اولین دندان دخترم، دندان فک بالا بود!

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: دختر من یک سال دارد و اولین دندان شیری که در آورده است، دندان فک بالایی است. آیا این مسئله مشکل یا علت بیماری خاصی است؟ بعضی ها می گویند این اتفاق خوب نیست.

پاسخ دکتر نوشین عیوضی، متخصص اطفال:
نحوه درآوردن دندان در کودکان اغلب ژنتیکی است و این روند طبیعی است که در برخی افراد ابتدا در فک بالا دندان ها رشد کند. این مسئله جای نگرانی نیست. معمولا برای رشد اولین دندان تا ۱۳ ماهگی فرصت است و اینکه کدام دندان اول درمی آید بیش از همه به عوامل ژنتیکی باز می گردد. دندان درآوردن از ۶ ماهگی شروع و تا ۲ سالگی ادامه دارد. معمولا کودکان ماهی یک عدد دندان در می آورند. گاهی بر حسب تغذیه و عادت خانوادگی دندان درآوردن کودک به تاخیر می افتد. توصیه می شود لبنیات مانند ماست، خامه، پنیر و مواد کلسیم دار بیشتر به کودک بدهید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
لثه‌های متورم، آبریزش، ناراحتی و جویدن انگشتان یا اسباب بازی‌ها همگی نشان می‌دهد که احتمالاً فرزندتان در حال دندان درآوردن است. برخی از والدین در این هنگام با فرزندشان همراه می شوند و عده‌ای دیگر در این دوران کلافه و سردرگم می‌شوند.
نمی‌توان گفت که این روند برای هر بچه ای چه مدت طول می‌کشد یا چه اندازه ناراحت‌کننده است، اما توصیه‌‌های دندان‌پزشک معتمد و دیگر والدین در گذار آسان از این دوره تا زمانی که دندان‌های سفید مرواریدگونه فرزندتان پدیدار شود به شما کمک می کند.

بنیان ‌و اساس دندان درآوردن
به گفته‌ی دندان‌پزشک، ماریک لائورنس، معمولاً نمایان شدن اولین دندان حدود شش ماهگی رخ می‌دهد. البته در برخی از نوزادان زودتر و در عده‌ای دیرتر اتفاق می‌افتد. دندان‌های پیشین اول جوانه می‌زنند و سپس ده دندان بالایی و ده دندان پایینی تا حدود دو سالگی نمایان می‌شوند.
در مواردی نادر نیز نوزاد با دندان به دنیا آید که به آن دندان دوره‌ی بارداری گفته می‌شود. اگر این دندان‌ها برای مادر شیرده ناراحتی ایجاد ‌کند، امکان کشیدن این دندان‌ها وجود دارد.
او ادامه می‌دهد: دندان درآوردن نباید مسبب هر نوع عفونتی باشد. و نبود عفونت به این معناست که علتی برای تب وجود ندارد. دندان برای جوانه‌زدن لثه را پاره نمی‌کند، بنابراین، زخمی وجود ندارد که عفونی شود یا مکانی که در آن باکتری‌ها بتوانند وارد جریان خون شوند.
گاهی وقتی جوانه‌زدن طولانی‌تر می‌شود، احتمال دارد تجمع مایعات بین دندان جدید و لایه‌ای که آن را می‌پوشاند، به وجود آید. این عارضه پاره شدن کیست نامیده می‌شود و به شکل تورم روی لثه ظاهر می‌شود که امکان دارد حتی رنگ آن آبی‌گونه باشد.
پاره شدن کیست دردناک نیست و باید به خودی‌خود بهبود یابد.

کمک به دندان درآوردن
به توصیه‌ی دکتر لائورنس، برای کمک به دندان درآوردن، به فرزندتان اسباب‌بازی‌های جویدنی و خوراکی‌های زبر برای به دندان کشیدن بدهید، مثل بیسکویت، تکه‌های سیب یا نان. دندان فرزندتان را با انگشتی تمیز ماساژ دهید تا ناراحتی‌اش کاهش یابد.
ژل‌های دندانی مسکن‌های موضعی هستند و به سرعت بی‌اثر می‌شوند، بنابراین نباید از آن زیاد استفاده کرد. همچنین استفاده از دیگر مسکن‌ها نیز برای فرزندتان ممنوع است. دو مرتبه در روز دندان‌های نوزاد را با پنبه‌ی مرطوب یا مسواک مخصوص تمیز کنید تا از لحظه‌ی اول آنها را پاک نگه دارید.
درباره‌ی اینکه در چه زمانی برای اولین مرتبه فرزندتان را باید نزد دندان‌پزشک ببرید، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد.
من معتقدم که زمان مناسب از حدود سه یا چهار سالگی است. اما اگر پیش از آن متوجه مشکلی شدید، باید به دندان‌پزشک مراجعه کنید. دو مرتبه در روز دندان‌های نوزاد را با پنبه‌ی مرطوب یا مسواک مخصوص تمیز کنید تا از لحظه‌ی اول آنها را پاک نگه دارید.

واقعیات مهم در مورد اولین دندان ها
گاهی ممکن است دندان درآوردن خیلی زود سه ماهگی یا دیرتز از موعد دوازده‌ ماهگی شروع شود. ولی معمولاً اولین دندان بین شش و نه ماهگی ظاهر می‌شود. بیشتر دندان‌ها به صورت جفت بیرون می‌زنند.
گرچه گاهی روند دندان درآوردن را به عنوان پاره‌ شدن لثه از طریق دندان تلقی می‌‌کنند، اما وقتی دندان از میان لثه جوانه می‌زند، گوشت را نمی‌بُرد. رها شدن مواد شیمیایی مخصوصی در بدن باعث می‌شود برخی از سلول‌ها در لثه‌ها بمیرند و جدا شوند و به دندان اجازه‌ی عبور از میان خود را بدهند.
بسیاری از والدین می‌گویند که بچه‌های آنان هنگام دندان درآوردن دچار اندکی تب یا اسهال ملایم می‌شوند.
برای اطمینان از نبود هر بیماری بهتر است همه‌ی این نشانه‌ها را پزشک بررسی کند، زیرا معمولاً دندان درآوردن زمانی رخ می‌دهد که فرزندتان بیشتر تحرک دارد و کنجکاو است و در نتیجه، در معرض میکروب‌های بیشتری قرار دارد، پس در این زمان به نسبت قبل بیشتر در معرض بیماری ها قرار دارد.

در طول دندان در آوردن کودک چه چیزی عادی است؟
اگر چه که این زمان بندی به طور گسترده ای متفاوت است، نوزادان اغلب در 6 ماهگی شروع به دندان درآوردن می کنند. دو دندان پایینی (دندان های پایین مرکزی) معمولا اول ظاهر می شوند و به دنبال آن دو دندان بالایی (دندان های بالایی مرکزی) ظاهر می شوند.

نشانه های قدیمی و علائم درآوردن دندان، عبارتند از
- جاری شدن آب از دهان
- جویدن اشیاء
- تحریک پذیری و سستی لثه
- زخم یا حساس شدن لثه
- تب (۳۷/۲ ) درجه سانتی گراد
بسیاری از والدین معتقدند که دندان درآوردن باعث افزایش تب و اسهال می شود، اما محققان می گویند که این ها نشانه های دندان در آوردن نیست. اگر کودک شما تب 38 درجه سانتی گراد یا اسهال داشت، با پزشک خود صحبت کنید.

ملاقات با دندانپزشک
هدف از اولین ملاقات با دندان‌پزشک آگاهی از سلامت دندان و نیازهای ویژه‌ی خردسال پیش از بروز هر مشکلی است.
امکان دارد در این ملاقات، بچه بدخلق باشد که امری طبیعی است. در صورت امکان، در اولین ملاقات، بچه‌های دیگرتان را همراه نیاورید و با شخص بالغ دیگری باشید تا وقتی با پزشک گفت‌وگو می‌کنید، همراهتان مراقب بچه باشد.
پوشک اضافه و میان‌وعده و اسباب‌بازی محبوب فرزندتان را نیز همراه داشته باشید تا فرزندتان متوجه شود که مطب دندان‌پزشک مکانی ایمن است.

هنگام ملاقات با دندان‌پزشک موارد زیر بررسی می‌شود
- سابقه‌ی کودک
- جزئیات درباره‌ی سلامت کلی دندان که عبارتند از رشد، دندان درآوردن، گاز زدن (چگونه دندان‌های بچه روی هم قرار می‌گیرد)، لثه‌ و گونه، عادت‌های دهانی، عواملی که باعث خرابی می‌شوند و اینکه چگونه از آسیب شدید به دهان خردسال پیشگیری شود.
- آموزش چگونگی تمیز کردن دندان کودک و ارائه‌ی فرصتی برای شما تا آن را تمرین کنید.
- توصیه‌های لازم برای مراقبت در منزل.
- پیشنهادهایی برای ادامه‌ی مراقبت‌ها.
- شاید دندان‌پزشک دندان‌های فرزندتان را تمیز کند.

نکاتی مهم از زبان مادران
مادری که دو فرزند سه ساله و بیست و دو ماهه دارد، می‌گوید: در ابتدا وقتی دخترم در چهار ماهگی در حال دندان درآوردن بود مشکلی نداشت و کاملاً سرحال بود.
فقط وقتی متوجه شدم دندان درآورده است که چیز سفیدی را در دهانش دیدم. اما وقتی پسرم در چهار ماهگی شروع به دندان درآوردن کرد، ناله می‌کرد و مدفوعش شل بود و تب و استفراغ داشت. از پودری حاوی پاراستامول روی لثه‌هایش استفاده کردم و برای آرامش بخشیدن به او در آغوشش گرفتم.
هر دوی فرزندانم وقتی هنوزآنها را شیردهی پستانی می‌کردم، شروع به دندان درآوردن کردند. بنابراین، با شیردهی مکرر سعی می‌کردم به آنان آرامش دهم.
مادری که فرزندی هفت ماهه دارد، می‌گوید: در چهار ماهگی دو دندان زیر فرزندم درآمدند. در واقع وقتی متوجه دندان درآوردنش شدم که آبریزش دهانش بیشتر بود و لثه‌های ملتهبی داشت. او ناراحت بود، دست‌ها و لبش را می‌مکید، گوش‌هایش را می‌مالید و مدام اسباب‌‌بازی‌ها را گاز می‌زد.
دندان درآوردن او شیردهی پستانی را نیز چالش‌برانگیز کرد، زیرا شروع به گاز گرفتن کرد. برای کمک و التیام لثه هایش به او بیسکویت یا حلقه‌های دندانی دادم که از قبل در یخچال گذاشته بودم. همچنین به او حوله‌ی دستی سرد و مرطوبی دادم که می‌توانست ساعت‌ها آن را بجود.
برای آموزش به فرزندم درباره‌ی مراقبت از دندان و تمیز نگه داشتن آنها از وقتی که دندان در‌آورده است، هر روز دو دندان او را مسواک می‌زنم. برای مسواک زدن از حوله‌ی صورت با خمیردندان کودکان استفاده می‌کنم و دندان‌ها را می‌مالم و سپس مسواک را به دست او می‌دهم که او با آن بازی می‌کند و آن را گاز می‌زند.

چگونه از دندان های جدید کودکم مراقبت کنم؟
در حالت ایده آل، شما باید هر روز یک دستمال تمیز و مرطوب یا مسواک بر روی لثه نوزاد خود قرار میدادید. اگر تا به حال انجام نداده اید، اکنون زمان خوبی برای شروع است. پاکسازی می تواند باکتری های را از فعالیت در دهان کودک شما باز دارد.
زمانی که دندان های اول نوزاد شما ظاهر می شوند، از یک مسواک کوچک و نرم و محکم استفاده کنید.
تا زمانی که فرزند شما یاد بگیرد مسواک بزند حدودا در ۳ سالگی از یک خمیر دندان فلوراید دار، نه به مقدار زیاد بلکه به اندازه یک دانه برنج استفاده کنید و پس از ۲ تا ۳ سالگی به اندازه یک نخود فرنگی برسانید.
هم چنین زمان بررسی های منظم دندان فرا رسیده است، یک انجمن دندان پزشکی آمریکایی و آکادمی آمریکایی دندان پزشکی کودکان توصیه می کند که کودک را بعد از درآمدن اولین دندانش معاینه کنید، این کار نباید بعد از تولد یک سالگی او باشد.
دندان ها و لثه های کودک شما نیز در آزمایش های دقیق نوزاد بررسی خواهند شد. به یاد داشته باشید که مراقبت دندان پزشکی به طور منظم مرحله ای کمک کننده برای ایجاد یک عمر دندان ها و لثه سالم است.