فشار خون نرمال در کودکان، پرفشاری خطرناکه؟

پرفشاری خون اغلب به بزرگسالان نسبت داده می‌شود، اما وقتی پزشکی پس از معاینه به والدین کودک اعلام می‌کند، فرزندشان مبتلا به فشار خون بالاست، با تعجب می‌گویند مگر می‌شود؟ بچه که فشار خون ندارد. این تصور اشتباه است. نداشتن فشار خون،‌ معادل مرگ فرد است. خون هنگام عبور از رگ‌ها به دیواره آنها فشاری وارد می‌کند که متخصصان به آن فشار خون می‌گویند.

فشار خون در کودکان نیز مانند بزرگسالان در شرایط مختلف دچار افت و خیز می‌شود. مثلا فشارخون هنگام استراحت دچار افت می‌شود و هنگام فعالیت بالا می‌رود، اما به دلایل مختلف ممکن است، فشارخون بالا بماند که در چنین شرایطی فرد باید تحت نظارت پزشک قرار بگیرد.

با وجود آن که بیماری فشار خون در کودکان به دلایل مختلف در حال افزایش است، اما تنها تعداد معدودی از والدین بر ضرورت اندازه‌گیری سطح فشار خون کودک خود تأکید دارند.

با توجه به حضور پررنگ فست‌فودها، تنقلات شور، کم‌تحرکی، صرف زمان زیاد برای تماشای برنامه‌های تلویزیون و بازی‌های مجازی در زندگی بچه‌های امروز، کنترل و بررسی وضعیت فشار خون کودکان بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است.

دکتر سعید مجتهدزاده، فوق‌تخصص قلب کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره عمده‌ترین دلایل پرفشاری خون در کودکان به جام‌جم می‌گوید: مقدار طبیعی فشار خون کودکان و نوجوانان بر اساس جنس، سن و قد در قالب جداول استاندارد تهیه شده و پزشکان موظف هستند از سه سالگی به بعد فشار بچه‌ها را کنترل کنند.

وی تأکید می‌کند: در صورتی که پزشک فشار بچه را کنترل نکند، والدین باید از وی درخواست کنند، فشار خون کودکشان را کنترل کند.

عوامل موثر در فشار خون کودکان
فشار خون در کودکان نیز همانند بزرگسالان متاثر از عوامل اولیه و ثانویه است. دکتر مجتهدزاده بیماری پارانشیمی و عروق را از شایع‌ترین عوامل ثانویه ابتلای کودکان به فشار خون عنوان می‌کند.

وی فعالیت غدد درون‌ریز را عامل موثر دیگری بر فشار خون بچه‌ها می‌داند و ادامه می‌دهد: بررسی سلامت قلب بسیار مهم است. در مواقعی تنگی رگ‌های آئورت قلب باعث افزایش فشار خون بچه‌ها می‌شود که با رفع این تنگی، مشکل فشار نیز رفع می‌شود.

این فوق‌تخصص قلب کودکان، نقش وراثت و ویژگی‌های ژنتیک را در ابتلای بچه‌ها به فشار خون کمرنگ اما موثر می‌داند و خاطرنشان می‌کند: چاقی، ورزش نکردن و بی‌تحرکی، از دیگر عوامل پرفشاری خون در کودکان است. به همین دلیل فشار خون کودکان هر شش ماه باید کنترل شود. بسیاری از والدین وقتی ما فشار بچه‌ها را می‌گیریم، تعجب می‌کنند و می‌گویند، مگر بچه هم فشار دارد؟

دکتر مجتهدزاده در پاسخ این پرسش که آیا ابتلا به پرفشاری تا پایان عمر، کودک را همراهی خواهد کرد، می‌گوید: با توجه به این که اصلی‌ترین عامل بروز مشکل، چاقی، سبک زندگی، مشکلات قلبی (به میزان 3 درصد) و بیماری‌های کلیوی است، در صورت درمان و تغییر شرایط زندگی، بیماری رفع می‌شود، اما اگر تشخیص و درمان بموقع انجام نشود، کودک برای همیشه باید با پرفشاری خون زندگی کند. این بیماری به اندام‌های حیاتی بدن همچون چشم‌، قلب، مغز و کلیه‌ آسیب می‌رساند.

فشار خون بالا، نتیجه دود سیگار والدین
کاهش وزن نوزاد هنگام تولد به واسطه مصرف سیگار توسط مادر باردار، مرگ ناگهانی شیرخوار، بیماری‌های دستگاه تنفس تحتانی، گوش میانی و آلرژی تنها تاثیرات مصرف سیگار روی کودک نیست، بلکه پرفشاری خون نیز یکی دیگر از نتایج مصرف سیگار روی بچه‌هاست.

دکتر مجتهدزاده تأکید می‌کند: دود سیگار، باعث تنگی شریان‌های بدن و در نتیجه افزایش فشار خون بچه می‌شود. از آن جا که پرفشاری خون، قلب را تحت فشار قرار می‌دهد، می‌تواند عمر بچه را کوتاه کند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، هوای آلوده را در افزایش فشار خون بچه‌ها موثر عنوان می‌کند و می‌گوید: حدود یک تا ۲ درصد بچه‌ها در دنیا به فشار خون مبتلا می‌شوند. سبک زندگی خانواده‌ها باعث شده که پرفشاری خون از هفت ـ هشت سالگی رایج شود.

علائم پرفشاری خون در کودکان
به گفته دکتر مجتهدزاده، علامت افزایش فشار خون در کودکان تا حدودی متفاوت از بزرگسالان است. سردرد، سرگیجه، تاری دید، بی‌حوصلگی، دل درد، بی‌اشتهایی، پرخاشگری، سرخی شدید چهره مخصوصا بعد از کمی فعالیت، نشانه‌هایی است که والدین با توجه به آنها باید برای بررسی وضعیت فشار خون کودک به پزشک مراجعه کنند.

ضرورت تناسب وزن و فشار
به گفته متخصصان، فشار خون بالا در نوزادان از یک عدد ثابت برخوردار نیست. وقتی فشارخون نوزادی اندازه‌گیری می‌شود، صرف این که فشارخون ۱۱ به روی ۸ است، نباید اکتفا کرد. باید وزن نوزاد نیز مورد ارزیابی قرار گیرد و با بررسی میزان همخوانی وزن و فشار کودک روی نمودار، معلوم شود تا چه اندازه مستعد ابتلا به فشار خون است. علاوه بر این وقتی فشارخون شب هنگام بالا می‌رود، نشانگر بیماری کلیوی است.

راه درمان فشار خون کودکان
تغییر سبک زندگی کودک، مهم‌ترین و موثرترین روشی است که به والدین توصیه می‌شود. رژیم غذایی بی‌نمک، پرهیز از مصرف زیاد فست‌فودها، ورزش و دور بودن از هوای آلوده و سیگار در بسیاری مواقع و اگر فشار خون خیلی بالا نرفته باشد، قابل درمان است. اگر این اقدامات پاسخگو نباشد، درمان دارویی آغاز می‌ شود.

عوامل اصلی فشار خون بالا در کودکان
نوزادانی که پیش از هفته ۳۷ بارداری به دنیا بیایند یا نوزادانی که با مشکلات قلبی یا کلیوی متولد شوند، ممکن است علائم فشار خون بالا را داشته باشند. تحقیقات نشان می‌دهد؛ چاقی و مصرف بیش از حد نمک، عوامل اصلی فشار خون بالا در کودکان ۸ تا ۱۷ ساله است. علاوه بر این، سابقه خانوادگی داشتن فشار خون بالا، نبود مواد مغذی ضروری در رژیم غذایی، استرس و چاقی می‌تواند باعث فشار خون بالا در کودکان و نوجوانان شود.