یبوست در دوران بارداری، ده درمان سنتی و خانگی

بارداری برای اکثر خانم‌ها دوره شگفت‌انگیزی از زندگی است و هیچ چیزی دیگری نمی‌تواند با احساس پرورش موجودی در درونشان برابری کند. شاید به همین دلیل است که مادرشدن ارزش تحمل بسیاری از ناراحتی‌ها و مسائل همراه از جمله یبوست در بارداری را دارد. بسیاری از مادران دچار یبوست در بارداری می‌شوند. ممکن است گفت و گو درباره این مشکل شرمنده کننده باشد و به همین دلیل برخی در سکوت از آن رنج می‌برند، تا زمانی که به مشکلی دشوار و واقعی بدل گردد. بهتر است به عنوان یک مادر باردار از تمامی علت ها، علائم و راه های جلوگیری و درمان یبوست با روش های ساده و خانگی اطلاع داشته باشید تا بتوانید این دوران را با لذت بیشتری سپری کنید.

دلیل و علت یبوست در بارداری
علت های بسیاری می توانند موجب بروز یبوست در بارداری شود، از جمله:
1- یبوست به علت کاهش مصرف آب و غذا
اگر در اوایل بارداری دچار حالت تهوع شدیدی هستید، امکان دارد برای خوردن و نوشیدن با مشکلاتی مواجه شوید و درنتیجه حرکت روده‌ها کند شود. اگر دچار استفراغ نیز هستید، احتمال دارد بدن تان با کم آبی روبرو شود، تمامی این موارد می توانند موجب سختی مدفوع شوند.
2- یبوست به علت تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی که در اوایل بارداری رخ می‌دهند، بر عملکرد برخی از ماهیچه‌ها مانند عضلات عبور دهنده غذا در مجاری گوارشی، تاثیر آرامش بخش دارند و حرکت آنها را آهسته می‌سازند. به ویژه اگر برنامه غذایی شما از فیبر و آب کمی برخوردار باشد می تواند مانع حرکت طبیعی مواد غذایی از میان روده‌ها شود. متاسفانه بسیاری از داروهای بدون نسخه برای درمان یبوست حاوی نوعی قند مصنوعی با نام «آسپارتام» هستند که هنگام بارداری باید از مصرف آنها پرهیز کنید.
3- یبوست به علت برنامه غذایی
درک این نکته مهم است که محصولات تهیه شده از آرد تصفیه شده مثل ماکارونی و پاستا، نان سفید، کیک‌ها و شیرینی‌جات تهیه شده از آرد سفید یا برنج سفید تصفیه شده، تمامی فیبر غذایی خود را از دست داده اند. یعنی این مواد غذایی نمی توانند به راحتی از میان مجاری گوارشی عبور کنند. غذاهای تصفیه شده تمام مایعاتی را که می نوشید جذب می کنند و موجب یبوست می شوند و سپس ماده گچ مانندی را می‌آفریند که باعث می‌شود روده‌های شما کشیده شود. رژیم غذایی نامناسب به همراه تغییرات هورمونی بارداری باعث تشدید یبوست می شود.
4- یبوست به علت مکمل‌های آهن
مکمل‌های آهن نیز یکی از دلایل یبوست در دوران بارداری است. مکمل‌های معمولی آهن در سیستم گوارشی به خوبی جذب نمی‌شود. میزان بسیار کمی از آهن به جریان خون راه می‌یابد و مقدار زیادی از آن در روده‌ها باقی می‌مانند. آهن باقی‌مانده به مواد جذب نشده دیگر می‌چسبد و چسبناک و قیر مانند می‌شود، به همین دلیل نمی تواند به راحتی از روده ها حرکت کند. به همین دلیل تا زمانی که برنامه غذایی شما برای بارداری مناسب و کافی باشد، مکمل‌های آهن غیر ضروری است. اگر نمی‌توانید میزان کافی آهن را از مواد غذایی خود دریافت کنید، می توانید از عصاره‌هایی گیاهی حاوی آهن استفاده کنید تا هم نیاز بدن خود به آهن را برطرف کنید و هم از یبوست پیشگیری کنید. تنظیم برنامه غذایی و پایان دادن به مصرف مکمل‌های آهن بهبود نسبتاً سریعی از یبوست را حاصل می‌کند. اما فراموش نکنید که مصرف مکمل آهن از قبل از باردار شدن و در حین بارداری از مهمترین موارد برای حفظ سلامت جنین است، به همین دلیل هرگز نباید به طور خودسرانه و بدون دستور پزشک مصرف مکمل آهن و فولیک اسید را متوقف کنید.

جلوگیری و درمان یبوست در دوران بارداری
شاید فکر کنید که داشتن یک برنامه غذایی کار مشکلی باشد و پندهای فراوانی را از دوستان، خویشاوندان خیرخواه خود شنیده‌اید که ذهن شما را آشفته کرده است؛ «این را نباید بخوری، فلان چیز برای تو اصلاً خوب نیست!»
چه گیاه‌خوار باشید یا گوشت‌خوار، رژیم روزانه شما باید حاوی میزان مناسبی از غذاهای پروتئینی باشد، بطور مثال هر روز باید حداقل چند فنجان پُر از سبزیجات سبز خام و پخته استفاده کنید. تا جایی‌که می‌توانید سبزیجات رنگی مصرف کنید، مقداری میوه، محصولات با کیفیت لبنی غنی از کلسیم می توانند مانند مکمل‌های کلسیم عمل کنند. اگر نمی‌توانید از محصولات لبنی بهره برید، حدود 4 قاشق غذاخوری چربی اشباع نشده مونو، مثل روغن آووکادو، روغن زیتون، روغن هسته انگور، روغن کنجد یا مغزها و روغن‌های مغزها و حدود 2 قاشق چای‌خوری روغن اشباع نشده پلی، مثل روغن کبد ماهی، روغن تخم کتان مصرف کنید. مردمان بومی امریکا و اسکیموها برای کمک به حرکت روده‌های‌شان خوردن چربی‌های را ضروری می دانستند. رژیم آنان دارای کربوهیدارت کمی بود، اما تا زمانی‌که میزان چربی‌های آن کافی بود، مشکلی در کار وجود نداشت.
اگر از غلات یا محصولات ساخته شده از آرد استفاده می‌کنید، محصولات غلات باید از غله کامل (سبوس‌دار) و در حد امکان تازه باشد.
مجموع کالری‌های مورد نیاز برای مادر در دوران بارداری و شیردهی باید حدود 2600 باشد. اگر رژیم شما از مواد ذکر شده در بالا به میزان کافی برخوردار است و اندازه وعده غذایی‌تان مناسب است، این مسائل باید از بروز یبوست پیشگیری کند.
بهتر است که آهن مورد نیاز بدنتان را از طریق مصرف سبزیجات تازه، گوشت‌ها، مکمل‌های تغذیه‌ای برآورده سازید و اگر به میزان بیشتری نیاز داشتید از شیره گیاهان سود برید.
همچنین ضروری است که برای رفع یبوست میوه‌ها و سبزیجات را با پوست میل کنید، البته بجز موز، پرتقال‌ و... . زیرا مقدار زیادی ویتامین در پوست میوه‌ها یا سبزیجات ذخیره شده است. پوست میوه‌ها حاوی مقدار فراوانی از فیبر غذایی است که به حرکت آسان روده‌ها کمک می‌کند، به ویژه در میوه‌هایی مثل سیب و سبزیجاتی مثل هویج و سیب‌زمینی.
پروبیوتیک‌ها باکتری‌هایی هستند که به سیستم گوارشی کمک می‌کنند که تمام مواد غذایی بطور کامل هضم شوند. اگر داروهایی مثل آنتی‌بیوتیک‌ مصرف می‌کنید، احتمال دارد باکتری‌های طبیعی روده خود را نابود کرده باشید، این کار نیز موجب بروز یبوست می شود. حتی اگر دارویی مصرف نکرده باشید، برای سلامت روده‌های‌تان باید بطور روزانه از پروبیوتیک‌های طبیعی مانند ماست و شیر پروبیوتیک استفاده کنید. این محصولات را می‌توانید به شکل مکمل از برخی فروشگاه‌ها تهیه کنید یا غذاهایی مصرف کنید که به شکل گیاهی و طبیعی تخمیر شده است، مثل:
- ماست طبیعی
- ادویه‌ها
- کلم رنده شده و آب پز با سرکه

نکات مهم برای درمان یبوست در دوران بارداری
نوشیدن آب کافی و مایعات دیگر و همچنین ورزش کافی و روزانه برای حفظ حرکت روده‌ها اهمیت بسیاری دارد. حتی اگر ورزش شما به پیاده‌روی روزانه محدود شود نیز می‌توانید کمک زیادی به رفع مشکل یبوست خود در دوران بارداری کنید.
ولی اگر از پیش از بارداری نیز دچار یبوست بوده‌اید به درمان سریع‌تری نیاز دارید، در ادامه به درمان های خانگی و طبیعی یبوست در بارداری اشاره می کنیم که می توانند یبوست را در دوران بارداری برطرف کنند:

۱۰ روش درمان سنتی، خانگی و گیاهی برای یبوست در بارداری
یبوست و مشکلات ناشی از آن یکی از دردسرهای دوران بارداری محسوب می شود که تعداد زیادی از مادران باردار را گرفتار می کند، گرچه تغییرات هورمونی، مصرف مکمل آهن و ... از دلایل اصلی ابتلا به یبوست بارداری محسوب می شود، اما می توان این عارضه را نیز با کمک درمان های خانگی تا حد زیادی بهبود بخشید و یا حتی برطرف کرد.
1- مصرف فیبر بیشتر برای جلوگیری از یبوست در بارداری
مواد غذایی سرشار از فیبر به دفع راحت مدفوع و پیشگیری از یبوست بارداری کمک می کنند. نان و غلات کامل، حبوبات (نخود و لوبیا)، میوه و سبزیجات تازه (خام یا نیم پز و همراه با پوست) و میوه های خشک مصرف کنید، به سراغ خوردنی های سبز رنگ بروید، نه تنها سبزیجات بلکه میوه های سبز مانند کیوی شیرین و آبدار ملین بسیار خوبی هستند. تلاش کنید روزانه ۲۵ تا ۳۵ گرم فیبر مصرف کنید، برای این کار می توانید برچسب روی محصولات را بخوانید اما نیازی به محاسبه اعداد نیست، فقط مواد غذایی پر فیبر را انتخاب کنید. هنگام خرید توجه داشته باشید که باید از مواد یبوست آور، غلات فرآوری شده مانند نان سفید، برنج سفید، ماکارونی تصفیه شده و غلات فرآوری شده صبحانه پرهیز کنید.
2- برای پیشگیری از یبوست بارداری به خودتان فرصت بدهید
اگر به رژیم غذایی غنی از فیبر عادت ندارید، یکباره به سراغ آن نروید. اگر تا کنون از این مواد استفاده نکرده اید، شروع مصرف ۳۵ گرم از آنها در روز می تواند موجب نفخ و گاز معده شود. بجای آن می توانید به آرامی به هر وعده غذایی خود کمی فیبر اضافه کنید، بطور مثال به مرغ خود کمی کلم بروکلی بخارپز و برنج قهوه ای اضافه کنید، اما بهتر است تمام مواد فیبردار را یکجا مصرف نکنید، مثلاً در یک وعده از تمامی کلم بروکلی بخارپز، برنج قهوه ای، سالاد، یک کاسه لوبیا و آلو بخارا بطور همزمان مصرف نکنید. بهتر است به بدن خود زمان دهید تا به رژیم غذایی جدید عادت کند.
3- برای جلوگیری از یبوست بارداری پرخوری نکنید
وعده غذایی حجیم مسیر گوارشی شما را بند می آورد و موجب انباشتن غذا می شود. سعی کنید به جای سه وعده غذایی بزرگ ۶ وعده غذایی سبک در روز داشته باشید. در این صورت باد و نفخ کمتری ایجاد می شود.
4- برای درمان یبوست در بارداری تا می توانید آب بخورید
روزانه هشت لیوان پر از مایعاتی مانند آب، آبمیوه یا آب سبزیجات، آب گوشت و غیره به شما کمک می کنند که جامدات موجود در طول سیستم گوارشی شما براحتی به حرکت در بیایند و مدفوع آسان و نرمی داشته باشید. آب آلوچه همیشه در بالای لیست قرار دارد چرا که ملین بسیار موثری است. سعی کنید وقتی که دچار یبوست می شوید کمی از آن بنوشید و اگر برای خوردن آن به تنهایی مشکل دارید آنرا با سایر میوه ها و آب میوه ها ترکیب کنید. روش مناسب دیگر برای به حرکت در آوردن مواد غذایی در سیستم گوارشی حرکت در استخر آب گرم معدنی، آب داغ و لیمو است. این کار باعث تحریک حرکات حلقوی و تشکیل انقباضات روده می شود که درمان یبوست بارداری می کند.
5- برای پیشگیری از یبوست در بارداری برای توالت رفتن زمان بندی داشته باشید
در صورت امکان سعی کنید پس از غذا در مکانی حضور داشته باشید که مجهز به توالت باشد تا در صورت نیاز بدون هیچ استرسی از آن استفاده کنید. بطور مثال اگر قصد دارید ساعت ۸ صبح از منزل خارج شوید، آب آلو یا فیبر خود را تا ساعت ۷ میل کنید. اگر قرار است غروب به بیرون بروید، باید صبر کنید تا به خانه باز گردید و سپس یک کاسه برگه زردآلوی بخورید.
6- برای درمان یبوست در بارداری مکمل ها و داروهای خود را قطع نکنید
متاسفانه بسیاری از مکمل های مفید بارداری مانند کلسیم، آهن و ویتامین های دیگر می توانند باعث یبوست شوند. همچنین داروی اسید معده نیز می تواند یبوست را تشدید کند. بنابراین بهتر است با پزشک خود درباره جایگزین کردن مکمل های آهن با جذب آهسته و تغییر مقدار مصرف آنها تا زمان بهبودی کامل مشورت کنید.
7- ورزش منظم برای جلوگیری از یبوست در بارداری
ورزش منظم در دوران بارداری حرکات منظم روده را تقویت می کند. حتی ۱۰دقیقه قدم زدن می تواند به درمان یبوست بارداری کمک کند. بنابراین پس از بیدار شدن یک پیاده روی ساده را به همراه کمی آجیل در برنامه خود قرار دهید.
8- مصرف مکمل فیبر برای درمان یبوست بارداری
از پزشک خود بخواهید تا برایتان مکمل فیبرغنی شده مانند سبوس گندم یا پسیلیوم (پودر ملین) تجویز کند. دستورالعمل روی بسته ها را مطالعه کنید و مصرف آنها را به آرامی و با دُز پایین شروع کنید.
9- مصرف پروبیوتیک ها برای مقابله با یبوست بارداری
بله باکتری خوب هم وجود دارد. پروبیوتیک اسیدوفیلوس که در ماست نیز یافت می شود موجب فعال کردن باکتری های روده برای هضم بهتر غذا و حرکت دادن محتویات روده می شود.
10- برای درمان یبوست دربارداری از مصرف داروهای محرک ملین پرهیز کنید
قطعاً آگهی های تجاری طوری وانمود می کنند که آسودگی از درد و ناراحتی راهی سریع و آسان به نظر بیاید، اما این داروها بویژه داروهای گیاهی و دست ساز و خانگی ممکن است برای شما مشکلاتی ایجاد کنند، به همین دلیل توصیه می شود در دوران بارداری از مصرف آنها خودداری کنید. بهتر است پیش از مصرف هرگونه دارو یا درمان یبوست با پزشک خود مشورت کنید.