خارش مقعدی در کودکان، علت تا درمان

کرمک ­ها، کرمهای سفید رنگ کوچکی (کرم سنجاقی) هستند که به روده­ ها هجوم می­برند. کرم ­ها از نظر شکل ظاهری همانند نخ دندانهایی به طول یک چهارم اینچ می­باشند، که در اطراف مقعد و در مدفوع در حال حرکت بوده و قابل مشاهده ­اند. درادامه با جزئیات بیشتر از این بیماری در خدمت شما هستیم.

کرمک در کودکان سنین مدرسه بسیار شایع می­باشد، اما با این حال ممکن است کودکان را در تمامی سنین و حتی در دروه­ ی نوزادی مبتلا کند. البته کودکانی که به مهد کودک می­روند و یا خواهران و برادران مبتلا به کرمک دارند، بیشتر از سایرین در معرض بیماری کرمک قرار دارند.

پی بردن به اینکه فرزند شما به بیماری کرمک مبتلا شده ­است، ممکن است برای شما ناراحت کننده باشد؛ اما به خاطر داشته باشید که همانند شپش، این بیماری شایع دوران کودکی حاکی از عدم رعایت بهداشت نیست .

کرم­ها - بر خلاف شپش - به ندرت به عنوان خطری برای سلامتی محسوب می­شوند و به راحتی نیز درمان و ریشه­کن می­شوند. ( البته آلودگی شدید با کرمک می­تواند به کاهش وزن منجر شود، و در دختران ممکن است به عفونت­های مجاری ادرار یا عفونت­های شکمی منتهی شود. اما معمولاً آلودگی­ های جدی امر نادری است ).

چگونه می­توانم تشخیص دهم که فرزندم کرمک دارد؟
اگر فرزندتان مبتلا به کرمک شده باشد، وی احتمالاً مقعد خود را خارانده و به ویژه شب­ ها از وجود خارش در اطراف مقعدش شکایت خواهد نمود. ولی اگر فرزندتان نوزاد است، او قادر نخواهد بود که مشکلش را به شما بگوید. با این حال، اختلالات خواب و نق نقی بودن ناشی از خارش ­های شبانه سرنخ­ های بزرگی هستند.

پوست تحریک­ شده در اطراف مقعد (و در دختران گاهی اوقات خارش واژینال) نیز می توانند نشانه­ هایی از وجود کرمک باشند. همچنین، کرمک گاهاً موجب بروز تهوع و استفراغ می­شود.

شما می توانید ظن خود درباره­ ی ابتلای فرزندتان به کرمک را با استفاده از چراغ قوه­ ای از نظر وجود کرم­ ها در مقعد وی بررسی نمایید (و با بررسی پوشک نوزادتان). بهتر است این کار را شب و یا اول صبح انجام دهید، زیرا کرم ­ها عمدتاً در شب ظاهر شده و بر روی پوست تخم گذاری می­کنند، بنابراین این زمان­ ها بهترین موقع برای بررسی وجود آنها می­باشند.

همچنین می توانید برای بررسی وجود کرم­ها، به آرامی تکه­ای از یک نوار شفاف را به درون مقعد کودکتان فشار دهید. در صورت ابتلای فرزندتان به کرمک، تخم­های کرمک به این نوار می­چسبند، و سپس شما می­توانید در این مورد با پزشک فرزندتان مشورت نمایید.

معمولاً حتی اگر نتوانید خود کرم­ ها را مشاهده کنید، اغلب می­توانید تخم­ های کرمک را رویت نمایید. ممکن است پزشک­تان جعبه ویژه­ای داشته باشد که به منظور جمع آوری تخم­های کرمک طراحی شده­ اند.

اگر شما کرمک یا تخم­ های آن را در مقعد فرزندتان نیافتید، خارش مقعد وی ممکن است نشانه­ ای از وجود مشکل دیگری، مانند خشکی حاصل از تمیز کردن خشن و بیش از حد ناحیه مقعد با استفاده از صابون باشد. پوست حساس به لمس و قرمز رنگ اطراف مقعد فرزندتان، می­تواند ناشی از تحریک پوست وی توسط پوشک بچه، اسهال، و یا بدلیل نوعی عفونت باکتریایی باشد.

اگر پوست اطراف مقعد فرزندتان بسیار قرمز و متورم و گرم بوده و نسبت به لمس حساس باشد، ممکن است پوست وی دچار عفونت شده باشد. مشاهده چرک یا سایر انواع ترشحات و همچنین بوی بد نیز از سایر علائم عفونی می­باشند. اگر شما نسبت به عفونت فرزندتان شک دارید، حتماً با پزشک فرزندتان تماس بگیرید.

کودکان چگونه به کرمک مبتلا می­شوند؟
تخم ­های کرمک می­توانند تا حداکثر دو هفته بر روی برخی از سطوح زنده بمانند. بنابراین ممکن است کودک از طریق لمس شیء آلوده به کرمک مانند -اسباب بازی یا حوله شخص آلوده­ ی دیگری- و سپس قرار دادن انگشتانش در دهانش دچار کرمک شود، یا اینکه ممکن است کرمک را از طریق خوردن غذای آلوده شخص دیگری دریافت نماید.

سپس تخم­های کرمک وارد روده بزرگ کودک می­ شوند، یعنی جایی که در آن تخمک­ گذاری می­کنند. در ادامه،­ کرم های ماده برای تخم­ ریزی، خود را به مقعد کودک می رسانند.

همزمان با حرکت کرم­ها، آنها موجب خارش شدیدی می­شوند که حتی ممکن است خواب کودک را مختل کند. هنگامی که کودک مقعد خارش دار خود را می­خارد، تخم­ ها در زیر ناخن ­هایش جمع می­شوند، و با قرار این دست­های آلوده در دهانش چرخه ی دیگری آغاز می گردد.

درمان بیماری کرمک چیست؟
موارد خفیف ابتلا به کرمک گاهی اوقات حتی بدون هیچ درمانی از بین می رود. ولی حتی موارد خفیف نیز می­توانند به خارش آزاردهنده و مشکلاتی در خواب منجر شوند، و آلودگی ­های شدید می­توانند به بروز عوارضی مانند عفونت­های جدی ­تری منتهی شوند - بنابراین اجازه ندهید وضعیت فرزندتان بدتر و وخیم­ تر شود.
ممکن است پزشک درمان­ هایی فاقد نسخه پیشنهاد داده و یا داروهای خاصی (معمولاً مبندازول، آلبندازول، یا پیرانتل) را برای از بین بردن کرم­ ها تجویز نماید. از طرفی ممکن است پزشک­تان معاینه و درمان کل اعضای خانواده را پیشنهاد دهد، زیرا بیماری کرمک به سادگی از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.

همچنین اگر درباره وجود بیماری کرمک مطمئن نیستید، قبل از استفاده از درمان­های فاقد نسخه موضوع را با پزشک فرزندتان مورد بررسی قرار دهید. در صورت ابتلای خودتان و یا فرزندتان به کرمک، اگر فرزندتان زیر دو سال سن دارد و یا اگر خود شما باردار بوده و یا تحت مراقبت و درمان هستید درباره سایر درمانهای موجود با پزشک خود صحبت نمایید. پزشک به شما کمک خواهد نمود تا خطرات ناشی از داروهای معمول موجود در مثال پاراگراف بالا را سبک و سنگین نمایید و ممکن است داروهای جایگزینی را برای­تان تجویز نماید.

علائم آلودگی با کرمک معمولاً طی یک هفته پس از درمان ناپدید می­شوند. اما از آنجاییکه درمان فقط کرم­ها را می­کشد، ممکن است پزشک از شما بخواهد تا درمان را بعد از دو هفته دوباره تکرار کنید. هدف از تکرار درمان کشتن تمامی کرمک هایی است که ممکن است پس از آخرین درمان از تخم خارج شده باشند.

پس از شروع درمان، ممکن است کرمهای متحرک زیادی را در مدفوع فرزندتان ببینید. این حالت ممکن است شما را دچار ترس نماید، اما هیچ دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. این فقط بدان معناست که کرم­ ها در حال ترک بدن فرزندتان می­باشند.

چگونه می توانم از کرمک پیشگیری نمایم؟
فرزند خود را با مد نظر قرار دادن چندین اقدام احتیاطی از آلوده شدن یا ابتلای دوباره به کرمک در امان نگه دارید:
ناخن های فرزندتان را با استفاده از یک برس تمیز کنید و برای جلوگیری از به دام افتادن تخم ­ها در زیر ناخن­ ها، ناخن­ های فرزندتان را کوتاه نگه دارید.
فرزند خود را روزانه به حمام ببرید.
استحمام کودکان موقع بیداری از خواب می­تواند به از بین بردن تخم­ های ازاد شده در طی شب کمک نماید.
اگر فکر می کنید که ممکن است یکی از فرزندانتان دچار کرمک شده باشد، پس اجاره ندهید فرزندانتان با یکدیگر استحمام کنند.

روزانه لباس زیر فرزندتان را تعویض نمایید.
پرده­ های اتاق خواب فرزندتان را باز کرده و بگذارید پرده ­ها در طول روز باز بمانند، اجازه دهید تا نورخورشید بر روی ملافه­ ها، فرش، پرده، و سایر اشیا موجود در اتاق بتابد (تخم­ های کرمک نسبت به نور خورشید حساس می­باشند).

از ناخن جویدن و مکیدن انگشت شست از سوی فرزندتان ممانعت کنید.
دستانتان را قبل از تهیه غذا و پس از استفاده از توالت بشویید. همچنین آنها را قبل و پس از تغییر پوشک بچه حتماً بشویید.

از فرزندتان بخواهید دست هایش را قبل از غذا خوردن و پس از توالت رفتن بشوید (اگر سن او برای این کار خیلی کم است، خودتان این کار را برایش انجام دهید).

در حین مقابله با آلودگی کرمک، بهتر است روتختی­ هایتان را نسبت به مواقع عادی بیشتر بشویید (مثلاً دو بار در هفته).
همچنین در حین مقابله با آلودگی کرمک، تمیز کردن روزانه توالت نیز ایده خوبی است.
اگر عضوی از خانواده ­تان برای کرمک تحت درمان قرار دارد، لباس­ها و ملافه­ های تمامی اعضای خانواده را برای از بین بردن کرم­ها و تخم ­هایشان در آب داغ بشویید.