رنج نرمال هورمون TSH در بارداری

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: من در هفته 28 بارداری هستم. در هفته 17 آزمایش تیروئید دادم که مقدار tsh ۳.۴ گزارش شد به فوق تخصص غدد مراجعه کردم و گفت نیازی به مصرف دارو نیست. تو هفته 26 دوباره آزمایش دادم و مقدار tsh ۴.۷ گزارش شد که متخصص زنان گفت باید قرص مصرف کنی و گفت باید قبلا هم که ۳.۴ گزارش شده مصرف می کردی! حالا من خیلی نگرانم که روی جنین چه تاثیری گذاشته؟ الان برای خوردن قرص دیر نشده؟

پاسخ از عزیزه قاسمی ن‍‍ژاد، متخصص زنان و زایمان:
تی اس اچ نرمال در سه ماهه اول باردری 2.5 و کمتر و در سه ماهه دو و سوم 3 و کمتر است. بنابراین در طی بارداری همواره باید سطح تی اس اچ در رنج طبیعی آن حفظ شود. نمی توان به طور حتم در مورد تاثیرات تیروئید روی جنین نظر داد. در حال حاضر با مشورت متخصص زنان و متخصص غدد برای کنترل تیروئید اقدام کنید.

پاسخ دکتر مینو آیرملو، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی:
لازم است یک سونوگرافی جهت بررسی تاثیرات احتمالی تیروئید روی جنین انجام شود. از حالا به بعد زیر نظر متخصص زنان و متخصص غدد درمان دارویی که برای شما در نظر گرفته شده است شروع کنید و تحت نظر باشید. مصرف قرص های مربوطه در دوران بارداری بر روی جنین اثر منفی ندارد و برای جلوگیری از عوارض تیروئید روی جنین و مادر هر چه سریع تر درمان را شروع کنید.

مهمترین مطالب در این باره:

میزان نرمال تیروئید در بارداری

تیروئید شما، هورمون تیروئید تولید می کند که فعالیت های زیادی را در بدن شما کنترل خواهد کرد از جمله اینکه چقدر سریع کالری می سوزانید و قلب شما چقدر سریع می زند. بیماری تیروئید در صورتی است که هورمون بسیار زیاد یا بسیار کمی تولید شود.
T3،T4 و TSH هورمون های تیروئید هستند که میزان نرمال آنها با توجه به سن بارداری و تغییرات عملکری غده تیروئید در بارداری تعیین می شود. مقدار دو هورمون T3 و T4 در افراد باردار بیش از غیر باردار است. از طرف دیگر ترشح هورمون hCG در بارداری منجر به کاهش میزان هورمون TSH در مادر می شود. بنابراین سطح این هورمون در سه ماهه اول بارداری کاهش می یابد.
حداکثر مقدار نرمال TSH در سه ماهه اول معادل mU/L۲.۵ و در سه ماهه دوم و سوم mU/L ۳ می باشد. میزان دو هورمون T۳ و T۴ نیز در بارداری ۱٫۵ برابر افراد غیر باردار است و مقدار نرمال آن با توجه به تکنیک آزمایشگاه و نوع کیت مصرفی تعیین می شود.
بنابراین کم کاری تیروئید در بارداری به معنای افزایش میزان TSH ( بالای mU/L ۲٫۵) و کاهش میزان T4 است. در صورتی که تنها میزان TSH افزایش یابد و T4 نرمال باشد، کم کاری تیروئید تحت بالینی نامیده می شود.

افرادی که دچار کم‌کاری یا پرکاری تیروئید هستند باید قبل از بارداری با پزشک خود در مورد مصرف دارو مشورت کنند، زیرا لازم است دوز دارو از همان ابتدای بارداری ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش یابد.

پرکاری تیروئید
برخی از علائم پر کاری تیروئید مشابه علائم بارداری می‌باشند مانند افزایش ضربان قلب، حساسیت نسبت به دمای گرم و خستگی. سایر علائم پرکاری تیروئید در بارداری عبارتند از:
- ضربان قلب نامنظم
- برافروختگی
- حالت تهوع یا استفراغ شدید
- رعشه خفیف
- بی خوابی
- کاهش یا افرایش وزن مغایر با شرایط بارداری

پرکاری تیروئید چگونه تشخیص داده می شود؟
اغلب اوقات زنان قبل از اینکه باردار شوند متوجه پرکاری تیروئیدشان می شوند. برای تشخیص پرکاری تیروئید پزشک معاینه فیزیکی می کند و دستور آزمایش خون می دهد تا میزان هورمون تیروئید را اندازه بگیرد. سطح پایین TSH و سطح بالای T۴ (تیروکسین نیز نامیده می شود) نشان دهنده پرکاری تیروئید است.
آزمایش دیگر برای پرکاری تیروئید آزمایش جذب ید رادیواکتیو است. زنان باردار و شیرده نباید این آزمایش را انجام دهند.
بنابراین اگر باردار یا شیرده هستید به دکتر خود بگویید. این آزمایش مقدار یدی که تیروئید جذب می کند را اندازه می گیرد. تیروئید برای تولید هورمون تیروئید از ید استفاده می کند.
یافتن علت بیش فعالی تیروئید مهم است لذا دکتر می داند که آیا به درمان نیاز است یا خیر.

اثر کم کاری تیروئید بر بارداری
اثر گذاری کم کاری تیروئید در بارداری به شدت بیماری بستگی دارد و می تواند احتمال بروز موارد زیر را افزایش دهد.
- پره اکلامپسی و فشار خون باردرای
- جدا شدن زودهنگام جفت
- نامنظمی ضربان قلب جنین
- زایمان زودرس ( اغلب زیر ۳۲ هفته)
- وزن کم هنگام تولد
- افزایش نیاز به ختم بارداری به شیوه سزارین
- افزایش احتمال مرگ دوران جنینی
- افزایش بروز اختلالات عصبی در جنین
- افزایش خونریزی بعد از زایمان
در مواردی که مادر از قبل از بارداری مبتلا به کم کاری تیروئید است یعنی TSH بالا و T۴ پایین دارد، سقط خودبخودی سه ماهه اول افزایش می یابد. این افراد معمولا به علت عدم تخمک گذاری ناشی از هیپوتیروئیدی با ناباروری روبرو هستند.
در بیشتر موارد نوعی از کم کاری تیروئید که در بارداری تشخیص داده می شود تحت بالینی است که پیامد بهتری در بارداری دارد و عوارض کمتری در این موارد گزارش شده است.

چند توصیه برای کم کاری تیروئید
به مبتلایان به کم کاری تیرویید توصیه می‌شود از مصرف همزمان این داروها با موارد زیر اجتناب کنید:
• گردو
• لوبیای سویا
• مکمل‌های حاوی آهن
• مکمل‌های حاوی کلسیم
• داروهای آنتی‌اسید که حاوی آلومینیوم یا منیزیم هستند
• برخی داروهای کاهنده کلسترول
شما می‌توانید داروها و مواد غذایی فوق را با چند ساعت فاصله از داروهای تجویز شده برای درمان کم‌کاری تیروئید استفاده کنند.
درخصوص تاثیر رژیم غذایی بر درمان کم‌کاری تیروئید نیز باید گفت، به طور کلی رژیم غذایی خاصی برای مبتلایان به هیپوتیروئیدیسم وجود ندارد. اگرچه ادعاهایی در این مورد وجود دارد، اما شواهد علمی تاثیر مصرف یا عدم مصرف برخی غذاها را در درمان بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید اثبات نکرده‌اند.
با این حال، وجود ید کافی در رژیم غذایی برای عملکرد غده تیروئید ضروری است. در بسیاری از کشورها به کمک افزودن ید به نمک و سایر مواد غذایی بیماری‌های تیروئید که ناشی از کمبود ید هستند تقریباً ریشه‌کن شده‌اند.
در دوران بارداری نیاز به ید افزایش می‌یابد. استفاده از نمک یددار و دریافت مکمل‌های ویژه این دوران می‌تواند نیاز زنان باردار را تامین کند.
غذاهای گواتروژن به غذاهایی اطلاق می‌شود که فرآیند تولید هورمون‌های تیروئید را مختل می‌کنند. از این دسته از مواد غذایی می‌توان به خانواده کلم اشاره کرد.
ایزوفلاون‌های لوبیای سویا (جنیستئین و دیادزئین) نیز مانع سنتز هورمون‌های غده تیروئید می‌شوند. مواد غذایی گواتروژن تنها زمانی برای بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید مشکل‌ساز هستند که یا در مقادیر بسیار زیاد مصرف شوند و یا فرد به کمبود ید یا سلنیم مبتلا باشد. ید به سنتز هورمون‌های تیروئید کمک می‌کند.
سلنیم نیز که در مغزهای خوراکی، مرغ، گوشت گاو و غلات یافت می‌شود در غده تیروئید نقش آنتی‌اکسیدانی داشته و در متابولیسم هورمون‌های آن نقش دارد. پختن غذاها مواد گواتروژن موجود در آن‌ها را غیرفعال می‌کند.

علت ایجاد تیروئید در بارداری
در دوران بارداری شایع‌ترین علت پرکاری مادرزادی تیروئید به بیماری گریوز که نوعی اختلال خودایمنی می‌باشد، بر می‌گردد. در این اختلال، بدن نوعی آنتی بادی تولید کرده که ایمونوگلوبولین تحریک کننده تیروئید (TSI) نامیده شده و باعث می‌شود تیروئید بیش از حد هورمون تولید کند.
شایع‌ترین علت کم کاری تیروئید در دوران بارداری، نوعی اختلال خودایمنی بوده که با نام تیروئیدیت هاشیموتو شناخته می‌شود. در این حالت، بدن به اشتباه به سلول‌های غده تیروئید حمله کرده و باعث می‌شود تیروئید سلول و آنزیم کافی برای ساخت هورمون تیروئید را نداشته باشد.

تشخیص بیماری تیروئید در دوران بارداری
کم کاری و پرکاری تیروئید در دوران بارداری بر اساس موارد زیر تشخیص داده می‌شوند:
- علائم و نشانه‌های تیروئید
- معاینات فیزیکی
- انجام آزمایش خون برای تعیین میزان سطح هورمون محرکه تیروئید (TSH) و هورمون‌های تیروئید T۴ و T۳.

راه های درمان بیماری تیروئید در بارداری
برای زنانی که پرکاری تیروئید دارند، داروی ضد تیروئیدی که مانع تولید هورمون‌های تیروئید می‌شود را تجویز می‌کنند. این دارو معمولا پروپیل تیور اسیل یا PTU بوده و برای سه ماهه اول بارداری می‌باشد. در صورت نیاز پس از سه ماهه اول، متامیزول نیز تجویز می‌شود. در موارد نادر اگر بیمار به این دارو‌ها واکنش نشان نداده یا تحت تاثیر عوارض جانبی درمان قرار بگیرد، احتمالا نیاز خواهد بود که با جراحی قسمتی از تیروئید برداشته شود. این امکان وجود دارد که در ۳ ماهه اول پس از زایمان، پرکاری تیروئید وخیم‌تر شده و احتمالا پزشک میزان دارو را افزایش خواهد داد.
درمان کم کاری تیروئید با هورمون مصنوعی لووتیروکسین صورت گرفته که مشابه هورمون T۴ می‌باشد. پزشک دوز لووتیروکسین را تنظیم کرده و بر عملکرد تیروئید هر ۴-۶ هفته در دوران بارداری نظارت خواهد کرد. اگر شما از قبل لووتیروکسین مصرف می‌کنید، مهم است که به محض بارداری به پزشک خود اطلاع دهید؛ زیرا با توجه به افزایش میزان هورمون تیروئید در دوران بارداری، مقدار لووتیروکسین نیز افزایش پیدا می‌کند. از آنجایی که آهن و کلسیم موجود در ویتامین‌های پریناتال (پیش زایشی) ممکن است مانع جذب هورمون تیروئید در بدن شوند، دقت کنید که این ویتامین‌ها را هم زمان با لووتیروکسین مصرف نکرده و یک فاصله زمانی ۵ ساعته یا بیشتر برای آن‌ها در نظر بگیرید.