فیبروکیستیک پستانی چیست؟

این بیماری عارضه ایست که معمولا در پستان ۲۰تا۴۰درصد زنانی که قاعدگی در آنها رخ می دهد به وجود می آید وجه مشخصه بیماری فیبروکیستیک پستان توده های متعدد خوش خیمی است که اندازه آنها طی یک ماه تغییر نموده و معمولا پیش از قاعدگی با درد و حساس شدن پستان همراه است این بیماری از علائم خوش خیم سندرم پیش از قاعدگی می باشد و به عنوان عامل خطرزا برای ابتلا به سرطان پستان به شمار می رود البته اهمیت آن در این زمینه به اندازه سابقه فامیلی،شروع زود هنگام قاعدگی و عدم بارداری یا بارداری دیررس نمی باشد.

علائم ونشانه های معمول

توده های چندتایی و معمولا در هر دو پستان(ممکن است توده تکی نیز دیده شود اما توده های چندتایی معمول تر هستند)؛

هنگام معاینه توده ها در اثر فشار مقاوم بوده اما ممکن است حساسیت نشان دهند.

معمولا توده ها قبل از دوره قاعدگی بزرگ شده و پس از آن کوچک می شوند.

توده هااز لحاظ اندازه متفاوت هستند.توده های بزرگتر و نزدیک سطح براحتی در ضمن معاینه در داخل پستان حرکت می کنند،حال آنکه توده هائی که درعمق پستان قرار دارند ممکن است به راحتی از توده های سرطانی قابل افتراق نباشند.

حساسیت و درد منتشر پستان؛

ترشحات نوک پستان؛

درصورت بروز هرنوع توده در پستان به پزشک مراجعه نمایید.با وجود آنکه درد،تغییرات دوره ای،اندازه،حرکت زیاد،و توده های چندتائی نشانه های از بیماری فیبروکیستیک پستان می باشند،این معیارهای بالینی به طور قطعی موجب تشخیص افتراقی این بیماری از سرطان پستان نمی گردند.روش های غیرتهاجمی از جمله روش اولتراسوند(سونوگرافی)به تشخیص نهایی کمک نموده اما تشخیص قطعی به نتیجه نمونه برداری از توده(بیوپسی)بستگی دارد.

علل ایجاد

افزایش نسبت استروژن به پروژسترون: استروژن بیش از اندازه مسئول تعداد زیادی از بیماری های زنان از جمله بیماری فیبروکیستیک پستان می باشد.

کمبود ویتامین B: تئوری مستحکمی که برای اولین بار در دهه ۱۹۴۰ توسط دکتر مورتون بیسکایند مطرح شد بیانگر آن است که کمبود ویتامین بی سبب کاهش سم زدایی و ترشح استروژن توسط کبد می شود و این فرایند باعث افزایش بیش از اندازه استروژن در صفرا می گردد.

افزایش میزان سایر هورمون ها(به عنوان پرولاکتین): استروژن های با منشاء داخلی و یا مصرف استروژن هایی که از طریق قرص های جلوگیری از حاملگی یا پرمارین وارد بدن می شوند،باعث افزایش ترشح پرولاکتین از غده هیپوفیز می گردند.در زنان مبتلا به بیماری فیبروکیستیک پستان،معمولا میزان پروکلاتین افزایش یافته اما این افزایش به حدی نیست که منجر به بروز قاعدگی (آمنوره)گردد.

رژیم غذایی پرچربی: به خصوص چربیهای اشباع باعث افزایش قابل توجه استروژن های با می گردند.

استروژن های محیطی در غذا: محیط زیست به میزان وسیعی توسط گروهی از ترکیبات به نام هیدروکربن های هالوژنه آلوده گشته است.از جمله این مواد می توان به آفت کش های سمی شامل د.د.ت،د.د.ای،پ.ث.ب،دیلدرین و کلرادین اشاره کرد.این مواد شیمیایی در سلول های چربی ذخیره شده و عمل استروژن را در بدن تقلید می کنند.به نظر می رسد آنها عامل اصلی در رشد افزایش شیوع مشکلات وابسته به استروژن از جمله بیماری فیبروکیستیک پستان می باشند.

کافئین و سایر گزانین ها: مطالعات جمعیتی،شواهد تجربی و ارزیابی های بالینی حاکی از ارتباط قوی میان مصرف کافئین و بیماری فیبروکیستیک پستان می باشند:

کافئین،تئوفیلین و تئوبرومین از خانواده ترکیبات متیل گزانتین ها هستند این ترکیبات باعث افزایش میزان بافت فیبری و مایع کیست در بافت پستان در بیماری فیبروکیستیک پستان می گردند.

چای،قهوه،کولا،شکلات و داروهای حاوی کافئین منابعی از متیل گزانتین ها می باشند.

قند: مصرف زیاد مواد قندی متابولیسم استروژن را مختل کرده و با افزایش میزان استروژن همراه است.بروز سندروم پیش از قاعدگی و بیماری فیبروکیستیک پستان در زنانی که در رژیم غذایی خود مواد قندی زیادی مصرف می کنند بیشتر است.

رژیم غذایی با فیبر کم: زنانی که کمتر از سه بار در هفته تحرک روده ای دارند نسبت به زنانی که حداقل یک بار در روز تحرک روده ای دارند ۴.۵ برابر بیشتر به بیماری فیبروکیستیک پستان مبتلا می شوند.این احتمالا به علت عملکرد فلور باکتری های غیردوست در روده بزرگ است که قادر به تبدیل استروئیدهای دفع شده به مشتقات سمی یا جذب مجدد این استروئیدهای دفع شده می باشند.

کم کاری تیروئید و یا کمبود ید:

نبود ید سلول های پستان را نسبت به استروژن بسیار حساس تر نموده و این امر مجاری پستان را به تولید کیست های کوچک و مدتی بعد فیبروز(سخت شدن بافت ها در اثر جایگزینی فیبرین،عملی شبیه آثار ماندگار ناشی از زخم)سوق می دهد.

درمان جایگزینی با هورمون های تیروئیدی در بیمارانی که عملکرد کاهش یافته و حتی طبیعی تیروئید دارند باعث کاهش درد پستان،میزان سرمی پروکلاتین و گره های(ندول)پستان شده است.

کمبود آزمایشگاهی ید در موش های صحرایی منجر به ایجاد تغییراتی بسیار مشابه با بیماری فیبروکیستیک پستان می گردد.

عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا

- رژیم غذایی تقویت کننده بیماری: توانایی کبد در سم زدایی و حذف استروژن به طور مستقیم به کیفیت غذایی که به طور معمول استفاده می شود مرتبط می باشد.رژیم غذایی که برپایه محصولات حیوانی،غذاهای فرآوری شده میزان مصرف کم سبزیجات تازه ،حبوبات،میوه ها،آجیل،دانه ها،غلات کامل و ماهی های آب سرد باشد در نتیجه دارای میزان پایینی از عواملی مانند ویتامین های بی،فیبر، ویتامین A و E و اسیدهای چرب ضروری که منجر به دفع استروژن از بدن می شوند خواهد بود. این رژیم غذایی حاوی عوامل افزاینده استروژن از جمله قندها،چربیهای اشباع و استروژن از جمله استروژن های از باقیمانده های آفت کش ها در مواد غذایی و هورمون های محرک رشد در حیوانات می باشد.

- استفاده از داروهای خوراکی جلوگیری از حاملگی؛

- استفاده از کافئین و سایر متیل گزانتین ها؛

- یبوست؛

- عملکرد تیروئیدی ضعیف؛

- اقدامات پیشگیری کننده

یک مکمل موثر حاوی چندین ویتامین و مواد معدنی شامل 400 میکرو گرم اسیدفولیک،400 میکرو گرم ویتامین B12 و 50- 100 میکروگرم ویتامینB6 مصرف کنید.(همیشه مصرف اسیدفولیک بایستی با مصرف ویتامینB12 همراه بوده تا اسید فولیک باعث پوشاندن علائم فقر ویتامین B12 نگردد). یک فرآورده روزانه چندگانه حاوی انواع ویتامین ها و مواد معدنی شناخته شده می تواند بنیادی برای پی ریزی برنامه پیشرفت سلامت فردی باشد.

رژیم غذایی مغذی حاوی فیبر زیاد سرشار از غلات کامل و مواد طبیعی کامل که ترجیحا فرآوری نشده باشد به خصوص غذاهای گیاهی (میوه،سبزیجات،حبوبات بخصوص سویا،دانه ها و آجیل) و ماهی های آب سرد مصرف نموده و از محصولات حیوانی کمتری استفاده کنید.

اگر از قرص های جلوگیری از حاملگی استفاده می کنید،روش های جلوگیری از بارداری خود را تغییر دهید.

استفاده از چای،قهوه،کولا،شکلات و داروهای حاوی کافئین را محدود کنید.

نتایج مورد انتظار

- کاهش علائم و نشانه ها در مدت ۶ماه؛

- درمان

رژیم غذایی

رژیم غذایی بایستی به صورت گیاه خواری و حاوی میزان زیادی فیبر بوده و بر لزوم غذاهای غنی از فیبر فرآوری نشده مانند غلات کامل،حبوبات،سبزیجات،میوه ها،دانه ها،و آجیل تاکید شود.

از مصرف تمامی متیل گزانتین ها(چای،قهوه،کولا،شکلات و داروهای حاوی کافئین)تا زمان بهبود علائم خودداری شود؛سپس می توان در مقادیر کم این مواد را مصرف نمود.

از مصرف محصولات حیوانی حاوی استروژن از جمله گوشت حیواناتی که با استفاده از هورمون های رشد پرورش یافته اند خودداری کنید.

غذاهای حاوی سویا مانند سویا برگر،شیرسویا،آجیل سویا و غیره را به عنوان منبع غنی پروتئین و فیتواستروژن ها در رژیم غذایی خود جایگزین کنید.از آنجا که اثر فیتواستروژن ها تنها2% اثر استروژن های انسانی است به آنها آنتی استروژن (ضداستروژن)نیز گفته می شود.با توجه به اینکه فیتواستروژن ها قابلیت اتصال به گیرنده های استروژنی را دارند، با اتصال به این گیرنده ها از اتصال استروژن جلوگیری نموده و در نتیجه اثرات آنها را کاهش می دهند.

روزانه حداقل 2لیتر آب بنوشید.

مکمل ها

مکمل قوی حاوی چندین ویتامین و مواد معدنی (همانگونه که در اقدامات پیش گیرنده بدان اشاره شد).

عوامل چربی سوز: این مواد از طریق تداخل در متابولیسم چربی باعث افزایش دفع یا کاهش ذخیره سازی چربی و صفرا در کبد شده و منجر به بهبود عملکرد کبدی می گردند. استروژن ها از طریق صفرا از بدن دفع می شوند:

دوز مصرفی:کولین روزانه به میزان ۵۰۰-۱۰۰۰میلی گرم؛متیونین روزانه به میزان ۵۰۰-۱۰۰۰میلی گرم؛

ویتامین B۶: کبد برای سم زدایی استروژن از طریق پیوند(کانژوگه شدن)با اسید گلوکورونیک و ترشح آن در صفرا نیازمند ویتامین B۶(به همراه اسید فولیک و سایر ویتامین های گروه B در فرمول مکمل چندگانه و در رژیم غذایی همانگونه که قبلا به آن اشاره شد)می باشد:

از اوایل سال ۱۹۷۰ ویتامین B۶ در درمان مشکلات دوره ای خانم ها(سیکل قاعدگی)استفاده شده است.حداقل ۱۲ مطالعه بالینی دوسویه کور با استفاده از دارونما به عنوان کنترل،اثرات مثبت مکمل های بی در بهبود علائم سندروم پیش از قاعدگی از جمله بیماری فیبروکیستیک پستان را نشان داده اند.

دوز مصرفی:۲۵-۵۰ میلی گرم سه بار در روز؛

ویتامینE: ویتامین E با عادی کردن میزان هورمون در بیماران مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی و بیماری فیبروکیستیک پستان،باعث بهبود بسیاری از علائم این بیماری ها شده است.

همانگونه که ویتامین C نواحی محلول در آب بدن را حفاظت می نماید،ویتامین E آنتی اکسیدان اولیه در قسمت های محلول در چربی مانند غشاهای سلولی و مولکول های چربی چون کلسترول می باشد.

ویتامین E همچنین به میزان زیادی هر دو نوع دفاع سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند:غیر اختصاصی یا ایمنی با واسطه سلولی و اختصاصی یا ایمنی هومورال .ایمنی با واسطه سلولی اولین روش حفاظتی در برابر سرطان می باشد.

دوز مصرفی:روزانه ۴۰۰-۸۰۰آی یو؛

ویتامین C: آنتی اکسیدان ضروری تمامی قسمت های بدن که از آب تشکیل شده اند می باشد. ویتامین C باعث تقویت و حفظ پیوستگی طبیعی سلول های اپیتلیال شده، عملکرد ایمنی را افزایش داده و مانع از تشکیل مواد سرطان زا می گردد.

ویتامین C باعث احیاء مجدد ویتامین E پس از انجام عملکرد آنتی اکسیدانی می گردد.

دوز مصرفی:۵۰۰میلی گرم سه بار در روز؛

بتاکاروتن: از آنجا که این ماده در بدن به ویتامین A تبدیل می شود پیش ویتامینA نیز نامیده می شود. بتاکاروتن آنتی اکسیدان قوی و ضروری جهت سلامت سلول های اپیتلیال می باشد.رابطه قوی و معکوسی میان میزان سرمی بتاکاروتن و سرطان وجود دارد مطالعات نشان دهنده آن است که هر چه میزان بتاکاروتن دریافتی بیشتر باشد،خطر ابتلا به سرطان کمتر است.

دوز مصرفی: ۵۰۰میلی گرم سه بار در روز؛

ید(کازئینات یا ید مایع ): سلول های پستان که ید کافی دریافت ننمایند به تحریکات استروژنی حساس تر می باشند.کمبود ید منجر به ایجاد کیست های کوچک در مجاری پستان و پس از آن ایجاد بافت فیبروتیک به شکل توده می گردد:

در مطالعات بالینی استفاده از ید در ۷۰%بیماران مبتلا به بیماری فیبروکیستیک پستان منجر به اثر درمانی موثر گردیده است.

مصرف ید با عوارض جانبی زیادی همراه بود(تغییر عملکرد تیروئید در۴%موارد؛مسمومیت ید با علائم آبریزش بینی،ضعف،افزایش بزاق و تنفس بدبو در۳%موارد و آکنه در۱۵%موارد).

مهمترین عارضه جانبی افزایش کوتاه مدت درد پستان بود که از آنجا که با نرم شدن پستان و از بین رفتن بافت فیبری مرتبط بود به عنوان نشانه مثبت تلقی شد.

دوز مصرفی:روزانه ۷۰-۹۰ میکرو گرم بر کیلوگرم ید(کازئینات یا یدمایع)،سایر اشکال ید روزانه ۵۰۰ میکروگرم؛

روی: روی برای عملکرد مناسب بسیاری از هورمون های بدن از جمله هورمونهای جنسی مورد نیازاست. میزان پایین روی منجر به افزایش ترشح و پرولاکتین و میزان بالای روی منجر به مهار ترشح آن می گردد.اغلب در زنان مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی میزان روی پایین است:

دوز مصرفی:روزانه ۱۵-۳۰میلی گرم؛

درمان گیاهی

دانه کتان: دانه کتان باعث ایجاد سیکل قاعدگی سالم شده و بسیاری از بیماری هایی را که با عدم تعادل هورمونی مرتبط است بهبود بخشیده و منجر به حفاظت در برابر سرطان می گردد:

دانه کتان حاوی گروهیاز فیتواستروژن ها به نام لیگنان ها می باشد. فیتواستروژن ها دارای آثار ضعیف استروژنی و آنتی استروژنی هستند.این مواد تخمک گذاری را بهبود بخشیده و نیمه دوم دوره قاعدگی که پروژسترون در این زمان هورمون غالب است را طولانی تر نموده و در نتیجه به حفظ تعادل هورمونی کمک می نمایند.

فیبر دانه کتان که حاوی میزان لیگنان می باشد مقاومت به انسولین را کاهش می دهد این امر باعث کاهش استروژن در دسترس می گردد.

روغن دانه کتان: اغلب زنان مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی مبتلا به کمبود ویتامین ب6 منیزیم و روی که مواد ضروری متابولیسم اسیدهای چرب ضروری منجر به طبیعی شدن متابولیسم اسیدهای چرب می شود.روغن دانه کتان غنی ترین منبع طبیعی اسیدهای چرب ضروری است.

دوز مصرفی:روزانه 2 قاشق غذاخوری دانه کتان و1 قاشق غذاخوری روغن کتان.هردو به شدت فاسدشدنی بوده و بایستی در شیشه های مااین بیماری عارضه ایست که معمولا در پستان 20تا40درصد زنانی که قاعدگی در آنها رخ می دهد به وجود می آید وجه مشخصه بیماری فیبروکیستیک پستان توده های متعدد خوش خیمی استت در یخچال نگهداری شده و هرگز تحت حرارت قرار نگیرند.

لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس: لاکتوباسیل ها باکتری های دوست با اثرات مفید بسیاری بوده و در روده سالم وجود دارند.آنها جایگزین باکتری های غیردوست از جمله باکتری هایی که استروژن را به شکل قابل بازجذب تبدیل می کنند می شوند.

دوز مصرفی:روزانه 1-2میلیون ارگانیسم زنده؛