تشویق و تنبیه کودکان، چه زمانی صحیح است؟

پاداش وسیله ای مطمئن و موثر برای بالا رفتن سطح آگاهی، فرمانبرداری، اخلاق، خلاقیت و.... کودکان می باشد. پاداش نباید جنبه باج خواهی یا رشوه گیری به خود بگیرد به طوری که کودک بداند از جانب والدین و مدرسه آنچه شایستگی آن را دارد، دریافت می کند.

تشویق و پاداش برای کودک

زمانی که کودک از جانب مدرسه مورد تشویق قرار گیرد از والدین انتظار دارد که در برابر موفقیت او ابراز خوشحالی کنند، و در غیر این صورت کودک از تلاش خویش نادم و پشیمان می شود. زیرا کودکان دبستانی در این سن بیشتر تلاششان را در به دست آوردن تشویق و رضایت والدین و برتری جویی به کار می گیرند.

بنابراین والدین و معلمان در برابر کودک باید به گونه ای پاداش را موثر و مفید بدانند که کودک خود را مستحق به آن دانسته باشد و با رفتارش هماهنگی داشته باشد. لذا با مشخص کردن جزئیات فعالیتش به او توجه داده شود که مستحق پاداش می باشد.

پاداش های موثر از این ویژگی ها برخوردارند:

1 . با رفتار کودک همانند و برابری داشته باشد و تصادفی نباشد.
۲ . جزئیات کار کودک مشخص باشد و تنها محدود به واکنش مثبت او نباشد و یا بگیر و بستان در کار نباشد.
3 . خودجوش و متنوع باشد و تنها حاکی از توجه نباشد یعنی نباید یکنواخت باشد.
۴ . دارای معیار مشخص باشد.
5 . درکی در جهت رفتار پسندیده باشد.
۶ . به عنوان تلاش قابل توجه یا توفیق در تکالیف و کارهای مشکل باشد و بدون دست آورد و تلاش نباشد.
7 . تشویق به گونه ای باشد تا سایر فرزندان یا هم سالان یا هم شاگردانش نیز تشویق شوند و شانسی و تصادفی نباشد.
۸ . در دانش آموز این احساس به وجود آید که انجام تکالیف وظیفه ای است که باید هر کسی در هر سنی انجام دهد و مهارتی کسب نماید تا در آینده از آن بهره مند شود.

والدین و معلمان با دادن پاداش یا تشویق شاید انتقاد انتظارات خود به دانش آموزان گوشزد می کنند. بنابراین معلمان به خوبی میتوانند بسیاری از جنبه های رفتار کودکان را در مدرسه اصلاح کنند و دانش آموزان را به جهتی که موجب تعالی آنان می شود ، هدایت نمایند.

همان طوری که تشویق در گرایش کودک تاثیر فراوان دارد ، مجازات و مکافات نیز از جایگاه خاصی برخوردار می باشد. زیرا کودکی که تکالیف خود را انجام نمی دهد یا سهل انگاری می نماید و مسئولیت پذیر نیست ، والدین و معلمان نباید در برابر او بی تفاوت باشند و یا خشونت داشته باشند.

بلکه ابتدا انگیزه رفتار وی را شناسایی کرده و اگر مستحق مجازات است تردید به خود راه ندهند و قاطعانه عمل کنند و به کسی هم اجازه ی مداخله ندهند.

چنانچه والدین بر سر مسائلی با هم اختلاف دارند ، در چنین مواقعی اگر به سعادت فرزندشان علاقه مند هستند اختلافات را نادیده گرفته و بر سر مجازات یا تشویق کودک هم رأی و یک نظر باشند تا کودک ، اختلاف والدین را دست آویز و مستمسک قرار ندهد.

اما والدین پس از مجازات:

1 . کودک را به مدت چند دقیقه تنها بگذارند و به او توجه ننمایند تا به خودسازی بپردازد.
۲ . از مهربانی و محبت بی جای اطرافیان که از روی دلسوزی انجام می گیرد ، جلوگیری کنند تا مجازات اثر خود را داشته باشد.
3 . از مداخله دیگران در مرتبه ی اول استقبال نمایند ، ولی اگر تکرار شود جدا پرهیز شود.
۴ . از تنبیه بدنی و جسمانی حتی المقدور دوری شود.
از آنجایی که کودک بر اثر تشویق نیروی خلاقه اش رشد و بالندگی پیدا می کند ، ولی اگر تشویق به موقع و سازنده نباشد موجب رشوه گیری و کوفته شدن ذهن و کج روی وی می گردد ، باید در این باره توجه خاص مبذول گردد.