علت خوابگردی کودکان، چگونه درمانشان کنیم؟

خوابگردی یکی از رفتارهای شایع در میان کودکان به شمار می‌رود که ممکن است باعث نگرانی والدین شود. این وضعیت معمولاً در مراحل عمیق خواب رخ می‌دهد و کودک، بدون آگاهی کامل فعالیت‌هایی مانند راه رفتن یا انجام حرکات دیگر را انجام می‌دهد. علت خوابگردی کودکان می‌تواند ترکیبی از عوامل ژنتیکی، استرس و اختلالات خواب باشد. درک این دلایل و یافتن راه‌های مناسب برای مدیریت آن به والدین کمک می‌کند تا از تأثیرات منفی این وضعیت بر سلامت و زندگی کودک جلوگیری کنند.

منظور از خوابگردی کودکان چیست؟

یکی از معضلاتی که برای کودکان ممکن است پیش بیایید خوابگردی است.خوابگردی و راه رفتن در خواب یک پدیده در دوران کودکی است که۳۰ درصد از کودکان چهار تا شش ساله به آن مبتلا هستند و میزان شیوع این اختلال در پسران بیش از دختران است. به هنگام خواب، مغز ۵ مرحله از خواب را سپری می‌کند، REM مراحل ۱،۲،۳،۴ و مرحله حرکت سریع چشم یا کامل خواب را ایجاد می کنند. این مراحل در مجموع یک چرخه یک چرخه خواب کامل بین ۹۰ تا ۱۰۰ دقیقه طول می کشد و هر شخص در خواب شبانه، به طور متوسط ۴ یا ۵ چرخه خواب را تجربه می‌کند.خوابگردی، تکرار رفتارهای حرکتی پیچیده ای است که در خلال خواب به صورت کم و بیش هماهنگ شده (برخاستن، راه رفتن، غذا خوردن، حرف زدن، و...) متجلّی می شوند. وهله‌های خوابگردی در کودکان در جریان خواب عمیق با امواج کند آغاز می شوند و در اغلب موارد خوابگرد در ثلث اول خواب (دو تا سه ساعت بعد از خواب) بر می خیزد و به خوابگردی می پردازد. حالت مراقبت و حسّاسیت وی کاهش می یابد، چهره ی وی بی حالت و نگاه او ثابت است، به کوشش های اطرافیان برای برقراری ارتباط و یا بیدار کردن وی پاسخ نمی دهد و پس از بیدار شدن (بلافاصله بعد از وهله ی خوابگردی یا صبح روز بعد) هیچ چیز از ماجرای شب گذشته را به خاطر نمی آورد یا خاطره ی بسیار محدودی از آن دارد.

علت خوابگردی کودکان

خوابگردی یکی از اختلالات خواب شایع در میان کودکان است که به راه رفتن یا انجام فعالیت‌هایی بدون آگاهی کامل در هنگام خواب اشاره دارد. این وضعیت معمولاً در مرحله خواب عمیق رخ می‌دهد و ممکن است والدین را نگران کند. علت خوابگردی کودکان می‌تواند به عوامل مختلفی  مرتبط باشد. در ادامه به بررسی دلایل این پدیده خواهیم پرداخت.

عوامل ژنتیکی

یکی از مهم‌ترین دلایل خوابگردی در کودکان، عوامل ژنتیکی است. اگر یکی از والدین سابقه خوابگردی داشته باشد، احتمال بروز این اختلال در کودک افزایش می‌یابد. این موضوع نشان می‌دهد که خوابگردی می‌تواند از طریق وراثت منتقل شود.

کمبود خواب و خستگی

خستگی شدید یا نداشتن خواب کافی می‌تواند یکی از دلایل اصلی خوابگردی در کودکان باشد. این وضعیت باعث اختلال در چرخه طبیعی خواب می‌شود و احتمال وقوع خوابگردی را افزایش می‌دهد. رعایت بهداشت خواب و تنظیم زمان خواب می‌تواند به کاهش این مشکل کمک کند.

استرس و اضطراب

استرس و اضطراب به‌ویژه در دوران کودکی، می‌توانند تأثیر زیادی بر کیفیت خواب داشته باشند. تغییرات محیطی، مشکلات در مدرسه یا اختلافات خانوادگی ممکن است به عنوان محرک‌های خوابگردی عمل کنند. ایجاد محیطی آرام و مطمئن برای کودک، می‌تواند تأثیر مثبتی بر کاهش استرس و در نتیجه کاهش خوابگردی داشته باشد.

بیماری‌ها و مصرف داروها

برخی بیماری‌ها مانند تب بالا یا عفونت‌های تنفسی می‌توانند خوابگردی را تشدید کنند. همچنین، مصرف برخی داروها که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند، ممکن است باعث بروز این اختلال شوند. مشورت با پزشک در این موارد ضروری است.

سیستم عصبی نارس

در کودکان، سیستم عصبی هنوز به طور کامل رشد نکرده و این ممکن است باعث شود که سیگنال‌های مغز در هنگام خواب به درستی کنترل نشوند. این نارسایی می‌تواند یکی از علل اصلی خوابگردی در سنین پایین باشد.

روش‌های درمان خوابگردی کودکان

درک علت خوابگردی کودکان و اتخاذ روش‌های مناسب برای مدیریت آن می‌تواند به کاهش این رفتار و بهبود کیفیت خواب کودک کمک کند. در این بخش به بررسی روش‌های درمان خوابگردی در کودکان می‌پردازیم.

شناسایی و رفع عوامل محرک

برای درمان مؤثر خوابگردی، ابتدا باید عوامل محرک آن شناسایی شوند. خستگی، استرس یا تغییرات محیطی از جمله دلایل شایع این پدیده هستند. والدین باید شرایطی را فراهم کنند که استرس کودک کاهش یابد و چرخه خواب او بهبود پیدا کند.

تنظیم الگوی خواب

خواب کافی و منظم، یکی از مهم‌ترین عوامل در پیشگیری و درمان خوابگردی است. والدین باید برای کودک زمان خواب و بیداری ثابتی تعیین کنند. همچنین، ایجاد محیط خواب آرام و تاریک می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کودک کمک کند.

کاهش استرس و اضطراب

استرس یکی از دلایل اصلی خوابگردی در کودکان است. والدین می‌توانند با صحبت کردن با کودک، گوش دادن به نگرانی‌های او و ایجاد محیطی مطمئن و آرام، به کاهش اضطراب او کمک کنند. همچنین، تمرینات آرامش‌بخش مانند مدیتیشن یا تنفس عمیق پیش از خواب می‌تواند مؤثر باشد.

ایجاد محیط خواب ایمن

یکی از راهکارهای اساسی برای مدیریت خوابگردی، ایمن‌سازی محیط خواب کودک است. والدین باید مطمئن شوند که اتاق کودک عاری از اشیای خطرناک یا موانعی است که می‌تواند در حین خوابگردی به او آسیب برسانند. قفل کردن درها و پنجره‌ها نیز توصیه می‌شود.

تکنیک بیدار کردن برنامه‌ریزی‌شده

یکی از روش‌های درمانی مؤثر برای خوابگردی، بیدار کردن برنامه‌ریزی‌شده است. والدین می‌توانند چند دقیقه قبل از زمانی که معمولاً کودک خوابگردی می‌کند، او را به آرامی بیدار کنند. این کار، چرخه خواب کودک را تغییر می‌دهد و می‌تواند به کاهش دفعات خوابگردی کمک کند.

مشاوره و درمان تخصصی

اگر خوابگردی کودک شدید یا مکرر باشد، مشورت با متخصص خواب یا روان‌شناس کودک ضروری است. این متخصصین می‌توانند با بررسی دقیق علت خوابگردی کودکان، راهکارهای درمانی مناسبی ارائه دهند. در برخی موارد، دارو درمانی نیز ممکن است پیشنهاد شود.

استفاده از تکنولوژی برای نظارت

امروزه ابزارهایی مانند دوربین‌های نظارتی یا دستگاه‌های پایش خواب می‌توانند به والدین کمک کنند تا الگوی خواب کودک را بررسی کرده و زمان‌های وقوع خوابگردی را شناسایی کنند. این اطلاعات می‌تواند در یافتن دلایل و تدوین روش‌های درمانی مؤثر کمک کند.

چطور می‌توان از خوابگردی کودکان پیشگیری کرد؟ 

برای کاهش احتمال خوابگردی در کودکان، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

• ایجاد برنامه خواب منظم: زمان خواب و بیداری کودک را ثابت نگه دارید تا چرخه خواب او منظم شود.
• اطمینان از خواب کافی: مطمئن شوید که کودک به اندازه کافی استراحت می‌کند و دچار خستگی مفرط نمی‌شود.
• کاهش استرس و اضطراب: با کودک صحبت کنید و به او کمک کنید نگرانی‌هایش را کاهش دهد. فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند مطالعه یا گوش دادن به موسیقی آرام می‌تواند مؤثر باشد.
• ایمن‌سازی محیط خواب: اشیای تیز یا خطرناک را از اتاق کودک دور کنید و درها و پنجره‌ها را قفل کنید تا در صورت خوابگردی آسیبی نبیند.
• اجتناب از مصرف مواد تحریک‌کننده: مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار یا مواد غذایی سنگین پیش از خواب را محدود کنید.
• ایجاد محیط خواب آرام: اتاق کودک را تاریک، آرام و با دمای مناسب نگه دارید. استفاده از پرده‌های ضخیم و حذف سر و صداهای مزاحم می‌تواند کمک‌کننده باشد.
• اجتناب از فعالیت‌های تحریک‌کننده قبل از خواب: بازی‌های پرتحرک، تماشای تلویزیون یا استفاده از دستگاه‌های دیجیتال را قبل از خواب محدود کنید.
• توجه به سلامت جسمی کودک: درمان بیماری‌هایی مانند آپنه خواب یا عفونت‌های تنفسی که می‌توانند خواب کودک را مختل کنند.
• مشاوره با متخصص در صورت نیاز: اگر خوابگردی کودک تکرار می‌شود یا شدید است، مشورت با متخصص خواب یا روان‌شناس کودک توصیه می‌شود.

نتیجه‌گیری

خوابگردی در کودکان معمولاً مسئله‌ای قابل کنترل است و با شناسایی علت خوابگردی کودکان و اتخاذ رویکردهای درمانی مناسب، می‌توان آن را مدیریت کرد. روش‌هایی مانند ایجاد محیط خواب آرام، رعایت بهداشت خواب و مشورت با متخصص در صورت نیاز، به کاهش یا رفع این مشکل کمک می‌کند. والدین با آگاهی و همراهی می‌توانند به کودکان خود کمک کنند تا خواب آرام‌تر و سالم‌تری داشته باشند.