبیعی استفاده کنید این گونه مواد باعث کنترل دمای محیط می شوند که به نوبه خود می‌توانند باعث کاهش تورم در بدن شوند.
کاهش میزان مصرف مواد دارای نمک و سدیم
وقتی نمک اضافی وارد بدنتان می شود می تواند تورم را بیشتر کند چرا که نمک خاصیت جذب آب بالایی دارد. کم کردن میزان مصرف نمک و سدیم می تواند باعث کاهش تورم در بدن شود. میزان مورد نیاز سدیم روزانه برای زنان باردار ۳۰۰۰ میلی گرم است اگر بیش از این مقدار سدیم دریافت می کنید با کم کردن آن می‌توانید باعث کاهش تورم بدن شوید.
اجتناب از خوردن غذاهای غنی از سدیم
غذاهایی فراوریی شده سرشار از سدیم هستند یک روش دیگر برای اینکه بتوانید از دریافت سدیم زیادی در بدن جلوگیری کنید استفاده از غذاهایی است که غنی از پتالسیم هستند غذاهایی همچون؛ موز، زردآلو، پرتقال، سیب زمینی شیرین و چغندر سرشار از پتاسیم هستند.
نوشیدن مقدار زیادی آب
به نظر می‌رسد که اگر آب فراوان بخوریم با تورم رابطه مستقیم داشته باشد اما رساندن آب کافی به بدن راهی برای از بین بردن تورم در بدن است. نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز به شما کمک خواهد کرد که درهیدراتاسیون بمانید، این کار در دوران حاملگی به شما کمک می کند تا تورم بدنتان را کاهش دهید.یادتان باشد، آب بهترین گزینه برای کمک به پاک کردن مایعات اضافی در بدن است. زنان باردار باید سعی کنند روزانه تا ۱۰ فنجان معادل ۲.۳ لیتر آب مصرف کنند آنان حتی می توانند روزانه بیشتر از این مقدار بنا به نیاز خود مصرف کنند. کسانی که حامله هستند نباید نوشیدنی‌های شیرن همچون نوشابه‌ها و دیگر آب میوه‌های صنعتی را مصرف کنند.
نکته: زنان باردار باید در میزان مصرف نمک و مواد غذایی سدیم دار توجه بیشتری بکنند. آنان با توجه به دستور پزشک می توانند میزان مورد نیاز بدنشان به نمک و یا سدیم را دریافت کنند تا بیش از میزان مورد نیاز این مواد غذایی که عاملی برای تورم هستند را مصرف نکنند. توجه داشته باشید مواد غذایی پر نمک و سدیم یکی از دلایل مهم در تورم در دوران حاملگی هستند.همچنین زنان باردار باید روزانه به میزان 20 الی 35 میلی گرم فیبر از منابع محلول و یا غیر محلول دریافت کنند در ضمن ورزش کردن منظم طبق دستور پزشک می تواند گردش خون را تسریع کند و از تورم در اندام‌های بدن جلوگیری کند، 30 دقیقه ورزش کردن در روز می تواند بسیار مفید باشد. زنان باردار باید در مورد مصرف انواع مواد غذایی و یا تمرینات ورزشی با پزشک خود مشورت کنند و هیچ موردی را سر خود و بدون هماهنگی انجام ندهند. حذف و یا اضافه کردن برخی مواد غذایی شاید روی جنین تاثیر نامطلوبی بگذارد از این رو حتما با پزشک خود قبل از انجام چنین کارهایی مشورت کافی داشته باشید.
چگونه می‌توان ورم دوران بارداری را کاهش داد
سعی کنید بیشتر در حرکت باشید
ایستادن و نشستن زیاد می‌تواند ورم بدن را تشدید کند، زیرا ایستادن و نشستن زیاد روی رگ‌های شما برای بازگشت خون به قلب فشار وارد می کند. اگر بتوانید تحرک‌تان را بالا ببرید می‌توانید تورم حاصل از دوران بارداری را تا حد زیادی کاهش دهید. این کار از تجمع مایعات در بافت‌های شما جلوگیری می‌کند. ورزش دادن مچ پاها می‌تواند از تورم آن جلوگیری کند سعی کنید وقتی که به حالت ایستاده هستید. مچ پایتان را بچرخانید تا جریان خون در را آن راحتر شود. تحرک در مچ پا و دست به شما کمک می‌کند تا از تورم آن‌ها جلوگیری شود. توجه داشته باشید در دوران بارداری از پوشیدن کفش‌هایی که ممکن است به پاهای‌تان فشار بیاورند اجتناب کنید. چرا که چنین کفش‌هایی می‌توانند باعث تشدید تورم در پاهای‌تان شوند. پوشیدن کفش‌های راحتی به شما این امکان را می‌دهد تا در گردش خون در قسمت‌های مچ پا اختلالی ایجاد نشود. از یاد نبرید پوشیدن کفش‌های تنگ و پاشنه بلند می‌تواند ناراحتی‌هایی دیگری نیز برای شما فراهم کند.
سعی کنید در هنگام استراحت، پاهای خود را بالا نگه دارید
وقتی که استراحت می کنید سعی کنید برای چند مدت پاهای خود را از سطح بدنتان بالاتر قرار دهید این کار نه تنها باعث رفع خستگی پاها می‌شود بلکه به گردش خون را تسریع می بخشد، چرا که وقتی سر پا هستید جاذبه زمین روی گردش خون پاهای‌تان تاثیرگذار است و این عامل نیز می‌تواند باعث جمع شدن مایعات درون بافت پاهای‌تان شود و در نتیجه تورم را به همراه بیاورد. وقتی شما پاهای‌تان را بالاتر از سطح بدن خود قرار می دهید تسریع در گردش خون باعث می شود تورم پا ها کاهش یابد. شما می‌توانید پاهای‌تان را بالاتر از سح قلب خود قرار دهید این کار بستگی به شرایط جسمی خودتان دارد که آیا می توانید ا زعهده چنین کار بر بیاید یا نه. در هنگام خواب می توانید متکایی را زیر پایتان قرار دهید تا پاهای‌تان کمی بالاتر از سطح معمولی خود قرار گیرند.
پوشیدن لباس و جوراب مخصوص برای مهار تورم
وقتی که جورابهای تنگ و مخصوص دوران بارداری را می پوشید فشاری که این جوراب به مچ پا و اطراف آن وارد می کند می تواند گردش مایعات در بدن را تسریع کنید. البته برخی لباس‌های تنگ نیز می‌توانند از تجمع مایعات در پهلو ها و ناحیه کمر و همچنین شکم‌تان جلوگیری کنند. بنا به نوع تورم شما می توانید از لباس و جوراب های مختلف استفاده کنید. شما در این رابطه باید با پزشک خود نیز مشورت کنید، تا در صورت تایید از چنین لباس‌هایی بهره ببرید. در غیر این صورت به هیچ وجه آن ها را نپوشید. لباس‌های تنگ برای هیمن منظور دراکثر فروشگاه‌ها و دارو خانه‌ها یافت می شوند.
پوشیدن لباس‌های شل و راحت
وقتی زن باردار از وجود تورم در اطراف مچ دست و یا پاها رنج می‌برد، پوشیدن لباس راحت که فضای زیادی داشته باشد بسیار توصیه می‌شود. تا شخص با پوشیدن این گونه لباس‌ها از گرفتی و فشار روی اندام های بدن خود در امان باشد. در این مورد بخصوص در بازار لباس های راحت مخصوص بارداری عرضه می شوند. پوشیدن پارچه های خنک و راحت نخی و صاف می‌تواند از گرم شدن و عرق کردن زیاد بدن جلوگیری کند.
ماساژ مناطق ورم کرده
برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که ماساژ دادن می تواند در طول دوران بارداری باعث کاهش تورم شود. شما می توانید خودتان و یا به کمک یک شخص حرفه ای نقاطی از بدن را که متورم شده است را ماساژ داده تا تورم آن نواحی را کاهش دهید. ماساژ دادن می‌تواند مایعات اضافی را از بافت‌های بدن دور کرده و در سراسر بدن پخش کند. این کار از تجمع مایعات در یک بخش از بدن جلو گیری می کند در نتیجه بدنتان از ورم کردن فاصله می گیرد. سعی کنید در هنگام ماساژ دادن از فشار مستقیم روی قسمت ورم کرده جداخوداری کنید چرا که ممکن است باعث درد و ناراحتی شما شود. همچنین درباره ماساژ داده با پزشک خود مشورت کنید که آیا این کار مناسب شرایط فعلی شما هست یا نه. هنگامی که بدنتان گرم می شود سعی کنید وارد یک مکان خنک تر شوید.
در معرض گرمای شدید قرا نگیرید
گرمای شدید می‌تواند تورم بدنتان را تشدید کند. شما با فاصله گرفتن از یک محیط گرم به محیط خنک‌تر می‌توانید تورم بدنتان را کاهشد دهید. یادتان باشد اگر بنا به هر دلیلی در محیط گرم قرار گرفتید سعی کنید در یک محیط سایه بروید و یا در کنار تعویه مطبوع خودتان را خنک کنید اجتناب از قرار گرفتن از نور مستقیم خورشید می‌تواند باعث کاهش تورم دوران بارداری شود. سعی کنید وقتی در محیط گرمی قرار گرفتی در حد امکان به یک مکان خنک تر بروید تا ابتلا به تورم را که بسیار ناراحت کننده نیز است را کاهش دهید.
شنا یا استراحت در استخر
اگر در ورزهای گرم خارج از منزل هستید و شانس برگشت سریع یه خانه را ندارید شنا کردن در استخر و یا دیگر آب‌های خنک می‌تواند گزینه بسیار مناسبی برای رهایی از گرما باشد. شنا کردن می‌تواند فشار بر روی مفاصل‌تان را کاهش دهد این کار به نوبه خود از ایجاد هر گونه تورم در بدن جلوگیری می‌کند و یا اندازه تورم به وجود آمده را کاهش می‌دهد. اگر نمی‌توانید شنا کنید در آب راه بروید و یا روی آن شناور شوید.
اعمال کمپرس سرد روی نواحی متورم شده
وجود جسم سرد مثل کیسه آب یخ می‌تواند جریان خون آن ناحیه از بدن را کاهش دهد که این کار سبب می‌شود تا تورم کاهش یابد. این کار همچنین می تواند آرامش خاصی را به شما منتقل کند. شما می‌توانید با کمپرس یخ و یا آب بسیار سرد باعث کاهش تورم در بدن شوید. سعسی کنید آب یخ را به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه در هر دوساعت روی عضو ورم کرده قرار دهید تا باعث کاهش تورم آن ناحیه شود. اطمینان حاصل کنید که بسته‌های یخ را درون یک پارچه و یا حوله نازک قرار دهید تا از آسیب‌های پوستی جلوگیری شود.
خواب در محیط راحت و خنک
زنان باردار سعی کنند در اتاقی که راحت و خنک است و همچنین دارای تهویه مطبوع است استراحت کنند. زنان باردار ترجیحا سعی کنند در سمت چپ خود بخوابند این کار به نفعشان است. کنترل عواملی همچون دما و حتی ملحفه هایی که برای خواب استفاده می شود می تواند روی تورم بدن تایر گذار باشند. خوابید در سمت چپ بدن باعث می شود فشار کمتری بر روی رگ های وریدی پایین تنه وارد می‌کند، کنترل فشار بر روی این رگ‌ها می تواند در کاهش تورم پایین تنه بدن بسیار موثر باشد. شرایط دمایی مطلوب برای زنان باردار در هنگام خواب بین 60 تا 75 درجه فارنهایت (15.6 تا 23.9 درجه سانتیگراد) باید باشد. سعی کنید در هنگام خواب درون اتاق خوابتان گردش هوایی توسط یک فن و یا با باز کردن پنجره چنین جریان هوایی را برقرار کنید. سعی کنید برای تزئین روی تخت خود از پارچه های نخی غیر پلاستیکی و طبیعی استفاده کنید این گونه مواد باعث کنترل دمای محیط می شوند که به نوبه خود می‌توانند باعث کاهش تورم در بدن شوند.
کاهش میزان مصرف مواد دارای نمک و سدیم
وقتی نمک اضافی وارد بدنتان می شود می تواند تورم را بیشتر کند چرا که نمک خاصیت جذب آب بالایی دارد. کم کردن میزان مصرف نمک و سدیم می تواند باعث کاهش تورم در بدن شود. میزان مورد نیاز سدیم روزانه برای زنان باردار ۳۰۰۰ میلی گرم است اگر بیش از این مقدار سدیم دریافت می کنید با کم کردن آن می‌توانید باعث کاهش تورم بدن شوید.
اجتناب از خوردن غذاهای غنی از سدیم
غذاهایی فراوریی شده سرشار از سدیم هستند یک روش دیگر برای اینکه بتوانید از دریافت سدیم زیادی در بدن جلوگیری کنید استفاده از غذاهایی است که غنی از پتالسیم هستند غذاهایی همچون؛ موز، زردآلو، پرتقال، سیب زمینی شیرین و چغندر سرشار از پتاسیم هستند.
نوشیدن مقدار زیادی آب
به نظر می‌رسد که اگر آب فراوان بخوریم با تورم رابطه مستقیم داشته باشد اما رساندن آب کافی به بدن راهی برای از بین بردن تورم در بدن است. نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز به شما کمک خواهد کرد که درهیدراتاسیون بمانید، این کار در دوران حاملگی به شما کمک می کند تا تورم بدنتان را کاهش دهید.یادتان باشد، آب بهترین گزینه برای کمک به پاک کردن مایعات اضافی در بدن است. زنان باردار باید سعی کنند روزانه تا ۱۰ فنجان معادل ۲.۳ لیتر آب مصرف کنند آنان حتی می توانند روزانه بیشتر از این مقدار بنا به نیاز خود مصرف کنند. کسانی که حامله هستند نباید نوشیدنی‌های شیرن همچون نوشابه‌ها و دیگر آب میوه‌های صنعتی را مصرف کنند.
نکته: زنان باردار باید در میزان مصرف نمک و مواد غذایی سدیم دار توجه بیشتری بکنند. آنان با توجه به دستور پزشک می توانند میزان مورد نیاز بدنشان به نمک و یا سدیم را دریافت کنند تا بیش از میزان مورد نیاز این مواد غذایی که عاملی برای تورم هستند را مصرف نکنند. توجه داشته باشید مواد غذایی پر نمک و سدیم یکی از دلایل مهم در تورم در دوران حاملگی هستند.همچنین زنان باردار باید روزانه به میزان 20 الی 35 میلی گرم فیبر از منابع محلول و یا غیر محلول دریافت کنند در ضمن ورزش کردن منظم طبق دستور پزشک می تواند گردش خون را تسریع کند و از تورم در اندام‌های بدن جلوگیری کند، 30 دقیقه ورزش کردن در روز می تواند بسیار مفید باشد. زنان باردار باید در مورد مصرف انواع مواد غذایی و یا تمرینات ورزشی با پزشک خود مشورت کنند و هیچ موردی را سر خود و بدون هماهنگی انجام ندهند. حذف و یا اضافه کردن برخی مواد غذایی شاید روی جنین تاثیر نامطلوبی بگذارد از این رو حتما با پزشک خود قبل از انجام چنین کارهایی مشورت کافی داشته باشید.
منبع:
بلاغ مازندران
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼