علائم دوران بارداری، ابتدا تا زایمان

در دوران بارداری علائم و نشانه های متفاوتی در قسمت های مختلف بدن ظاهر می شوند که توسط بیمار به حاملگی مشکوک شده و به پزشک مراجعه می نمایند. پزشک برای تشخیص قطعی حاملگی علاوه بر گرفتن شرح حال و معاینات بالینی از تسهیلات آزمایشگاهی نیز استفاده می کنند.
مهم ترین نشانه حاملگی قطع قاعدگی است. مخصوصا اگر زن جوان بوده و قبلا قاعدگی کاملا طبیعی داشته باشد. گرچه قاعدگی ممکن است به علل عوامل مختلفی مانند تغییر آب و هوا، ترس از حاملگی، مسافرت، غم و اندوه، بیماری های تخمدان و تیروئید، کم خونی، بدی تغذیه و عفونت های مزمن مانند سل و سیفلیس عقب بیافتد ولی به هر حال قطع قاعدگی در هر زن جوان باید به حساب قاعدگی گذاشته شود که البته با کمی دقت در تعداد روزها و مقدار خونریزی روزانه قاعدگی های قبلی تشخیص داده می شود.

علامت بارز تهوع و استفراغ
حالت تهوع و دل به هم خوردگی تقریبا در ۳۰ درصد زنان آبستن دیده می شود. این حالت بیشتر در صبح ها و بعد از برخاستن از خواب ایجاد می شود و به تدریج در طول مدت روز از بین می رود در بعضی موارد حالت تهوع منجر به استفراغ می گردد.
حالت تهوع صبحگاهی معمولا دو هفته بعد از قطع قاعدگی شروع شده و در ماه های اول و دوم بارداری به بیشترین شدت خود می رسد.
به ندرت ممکن است حالت تهوع بعد از ماه چهارم نیز ادامه یابد. علت تهوع صبحگاهی معلوم نیست ولی اختلالات عصبی و روحی نقش مهمی را به عهده دارند. چون تهوع در اختلالات هاضمه نیز مشاهده می شود لذا به تنهایی برای تشخیص بارداری کافی نیست.
حساسیت و دردناک شدن پستان ها در بعضی از خانم ها قبل از قاعدگی شروع شده و بعد از خاتمه خونریزی، برطرف می شود. این حالت در دوران بارداری شدید شده و در بسیاری از موارد زن باردار احساس درد و ضربان پستان را حس می کند.
رنگ نوک پستان و هاله دور آن تیره تر می شود و البته این تغییر رنگ در افراد سبزه به وضوح دیده می شود.
شستشوی نوک پستان با آب گرم ( بدون صابون) در صورت مشاهده ترشح سفید رنگ به روی آن ضروری است زیرا در غیر این صورت نوک پستان زخم می شود.
رشد پستان ها در دوران بارداری بسیار زیاد است به طوری که نیم کیلو گرم به وزن آنها اضافه می شود همراه با رشد سریع پستان عروق زیر پوست نیز رشد کرده و به طور واضح دیده می شوند.
زنان باردار بلافاصله بعد از شروع حاملگی شب ها برای ادرار کردن از خواب بیدار شده و تکرر ادرار در ایام روز نیز مشاهده می شود. علت تکرر ادرار نیز روشن است مثانه در جلوی رحم قرار دارد، با بزرگ شدن رحم بر روی مثانه فشار وارد می شود و به این ترتیب احساس احتیاج به خالی کردن مثانه مکرراً به وجود می آید. به طور کلی بعد از ماه سوم که رحم از لگن خارج می شود این احساس برطرف می شود ولی در ماه آخر بارداری که سر بچه وارد لگن می شود این احساس دوباره برمی گردد و چون در این موارد با یک خنده و سرفه شدید ممکن است مقدار کمی ادرار بی اختیار خارج شود، اکثر خانم ها ترجیح می دهند که نوار بهداشتی استفاده کنند.
اگر در اواخر حاملگی تکرر ادرار باعث به هم خوردن خواب شود بهتر است که خانم حامله پس از ساعت ۶ عصر از مصرف مایعات خودداری کند.
حرکت جنین در شکم معمولا بعد از چهارماهگی به صورت لرزش و تکان جزئی قابل درک است ولی مادرانی که برای بار اول باردار می شوند به علت عدم تجربه کافی تا مدت ها حرکت جنین را نمی توان حس کنند و بالاخره در بعضی از خانم ها که مدت های مدید در انتظار بارداری بوده اند، حرکات روده و انقباضات رحم ممکن است به حساب حرکت جنین گذاشته شود.
حرکت جنین به هر حال سلامت او را تایید می کند. بر حسب وضعیت قرار گرفتن جنین و تعداد دفعات زایمان شدت حرکت متفاوت است. معمولا بعد از ماه ششم حرکت جنین شدید و قوی شده و گاهی ممکن است سبب اختلال در خواب مادر گردد.
در هفته های آخر دوران بارداری بعد از وارد شدن سر به داخل لگن و کاهش فضای کافی از شدت حرکات جنین کاسته می شود. اگر در نیمه دوم بارداری حرکات جنین شدیدا کاسته شود باید جهت بررسی سلامت جنین از تست های مانیتورینگ الکترونیک استفاده کرد. امروزه از تعداد حرکات جنین برای بررسی سلامت جنین استفاده می شود.
به این ترتیب به مادران توصیه می شود که در دوران بارداری یک ساعت پس از نهار و یک ساعت پس از شام، به مدت یک ساعت به پهلوی چپ دراز کشیده و تعداد حرکات جنین را یادداشت نمایند. اگر در ساعت اول حرکتی حس نشد تعداد حرکت ساعت دوم را می توان به عنوان سلامت جنین تقلی کرد زیرا در ساعت اول ممکن است جنین در خواب باشد. البته تعداد حرکت جنین در ساعت دوم نباید از ۶ بار کمتر باشد.
نشانه دیگر بارداری بزرگی شکم است. رحم تا ماه سوم بارداری در داخل لگن قرار دارد بعد از آن به تدریج از لگن خارج شده به طوری که در ماه پنجم حد بالای رحم در حدود ناف مادر قرار می گیرد. البته بزرگی شکم همیشه دال بر حاملگی نیست و در موارد دیگری مانند کیست تخمدان، نفخ شکم و غدد موجود در رحم نیز مشاهده می شود.
همراه با تغییرات فوق الذکر خطوط سیاه مایل به قهوه ای در قسمت تحتانی شکم، ران ها و گاهی پستان ها ظاهر می شود که بعد از زایمان به صورت خطوط سفید رنگی درآمده و برای همیشه باقی می مانند. این لکه ها بیشتر در افراد گندمگون ظاهر می شود.
برای جلوگیری از پیدایش این خطوط که در نتیجه کشش پوست بوجود می آید راهی وجود ندارد ولی ماساژ روزانه پوست به وسیله پمادهای بی ضرر و روغن زیتون به مدت 10 الی 30 دقیقه توصیه می شود.
تغییر دیگر پوست پیدایش خطی قهوه ای از ناف تا استخوان پوبیس است. این تغییر رنگ پوست بیشتر در نزد سفید پوستان دیده می شود و بعد از خاتمه آبستنی به تدریج کمتر شده و با گذشت زمان به کلی از بین می رود.
علاوه بر نشانه های فوق الذکر، کم خوابی، ازدیاد ترشح بزاق و آبریزش از دهان، سردرد، سر گیجه و حالت عصبی مخصوص نیز در زنان باردار مشاهده می شود.
در پایان هفته ۱۲توده در بالای استخوان عانه لمس می شود که همان رحم حامله در حال رشد است.
توجه شود که سعی در مخفی کردن بزرگی شکم و رحم با استفاده از گن ها و شکم بندهای تنگ خطرناک خواهد بود.

اولین ملاقات با پزشک
با قطع قاعدگی و تهوع صبحگاهی اکثر خانم ها به حاملگی مشکوک شده و برای تشخیص به پزشک متخصص زنان و مامائی مراجعه نمایند. در اولین ملاقات بهتر است شوهرتان نیز شما را همراهی کند.
در اولین ملاقات پزشک برای شما پرونده درست می کند. اسم، آدرس، شماره تلفن، سن و محل تولد شما و همچنین شغل، آدرس و محل کار همسرتان نیز یادداشت می شود. پزشک درباره سابقه ی بیماری های شخصی و خانوادگی شما سوال می کند. چگونگی آبستنی های قبلی ( زایمان و سقط) بررسی می شود. به علاوه درباره سن شروع قاعدگی، فواصل بین دو عادت ماهانه و نظم آن نیز سوال می شود.
اگر ناراحتی خانوادگی و زناشویی دارید با پزشک خود در میان بگذارید زیرا او به تمام اطلاعات ممکن برای کمک به شما نیاز دارد.
سپس پزشک شما را به اتاق معاینه برای لخت شدن هدایت می کند. برای پوشاندن خود از ملحفه ای که در اتاق معاینه است استفاده کنید قبل از معاینه با ادرار کردن مثانه را خالی نموده، ادرار به دست آمده را برای آزمایش به پرستار بدهید.
معاینه اول بسیار مفصل و دقیق است. در این جلسه وزن و قد شما اندازه گرفته می شود. دکتر فشار خون، درجه حرارت و رفلکس شما را کنترل می نماید. چشم، گوش، حلق، بینی، دندان ها و تیروئید را معاینه می کند. معاینه پستان ها برای کشف حساسیت و ترشح آغوز ضرورت دارد. دق نمودن سینه و گوش کردن قلب و ریه و معاینه شکم نیز لازم است.
آخرین مرحله، معاینه داخلی یا معاینه لگن است.
برای شل شدن عضلات و تسهیل در معاینه بهتر است دهان را باز کرده و نفس عمیق بکشید.
پزشک برای معاینه از یک وسیله فلزی لوله ای شکل ( اسپکولوم) استفاده می کند. این دستگاه در داخل مهبل که به رحم راه دارد گذاشته می شود. با باز کردن مهبل با این دستگاه دهانه رحم به خوبی نمایان می شود. سپس پزشک مقداری از ترشحات و سلول های دهانه رحم را برای آزمایش ( تشخیص سرطان) جمع آوری می نماید.
بعد از بیرون آوردن اسپکولوم، پزشک دو انگشت پوشیده از دستکش خود را داخل مهبل نموده و با گذاشتن دست دیگر بر روی شکم اندازه، شکل و طرز قرار گرفتن رحم را تعیین می نماید. به این ترتیب با در نظر گرفتن سایر جوانب سن حاملگی را تعیین می شود. ( معاینه لگن و انجام پاپ اسمیر معمولا قبل از بارداری انجام می شود).
رادیو گرافی سینه، سر پاها و بازوها اگر با دقت انجام شود حتی در ماه های اول حاملگی بی ضرر است.
شما بهتر است همیشه به پزشکی که دستو رادیو گرافی می دهد حاملگی خود را گوشزد نمائید.
در اولیه ملاقات آزمایش هایی مانند بررسی کم خونی، قند خون، گروه خون، ارهاش (Rh) و سیفلیس ضرورت دارد. در بعضی زنان مثلا آنهایی که سابقه تزریق خون دارند یا معتاد هستند باید از نظر هپاتیت و ویروس عامل بیماری ایدز نیز بررسی شوند. همچنین باید آزمایش ادرار از نظر احتمال عفونت بدون علامت انجام شود تا اگر عفونت بدون علامت وجود داشت درمان شود زیرا احتمال بروز عفونت حاد کلیه در خانمی که عفونت ادراری علامت دارد بیش از خانمی است که عفونت ادراری ندارد.
بعد از معاینات دکتر با شما درباره بهداشت عمومی دوران بارداری مانند غذا، خواب، وزن، مراقبت از دندان ها، طرز پوشیدن لباس، کار و فعالیت صحبت می کند و این فرصت خوبی برای شما و شوهرتان است که سوال های خود را درباره روابط زناشوئی، زمان تولد بچه و هزینه زایمان با پزشک در میان بگذارید.

تشخیص بارداری
امروزه با توجه به علائمی مانند قطع فاعدگی، تهوع، تکرر ادرار، حرکت جنین و بزرگی شکم بارداری را می توان حدس زد و برای اثبات وجود حاملگی از آزمایشگاه و وسائل مختلف نیز کمک گرفت.
10 الی 15 روز بعد از تشکیل نطفه هورمون مخصوصی به نام گونادوتروپین از جفت وارد خون مادر شده و از راه ادرار دفع می گردد. بنابراین با اندازه گیری این هورمون در ادرار می توان حاملگی را در دو هفته بعد از قاعدگی تشخیص داد.
بهترین موقع برای آزمایش دو هفته بعد از قطع قاعدگی است. البته این زمان در زنان مختلف متفاوت است به طوری که گونادوتروپین ادرار در عده ای زودتر و در بعضی دیرتر به حدی که با آزمایش های معمولی قابل اندازه گیری است، می رسد.
امروزه از رادیوایمونواسی برای اندازه گیری هورمون گونادوتروپین استفاده می شود. به این ترتیب در بعضی موارد حتی قبل از قطع قائدگی می توان حاملگی را تشخیص داد. این آزمایش دقیق تر و اندکی گران تر است و روی خون انجام می شود ولی معمولا احتیاجی به آن نیست مگر در مواردی مانند آبستنی خارج رحمی که پزشک به تشخیص قطعی و سریع نیاز دارد.
گاهی آزمایش حاملگی منفی است ولی بیمار ادعا می کند که حامله است این حالت حاملگی کاذب یا خیالی نامیده می شود. اکثر علائم حاملگی مانند قطع قاعدگی و بزرگی شکم در این بیماران مشاهده می شود و حتی بعضی از این بیماران ادعا می کنند که حرکت جنین را در داخل رحم خود حس می کنند. در تمام این موارد در معاینه لگن رحم سفت ( مانند موارد غیر بارداری) و رحم به اندازه طبیعی است.
علت حاملگی کاذب اختلال غددی یا روانی است. بزرگی شکم معلول نفخ زیاد و حرکت جنین نیز حرکات طبیعی روده چیز دیگری نیست.
در هر حال در موارد مشکوک با سه امتحان شنیدن صدای قلب جنین، حس حرکات جنین توسط لامسه پزشک و انجام سونوگرافی می توان به طور قطع وجود حاملگی را اثبات نمود. سونوگرافی می تواند کیسه جنین را ۶ هفته پس از آخرین عادت ماهانه تشخیص دهد با یک هفته صبر کردن ضربان قلب جنین نیز مشخص می شود. برخلاف اشعه ایکس سونوگرافی هیچ خطری برای جنین ندارد.
تعداد ضربانات قلب جنین از تعداد ضربانات طبیعی قلب مادر بیشتر بوده و به طور متوسط 140 بار در دقیقه است.
برای شنیدن صدای قلب جنین از اسباب بسیار دقیقی به نام سونی کید استفاده می شود. این جا امواج فوق صوتی به خونی که در جنین جریان دارد برخورد کرده و منعکس می شود با تقویت صدای منعکس شده صدای قلب حتی در هفته هفتم بارداری شنیده می شود.
در زنان تمام عکس برداری های لازم باید بعد از قاعدگی زمانی انجام شود که مطمئن باشیم که بیمار حامله نیست. زیرا اشعه ایکس در زنان بارداری که ماه های اول و دوم را طی می کنند بسیار زیان آور است ولی در موارد ضروری و در ماه های آخر بارداری می توان از عکس برداری توسط اشعه ایکس استفاده شود.

ملاقات های بعدی با پزشک در جریان بارداری
تعداد دفعات مراجعه به پزشک بر حسب وضع مزاجی بیمار متفاوت است زیرا بیمارانی که از ویار و عوارض سخت سه ماهه اول دوران بارداری رنج می برند و یا کسانی که قبل از باردار شدن به بیماری های قلبی، کلیوی و ریوی مبتلا هستند. باید در فواصلی که پزشک تعیین می نماید تحت معاینه قرار گیرند. در غیر این صورت زنان باردار تا ماه هفتم بارداری هر ماه یک بار و از ماه هفتم الی نهم هر دو هفته یک بار و در ماه آخر، هر هفته ۱ بار باید به پزشک مراجعه نمایند. در اولین ملاقات ادرار برای بررسی و تشخیص آلبومین، قند و عفونت مثانه و کلیه مورد آزمایش قرار می گیرد.
آلبومین از هضم پروتئین ها به وجود می آید. این ماده در حالت طبیعی به مقدار کم در ادرار زنان باردار یافت می شود ولی اگر مقدار آن زیاد شود ممکن است عوارض خطرناکی را بوجود آورد مخصوصا اگر ازدیاد آلبومین باعلائمی مانند ازدیاد فشار خون و ورم شدید دست و پا همراه باشد. در بین عوام شایع است که آلبومین به علت خوردن تخم مرغ در ادرار ظاهر می شود ولی این باور غلط حقیقت ندارد زیرا آلبومین ادرار به هیچ وجه ربطی به مواد غذایی که میل می کنید ندارد و فقط در موقعی که کلیه ها به سبب بیماری خوب کار نمی کنند، آلبومین به مقدار زیاد در ادرار یافت می شود.
مقدار قند ادرار نیز باید اندازه گیری شود. زیرا مادرانی که مرض قند مبتلا هستند، در ادرارشان قند وجود دارد و به علت اثراتی که مرض قند روی جنین دارد کنترل این بیماری در دوران بارداری بسیار مهم است. در ماه های آخر بارداری در افراد غیر دیابتی ممکن است کمی قند وارد ادرار شود که ارتباطی به مرض قند ندارد.
گاهی پزشک ممکن است از شما بخواهد که هفته ای یک بار حجم ادرار 24 ساعت را اندازه بگیرید زیرا کاهش شدید ادرار در زن بارداری که مقدار کافی مایعات می نوشند بسیار مهم بود و دال بر اختلال کار کلیه است.
تشخیص عفونت ادراری نیز با ارزش است زیرا در کسانی که عفونت ادراری دارند زایمان زودرس شایع است. بنابراین می توان با تشخیص و درمان فوری عفونت های ادراری در بسیاری از موارد از به دنیا آمدن بچه های نارس جلوگیری به عمل آورد.
مشکلات و سوال هایی که در فواصل مراجعه به پزشک برای شما پیش می آید یادداشت کرده و در موقع مراجعه به مطب از پزشک خود بپرسید زیرا با این کار وقت پزشک تلف نشده و شما نیز از مراجعه به مطب حداکثر استفاده را خواهید برد.
در جریان هر مراجعه به پزشک از شما سوال هایی می کند و هم چنین به سوال ها و شکایات شما گوش می دهد. پزشک در هر ملاقات درباره تهوع، استفراغ، ورم دست و پا و صورت، سردرد، یبوست، سرگیجه، درد شکم، اختلال و تاری دید، خونریزی، حرکت جنین و تنگی نفس از شما سوال می کند و به علاوه فشارخون، نبض و وزن شما را تعیین نموده و دست و پای شما را از نظر امکان وجودم ورم معاینه می کند.
معاینه داخلی در هر مراجعه به مطب لازم نیست ولی حداقل زن باردار سه بار در دوران بارداری؛ باید معاینه بشود. اولین بار در اولین مراجعه به مطب بعد از اطلاع از بارداری دومین بار چهار هفتگی و سومین بار دو هفته قبل از زایمان است. دو معاینه داخلی آخر اطلاعات با ارزشی در مورد دهانه رحم و وضعیت قرار گرفتن جنین در اختیار پزشک قرار می دهد. زیرا او با این کار علاوه بر بررسی موقعیت سر جنین و اندازه گیری اقطار لگن، موقع زایمان را نیز می تواند با اختلاف چند روز حدس بزند.
آزمایش خون نیز باید چند بار در دوران بارداری تکرار شود و بهترین زمان برای آخرین آزمایش خون چهار هفته قبل از زایمان است. بدین وسیله می توان مطمئن شد که زن باردار کم خون نبوده و می تواند خونریزی موقع زایمان را تحمل نماید.
علل کم خونی بسیار زیاد است ولی شایع ترین نوع آن به علت کمبود آهن است. جنین برای ساختن خون احتیاج به 300 میلی گرم آهن دارد که از مادر می گیرد و البته نیز به 500 میلی گرم آهن برای افزایش حجم خون خود نیاز دارد. بنابراین در مجموع زن باردار باید حداقل 800 میلی گرم آهن اضافی در دوران بارداری دریافت نماید و چون مقدار آهنی که زن باردار در شبانه روز می تواند جذب کند محدود است لذا توصیه می شود از نیمه دوم بارداری آهن خوراکی تجویز شود تا زن باردار بتواند در مدت 5 الی 6 ماه به تدریج مقدار آهن مورد احتیاج خود را تأمین نماید. در صورتی که آهن به طور اضافه از خارج تامین نشود، آهن بدن کاهش یافته و مادر کم خون می شود.
در تشکیل خون علاوه بر آهن مواد غذایی دیگری نیز شرکت دارند که مهمترین آنها پروتئین است و در مواد گوشتی یافت می شود. بنابراین کم خونی ممکن است به علت کمی مصرف گوشت نیز حاصل گردد و این نوع کم خونی با کم خونی حاصل از آهن فرق می کند و بیشتر در مادرانی که تغذیه خوب ندارند یا گیاهخواری دیده می شود.
کم خونی در زنان باردار به صورت رنگ پریدگی، ضعف، سرگیجه، کم اشتهایی، تپش قلب و لاغری تظاهر می کند، به این ترتیب اهمیت تکرار آزمایش خون در دوران بارداری روشن می شود.
بعد از ماه پنجم در هربار مراجعه علاوه بر شنیدن صدای قلب جنین میزان رشد رحم را نیز باید تعیین نمود.

سبک یا خالی شدن سردل
دو تا سه هفته قبل از شروع زایمان رحم به سمت پایین و جلو متمایل می شود. این حالت را خانم های باردار سبک شدن یا خالی شدن سر دل یا پایین افتادن ناف می نامند. معمولا در ۶۵ درصد حاملگی ها اتفاق می افتد و زمان سبک شدن سردل در حاملگی های اول معمولا زودتر و در حاملگی های بعدی دیرتر و گاهی درست قبل از زایمان است. با نزول جنین به داخل لگن و سبک شدن سر دل تنفس زنان باردار راحت تر می شود ولی از طرف دیگر با فشار سر جنین به روی اعصاب و قسمت های مختلف لگن، درد و تیرکشیدن پاها شروع می شود. در موارد نادر سبک شدن سر دل به قدری ناگهانی است که باعث وحشت بیمار می شود.

اندازه گیری قند خون
قند خون باید در اولین ویزیت و سپس در حوالی هفته ۲۸ اندازه گیری شود. اگر سطح قند خون طبیعی باشد هیچ گونه بررسی دیگری لازم نیست اما اگر سطح قند خون پس از غذا بالا باشد آزمایش تحمل گلوکز باید انجام شود و قند خون یک، دو و سه ساعت پس از خوردن صد گرم گلوکز چک شود تا اگر بیماری قند وجود دارد تشخیص داده شود. بیماری قندی که فقط در حاملگی ظاهر می شود را می توان فقط با رژیم غذایی درمان کرد.
تشخیص بیماری قند در حاملگی مهم است زیرا می تواند باعث رشد بیش از حد جنین و اشکال در زایمان شود. هم چنین ابتلا مادر به بیماری قند می تواند باعث سقط جنین یا مرگ جنین در داخل رحم یا بروز نقایص مادرزادی جنین شود.

گروه خون و RH
فاکتور RH ماده ای است که در خون بیشتر افراد وجود دارد. فاکتور آرهاش در خون ۸۵ درصد اروپایی ها، ۹۳ درصد سیاه پوستان و ۹۹ درصد شرقی ها وجود دارد. افرادی را که فاکتور آرهاش دارند آرهاش مثبت می گویند و آنهایی را که فاقد این فاکتور در خون خود هستند آرهاش منفی می گویند.
در یکی از هر چند صد حاملگی فاکتور آرهاش اثر مضری روی جنین اعمال می کند. این در مواری است که مادر آرهاش منفی و پدر آرهاش مثبت است و بچه نیز آرهاش مثبت باشد. مردان آرهاش مثبتی که همسر آرهاش منفی دارند در یک چهارم موارد کودک آرهاش منفی خواهند داشت که در این صورت کودک مشکلی نخواهد داشت. مادر آرهاش منفی اگر سابقه تزریق خون یا سابقه زایمان کودک آرهاش مثبت داشته باشد ممکن است درخون وی پادتن بر ضد فاکتور آرهاش تولید شود و اگر مجددا این مادر حامله شود و فرزند وی آرهاش مثبت باشد آنتی بادی بر ضد آرهاش از طریق جفت به جنین می رسد و باعث تخریب گلبول های قرمز جنینی و کم خونی، یرقان و حتی مرگ جنین خواهد شد. بنابراین خانم آرهاش منفی کم اول که شوهرش آرهاش مثبت دارد و جنین وی نیز آرهاش مثبت است اگر سابقه تزریق خون آرهاش مثبت نداشته باشد در حاملگی اول مشکل ندارد ولی اگر خانمی آرهاش منفی باشد و شوهرش نیز آرهاش مثبت باشد و سابقه تزریق خون آرهاش مثبت یا زایمان کودک آرهاش مثبت داشته باشد باز هم 95 تا 90 درصد موارد در حاملگی بعدی وی مشکلی وجود نخواهد داشت و احتمال کم خونی و یرقان و یا مرگ جنین فقط در 5 درصد موارد حاملگی های بعدی وجود دارد.
امروزه برای جلوگیری از بروز جنین حالاتی در خانم آرهاش منفی که کودک آرهاش مثبت به دنیا آورده است در عرض ۷۲ ساعت پس از زایمان گاماگلوبین ( آمپول رگام) تزریق می کنند. این آمپول حاوی پادتن ضد آرهاش است و تزریق آن به مادر، مانع ایجاد پادتن ضد آرهاش توسط مادر می شود و بنابراین در حاملگی بعدی مادر پادتن ضد آرهاش ندارد و بنابراین گلبول قرمز جنین آرهاش مثبت خود را تخریب نمی کند.
چون ممکن است درطی حاملگی سلول های جنینی وارد گردش خون مادر شوند و مادر بر ضد آنها پادتن ضد آرهاش بسازد، پزشکان توصیه می کنند که آمپول گاماگلوبین ضد آرهاش ( رگام) در 28 هفتگی ( هفت ماهگی) و یک بار نیز پس از زایمان تزریق شود.
در هر خانم آرهاش منفی باید پس از زایمان کودک آرهاش مثبت، پس از بزل مایع آمنیون یا پس از سقط جنین یا خونریزی در طی حاملگی، گاماگلوبین ضد آرهاش را به طور عضلانی تزریق کرد این تزریق هیچ گونه عارضه ای ندارد.
با رعایت نکات فوق مشکلات مربوط به آرهاش کم کم جنبه تاریخی پیدا می کند و کمتر با آن مواجه خواهیم شد.