عوامل نازایی در مردان و زنان، علائم احتمالی

۱۱ درصد از زوج‌های آمریکایی که در سنین باروری هستند، مشکل بارداری دارند. حدود ۳۰ درصد از این موارد به خاطر مشکل مرد است، ۳۰ درصد ناشی از مشکل زن و بقیه موارد غیرقابل توجیه و یا بر اثر مجموعه‌ای از عوامل موثر در هر دو زوج رخ می‌دهد.

علل رایج ناباروری در خانم‌ها

اگر بیش از یک سال مقاربت کنترل نشده داشته (اگر بالای ۳۵ سال دارید، 6 ماه) و باردار نشده‌اید، باید به پزشک مراجعه کنید. حدود 65 درصد از مشکلات باروری قابل درمان هستند. درصد موفقیت در زوج‌های مختلف با هم تفاوت دارد، چون طبیعتا زوج‌ها مشکلات خاص خود را دارند.

مشکل تخمک‌گذاری

مشکل تخمک‌گذاری وضعیتی است که مانع از آزادسازی تخمک می‌شود.

علائم احتمالی: عادات ماهانه نامنظم یا عادت نشدن و خونریزی خیلی زیاد یا خیلی کم که غیرمعمول باشد.

راه‌حل‌های ممکن: داروهای باروری و لقاح مصنوعی.

نرخ موفقیت: حدود 30 تا 40 درصد از زوج‌ها بعد از درمان تخمک‌گذاری می‌کنند و از این بین، 10 تا 20 درصد حامله می‌شوند.

آندومتریوز

آندومتریوز وضعیتی است که در آن بافت دیواره داخلی رحم (اندومتری) بیرون از رحم رشد پیدا می‌کند و معمولا فضای بطنی-لگنی را پر می‌کند.

علائم احتمالی: بعضی از خانم‌ها هیچ علائمی ندارند و برخی دیگر دوره‌های قاعدگی یا مقاربت‌های دردناک و درد معمول در ناحیه لگنی را تجربه می‌کنند.

راه‌حل‌های ممکن: داروهای باروری همراه با لقاح مصنوعی و انجام جراحی برای برداشتن بافت غیرطبیعی یا گشودن لوله.

نرخ موفقیت: مصرف داروهای باروری جهت افزایش مقدار تولید تخمک‌ها به همراه روش لقاح مصنوعی، درصد موفقیت را به 9 تا 15 درصد می‌رسانند.

تخمک‌های ضعیف

با افزایش سن و رسیدن به سن ۳۵ سالگی از کیفیت و مقدار تخم‌های شما کاسته خواهد شد.

علائم احتمالی: هیچ

راه حل‌های ممکن: بارداری به روش لقاح مصنوعی.

نرخ موفقیت: زوج‌هایی که روش لقاح مصنوعی را با تخمک‌های اهدایی انجام می‌دهند، 55 درصد شانس بیشتری برای بچه‌دار شدن دارند.

سندروم تخمدان پلی کیستیک

سندروم تخمدانی پلی کسیتیک (PCOS) وضعیتی است که در آن فولیکول‌های کوچک تخمدان قادر به رشد نیستند و نمی‌توانند به فولیکول‌های رسیده و بزرگ‌تر تبدیل شوند. عدم تعادل هورمونی و الگوهای تخمک‌گذاری غیرقابل پیش‌بینی از علائم رایج این عارضه است.

علائم احتمالی: عادات ماهانه نامنظم، رشد بی‌اندازه موهای بدن، آکنه و چاقی.

راه‌حل‌های ممکن: اصلاح روش زندگی (رژیم غذایی و ورزش) یا داروهای باروری و لقاح مصنوعی. خانم‌های دیابتی می‌توانند با مصرف متفورمین (گلوکوفاژ) شانس تخمک‌گذاری منظم را به دست آورند.

نرخ موفقیت: بسیاری از بیماران دارای اضافه وزن که ۵ تا ۱۰ درصد وزن بدن‌شان را کم می‌کنند، شروع به تخمک‌گذاری می‌کنند. حدود 18 درصد از خانم‌هایی که از داروهای سندرم تخمدان پلی کیستیک استفاده می‌کنند، موفق به بارداری می‌شوند.

انسداد لوله‌های رحمی

انسداد یا آسیب دیدن لوله‌های رحمی مانع از رسیدن اسپرم به تخمک شده و از رسیدن تخمک بارور به رحم ممانعت به عمل می‌آورد. بیماری‌های عفونی لگن خاصره، عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا و سابقه جراحی‌های عقیم‌سازی از جمله مهم‌ترین علل انسداد لوله‌های رحمی هستند.

علائم احتمالی: هیچ

راه حل‌های ممکن: جراحی برای بازکردن لوله‌ها. در صورتی که جراحی موفقیت آمیز نباشد یا لوله‌ها به‌قدری آسیب دیده باشند که قابل ترمیم نباشند، ممکن است پیش از لقاح مصنوعی آنها را بردارند تا شانس بارداری را افزایش دهند.

نرخ موفقیت: درصد باروری‌ها بسته به مکان و وخامت انسداد و مقدار بافت زخم التیام یافته بعد از جراحی متغیر است. اما زوج‌هایی که روش لقاح مصنوعی را امتحان می‌کنند، معمولا 22 درصد شانس بچه‌دار شدن دارند.

مشکلات ناشناخته

اگر پزشک نتواند دلیل روشنی برای ناباروری شما پیدا کند (نتیجه همه آزمایش‌ها نرمال باشد)، ممکن است مورد شما را «مشکل غیرقابل توجیه بارداری» تشخیص دهد. متخصصان بر این باروند که مشکل وزن (اضافه وزن یا کمبود وزن)، ورزش‌های شدید و حتی سموم محیطی ممکن است در این امر دخیل باشند، اما هیچ رابطه مستقیمی بین باروری و این مشکلات وجود ندارد.

علائم احتمالی: هیچ.

راه‌حل‌های ممکن: داروهای باروری همراه با لقاح مصنوعی.

نرخ موفقیت: مصرف داروهای باروری در موارد مربوط به مشکل غیرقابل توجیه بارداری، شانس بارداری زوج‌ها را بین 9 تا 26 درصد افزایش می‌دهد.

علل رایج ناباروری در آقایان
متخصص باروری معمولا برای شما و همسرتان یک معاینه اولیه تجویز می‌کند. اگر آزمایش منی نرمال نباشد، یا چیز دیگری در سابقه پزشکی یا تولیدمثل شما مشاهده شود، باید تحت ارزیابی کامل‌تری قرار بگیرید. ممکن است به یک اورولوژیست یا متخصص باروری مردان ارجاع داده شوید تا از بهترین گزینه درمانی استفاده کنید.

گاهی اوقات یک دلیل ژنتیکی برای ناباروری مردان وجود دارد که می‌تواند به بچه‌ها نیز منتقل شود. اگر پزشک بخواهد در این مورد مطمئن شود، ممکن است آزمایش خون تجویز کند و شما را به یک مشاور ژنتیک ارجاع دهد.

شیوه زندگی و سابقه پزشکی
شیوه زندگی به اندازه سوابق پزشکی بر سیستم تولیدمثل و باروری شما اثر می‌گذارد. شما ممکن است مشکلات باروری بیشتری داشته باشید، اگر:
• سیگار یا ماری‌جوآنا مصرف کنید.
• از داروهای مخدر استفاده کنید.
• استروئیدهای آنابولیک مصرف کنید.
• از برخی داروها، از جمله درمان جایگزینی با تستوسترون، یا داروهای مورد استفاده برای درمان آرتریت، فشار خون بالا، افسردگی، سرطان، عفونت، و یا یک اختلال گوارشی استفاده کنید.
• بیماری‌های مزمن ماننددیابت، سرطان و یا بیماری تیروئید داشته باشید.
• تغذیه نامناسب داشته باشید.
• به شکل قابل توجهی کمبود وزن داشته باشید.
• در معرض سموم، مانند آفت‌کش‌ها یا سرب قرار گرفته باشید.
• در زمان کودکی، مشکل بالا رفتن یک یا دو بیضه را داشته‌اید.
• در ناحیه کشاله ران خود فتق داشته باشید.
• یک عفونت منتقله از راه جنسی مانند کلامیدیا یا سوزاک داشته باشید.

اگر هر کدام از این عوامل خطرناک را داشته باشید، می‌بایست به پزشک خود اطلاع دهید و از او در مورد نحوه افزایش شانس باروری سالم خود کمک بگیرید.

واریکوسل

واریکوسل رگ‌های بزرگ شده (مانند رگ‌های واریسی) در کیسه بیضه هستند. واریکوسل درجه حرارت بیضه ها بالا می‌برد که ممکن است بر تولید اسپرم اثرگذار باشد.

علائم احتمالی: بیشتر مردان هیچ علائمی ندارند، اما برخی ممکن است درد اسکروتوم باشند، به خصوص پس از نشستن، ایستادن و یا ورزش‌ طولانی‌مدت. پزشک می‌تواند با انجام معاینه فیزیکی یا سونوگرافی واریکوسل را تشخیص دهد.

راه‌حل‌های ممکن: جراحی برای درمان واریکوسل، لقاح داخل زهدانی اسپرم (IUI)، یا لقاح مصنوعی (IVF) با یا بدون تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI).

مشکل انزال

درصد اندکی از آقایان یک انسداد در مجرای انزال خود دارند که مانع از رسیدن اسپرم به مایع انزال می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که اپیدیدیم (ارگان حمل اسپرم از بیضه‌ها) یا وازدفران (لوله حمل اسپرم به مجرای انزال) مسدود شده یا آسیب دیده باشد.

برخی از آقایان انزال برگشتی را تجربه می‌کنند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که منی به جای خروج از آلت تناسلی مرد وارد مثانه شود، چون عضلات موجود در گردنه مثانه به درستی کار نمی‌کنند. عفونت، جراحت، دیابت، مشکلات عصبی، نقص مادرزادی یا وازکتومی از جمله عواملی هستند که موجب بروز مشکلات انزال می‌شوند.

علائم احتمالی: این عارضه معمولا هیچ علامتی ندارد، هرچند اگر انزال برگشتی داشته باشید ممکن است متوجه ادرار تیره‌رنگ یا اندک پس از ارگاسم بدون انزال شوید.

راه‌حل‌های ممکن: لقاح داخل زهدانی اسپرم یا جراحی برای ترمیم انسداد، وازکتومی معکوس یا برداشت اسپرم برای لقاح خارج رحمی.

مشکل تعداد اسپرم یا تحرک اسپرم‌ها

اگر مشکل شما تعداد بسیار کم اسپرم، تحرک ضعیف اسپرم و یا شکل غیرطبیعی آن باشد، ممکن است قادر به بارور کردن تخمک همسرتان نباشید. مشکلات مربوط به تولید اسپرم یا کیفیت اسپرم‌ها می‌تواند تحت تاثیر ناهماهنگی‌های هورمونی، بیماری یا آسیب‌دیدگی مجرای ادرار یا اندام تناسلی، تب یا قرار گرفتن در معرض گرما، اختلالات ژنتیکی خاص، داروهای مختلف و مواد سمی بروز پیدا کنند.

علائم احتمالی: هیچ

راه‌حل‌های ممکن: داروهای باروری، IUI با اهدای اسپرم یا IVF با ICSI.

پادتن‌های ضد اسپرم

بدن شما می‌تواند پادتن‌هایی تولید کند که باعث تحرک کمتر اسپرم یا حتی نابودی آنها شود. این وضعیت اغلب پس از وازکتومی، پیچش بیضه (پیچ خوردن بیضه داخل کیسه بیضه)، عفونت یا ضربه روحی رخ می‌دهد.

علائم احتمالی: هیچ

راه‌حل‌های ممکن: IVF با ICSI درمان اولیه است. شما می توانید استروئیدهایی همچون پردنیزولون استفاده کنید تا از عملکرد پادتن‌ها جلوگیری کنید. با این حال، بسیاری از پزشکان مصرف این داروها را به دلیل عوارض جانبی توصیه نمی‌‌کنند.

مشکلات ناشناخته

اگر پزشک دلیل ناباروری شما را پیدا نکند، ممکن است مورد شما را یک «ناباروری غیرقابل توجیه» تشخیص دهد. برخی از کارشناسان معتقدند که عوامل مختلف از جمله قرار گرفتن در معرض سموم محیطی، تفاوت‌های کوچک در عملکرد اسپرم یا فرآیند لقاح، کم بودن بیش از اندازه تعداد اسپرم‌ها و تحرک آنها و یا ترکیبی از این عوامل در ناباروری غیر قابل توجیه دخیل باشند. البته تحقیقات بیشتری برای بررسی این نظریه لازم است.

علائم احتمالی: هیچ

راه‌حل‌های ممکن: داروهای باروری و انجام IUI یا IVF.