فیبروم رحم زنان، بیشتر با آن آشنا شوید

تخمین زده می‌شود که ۸۰ درصد زنان تا سن ۵۰ سالگی، تومور خوش‌ خیمی در رحم خود به نام فیبروم دارند. این تومورها می‌توانند باعث مشکلات جدی پزشکی ازجمله خون‌ریزی شدید در دوران قاعدگی، درد و ضعف در ناحیه لگن، اختلال در ادرار و غیره شوند.
فیبروم‌های رحم از سلول‌های ماهیچه‌ای و بافت‌های دیگری هستند که در رحم یا اطراف دیواره رحم رشد می‌کنند. در حقیقت، فیبرویدها شایع‌ترین سلول‌های رشد در زنانی هستند که سرطان ندارند. برای بسیاری از زنان، فیبرویدها مشکل‌ساز نیستند؛ رشد آن‌ها کوچک و بی‌دردسر است.
اما مطالعات نشان می‌دهند که نزدیک به ۵۰ درصد از زنان علائم بیماری را تجربه می‌کنند. نشانه‌ها می‌توانند شامل درد، خون‌ریزی شدید و اختلال در ادرار و یبوست مکرر باشد. وقتی فیبرویدها علائم شدید ایجاد می‌کنند، می‌تواند به کم‌خونی، عفونت‌های دستگاه ادراری و آسیب کلیوی منجر شود.
فیبرویدها در اندازه تفاوت دارند. آن‌ها می‌توانند به کوچکی یک دانه سیب یا به بزرگی یک گریپ‌فروت یا بزرگ‌تر نیز باشند. زمانی که فیبرویدها رشد می‌کنند و یا بزرگ هستند، می‌توانند باعث خون‌ریزی شدید، ادرار مکرر، یبوست، بادکردگی و درد شوند. فیبرویدها می‌توانند درون رحم و یا روی سطح بیرونی آن و یا درون دیواره رحم رخ دهند و آن‌ها را می‌توان با یک ساختار ساقه‌ای به رحم متصل کرد.
بسته به نوع و موقعیت آن، فیبروید می‌تواند زنان را از حامله شدن بازدارد و افزایش عوارض ناشی از بارداری مانند سقط جنین را به همراه داشته باشد. این شرایط می‌تواند استرس عاطفی ایجاد کند و موجب اضطراب درباره عملکرد جنسی و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره شود.

علل ایجاد فیبروم رحم چیست
متأسفانه هیچ‌کس نمی‌داند چه عاملی باعث ایجاد فیبرویدها می‌شود. با این‌حال، تحقیقات نشان داده است که هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون در این بیماری نقش بازی می‌کنند. هم‌چنین ممکن است به وضعیت ژنتیکی فرد مرتبط باشد.
اگر شما یک عضو خانواده نزدیک که مبتلا به فیبروم رحم است داشته باشید، احتمال ابتلا به این بیماری در شما افزایش می‌یابد. توجه داشته باشید که سن رایج ابتلا به فیبروم رحم 30 تا 40 سالگی است. بعد از یائسگی، فیبرویدها تمایل به کوچک شدن دارند.

تشخیص فیبروم رحم
پزشک شما ممکن است فیبروئیدها را در معاینه معمولی لگن احساس کند یا آن‌ها را در حین آزمایش برای مشکلات دیگر پیدا کند. با این‌حال، برای تأیید تشخیص، پزشک‌تان اغلب از تست‌های تصویربرداری (از قبیل سونوگرافی) و سایر روش‌ها برای تعیین اندازه و مکان فیبروید استفاده می‌کند.

درمان فیبروم رحم
تصمیم در مورد نحوه برخورد با سلول‌های رحمی به‌ میزان نشانه‌ها، علائم، محل فیبروید و برنامه‌های شما برای بچه‌دار شدن بستگی دارد. براساس این فاکتورها، شما می‌توانید صبر کرده و داروها را امتحان کنید و یا یک روش برای حذف فیبرویدها را امتحان کنید.

علائم فیبروم رحم یا فیبروئید
بسیاری از زنانی که مبتلا به این بیماری می‌باشند، هیچ نشانه‌ای ندارند. در مواردی که انجام می‌شوند، نشانه‌ها می‌توانند تحت تأثیر مکان، اندازه و تعداد فیبرویدها قرار بگیرند. در زنانی که علائم بیماری دارند، شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:
- خون‌ریزی شدید
- دوره‌های قاعدگی بیشتر از یک هفته
- فشارخون و یا درد
- ادرار مکرر
- سختی در خالی کردن مثانه
- یبوست
- درد در ناحیه پا و لگن

انواع فیبرویدها
فیبرویدها عموماً به‌وسیله موقعیت خود طبقه‌بندی می‌شوند:
- intramural fibroids: در داخل عضله رحم رشد می‌کنند.
- Submucosal fibroids: در حفره رحمی رشد می‌کنند.
- Subserosal fibroids: توده‌ای در خارج از رحم هستند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر نشانه‌های زیر را دارید، احتمال ابتلا به بیماری در شما وجود دارد و باید برای بررسی و آزمایش به پزشک زنان مراجعه کنید:
- درد لگنی که از بین نمی‌رود
- دوره‌های عادت ماهیانه سنگین، طولانی‌مدت یا دردناک
- لک دیدن و یا خون‌ریزی بین دوره‌ای
- مشکل خالی نشدن مثانه
اگر خون‌ریزی شدید واژینال یا دردهای شدید لگن دارید که به‌طور ناگهانی اتفاق می‌افتد، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

معاینه لگن برای تشخیص فیبروم رحم
فیبروئید‌های رحم اغلب به‌طور تصادفی در طی آزمایش معمول لگن یافت می‌شوند. دکتر شما ممکن است در شکل رحم شما بی‌نظمی را احساس کند که نشان‌دهنده حضور فیبروئیدها است. اگر شما علائم فیبروم رحم دارید، ممکن است پزشک این آزمایش‌ها را انجام دهد:
1- سونوگرافی
اگر تأیید لازم باشد، ممکن است دکتر شما یک سونوگرافی رحم انجام دهد. سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی برای گرفتن تصویر از رحم برای تأیید تشخیص و موقعیت‌یابی و اندازه‌گیری فیبروئیدها استفاده می‌شود. یک پزشک یا متخصص، دستگاه سونوگرافی (transducer) را روی شکم‌تان حرکت داده و یا آن را درون مهبل شما برای گرفتن تصاویر رحم قرار می‌دهد.
2- آزمون آزمایشگاهی
اگر خون‌ریزی قاعدگی غیرطبیعی دارید، پزشک ممکن است سایر آزمایش‌ها را برای بررسی علل احتمالی انجام دهد. یک بررسی کامل خون (CBC) برای تعیین اینکه علت خون‌ریزی مزمن شما چیست و اینکه شما دچار مشکلات تیروئید یا کم‌خونی هستید، لازم است.

سایر آزمایش‌های تصویربرداری برای تشخیص فیبروم رحم
اگر سونوگرافی معمول اطلاعات کافی را ارائه ندهد، پزشک ممکن است مطالعات تصویربرداری دیگری را انجام دهد، مانند:
1- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
این آزمایش تصویربرداری می‌تواند اندازه و محل فیبرویدها را نشان دهد، انواع مختلف تومور را شناسایی کرده و به تعیین گزینه‌های مناسب درمان کمک کند.
2- هیستروسونوگرافی (Hysterosonography)
در این سونوگرافی واژینال، تزریق سالین انجام می‌شود، از اسپری استریل برای باز شدن حفره رحم استفاده می‌کنند زیرا دریافت تصاویر فیبروئید زیر جلدی و آندومتری را آسان‌تر می‌کند.
3- هیستروسالپینگوگرافی
پس از تزریق یک حاجب رنگی برای برجسته کردن حفره رحم و لوله‌های فالوپی از اشعه ایکس برای گرفتن تصویر استفاده می‌کند. اگر مشکل ناباروری داشته باشید، ممکن است پزشک این روش را توصیه کند. علاوه بر نشان دادن فیبروئیدها، می‌تواند به پزشک شما کمک کند که تشخیص دهد آیا لوله‌های فالوپ شما باز هستند یا خیر.
4- هیستروسکوپی
برای این کار، دکتر شما یک تلسکوپ کوچک (هیستروسکوپ) با نور را به از طریق دهانه رحم به رحم وارد می‌کند. دکتر سالین را به داخل رحم تزریق می‌کند، حفره رحم را گسترش می‌دهد و اجازه می‌دهد دکترتان دیواره‌های رحم و دهانه لوله‌های فالوپ را بررسی کند.

عوامل خطر در فیبروئید
در سلول‌های رحمی چند عامل خطر شناخته‌شده وجود دارد. عواملی که می‌توانند بر رشد فیبروید تأثیرگذار باشند عبارت‌اند از:
1- وراثت
اگر مادر و یا خواهر شما فیبروم رحم داشته باشند، شما در معرض خطر قرار دارید.
2- نژاد
زنان سیاه‌پوست بیش از زنان گروه‌های نژادی دیگر احتمال ابتلا به فیبروم رحم را دارند. آن‌ها در سنین پایین‌تری نسبت به دیگر زنان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
3- عوامل محیطی
قاعدگی در سنین پایین، جلوگیری از بارداری، چاقی، کمبود ویتامین D، داشتن رژیم غذایی که در آن مصرف گوشت قرمز بالا و سبزی‌ها، میوه و لبنیات کم است. نوشیدن الکل، ازجمله آبجو، به نظر می‌رسد ریسک رشد فیبروید را افزایش می‌دهد.

بارداری و فیبروم رحم
فیبرها معمولاً در حامله شدن دخالت نمی‌کنند. بااین‌حال فیبروئیدها به‌خصوص فیبروئید‌های ساب سروزال می‌توانند باعث ناباروری یا سقط‌جنین شوند. فیبرویدها ممکن است خطر عوارض خاصی از بارداری مانند انقباض جفتی، محدودیت رشد جنین و زایمان زودرس را افزایش دهند.

پیش‌گیری از فیبروم رحم
اگرچه محققان به مطالعه علل تومورهای سرطانی ادامه می‌دهند اما شواهد علمی کمی در مورد چگونگی جلوگیری از آن‌ها وجود دارد. احتمال دارد پیش‌گیری از فیبرویدها ممکن نباشد اما تنها درصد کمی از این تومورها نیاز به درمان دارند.
با انتخاب گزینه‌های سالم زندگی مانند حفظ وزن نرمال، خوردن میوه و سبزی‌ها، می‌توانید ریسک ابتلا به فیبروم رحم را کاهش دهید.