تروما چیست و انواع تروما کدام است؟

هم کودکان، هم بزرگسالان مستعد تروما هستند. تروما چیست و انواع تروما کدام است؟ آیا تروما بهبود می‌یابد؟ کلمه تروما به معنای زخم، شوک یا جراحت است.

در این مقاله می‌خوانید: 

• تروما چیست؟
• تروما چه افرادی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
• انواع ترومای روانی
• ترومای حاد 
• ترومای مزمن
• ترومای پیچیده 
• ترومای ثانویه
• تجارب نامطلوب دوران کودکی (ACEs)
• اثرات تروما چیست؟
• درمان تروما چیست؟
• چه زمانی به دنبال کمک متخصص باشید؟
• حمایت از شخصی که تروما را تجربه می کند 
• خلاصه

تروما چیست؟

کلمه تروما به معنای زخم، شوک یا جراحت است. ترومای روانی، تجربه یک فرد از پریشانی عاطفی ناشی از رویدادی است که شخص، ظرفیت هضم عاطفی آن را نداشته است. این رویداد ممکن است یک بار اتفاق بیفتد، یا مجموعه‌ای از وقایع باشد که به‌طور جدی برای اشخاص، مضر، یا تهدیدکننده زندگی تلقی می‌شوند. افراد تجربیات را متفاوت پردازش می‌کنند و واکنش‌هایی یکسان به رویدادها ندارند. چیزی که یک فرد به عنوان تروما تجربه می‌کند ممکن است برای شخص دیگر ناراحتی ایجاد نکند.

از دست دادن والدین در دوران کودکی، تصادفات وسایل نقلیه، خشونت فیزیکی، تجاوز جنسی، تجارب جنگی، زلزله، از دست دادن غیرمنتظره یکی از عزیزان و هر گونه اختلال ناگهانی و خشونت‌آمیز می‌تواند به تروما منجر شود. 

تروما چه افرادی را تحت تاثیر قرار می دهد؟

هم کودکان، هم بزرگسالان مستعد تروما هستند. شوک، ترس، خشم، غم، مشکل در تمرکز و احساس درماندگی از ویژگی‌های رایج واکنش فوری به تروما مسحوب می‌شوند. کودکان ممکن است ناگهان دچار مشکلات رفتاری شوند. اما معمولا اثرات تروما با گذشت زمان کاهش می‌یابد و اکثریت قریب به اتفاق افراد از تروما بهبود می‌یابند. مهارت‌های مقابله فعال و حمایت اجتماعی در کاهش علائم و جلوگیری از اثرات درازمدت تروما بر سلامت روان موثر است. 

انواع ترومای روانی

انواع مختلفی از تروما وجود دارد که پیامدهای متفاوتی برای سلامت روان دارند.

ترومای حاد 

این تروما، منعکس کننده پریشانی شدید بلافاصله پس از یک رویداد کوتاه‌مدت است. خودِ واکنش، کوتاه‌مدت است و خود به خود، یا با کمک مشاوره برطرف می‌شود. تصادف اتومبیل، تجاوز فیزیکی یا جنسی، مرگ ناگهانی یکی از عزیزان یا حتی یک اورژانس پزشکی، می‌تواند آسیب حاد ایجاد کند.

بیشتر بخوانید: روانشناسی کودکان تک‌فرزند، آنها چگونه اند؟

ترومای مزمن

اثرات مضر رویدادهایی که تکرار یا طولانی می‌شوند، ترومای مزمن هستند. مسائلی مانند قلدری مداوم، بی‌توجهی، سوء استفاده (عاطفی، فیزیکی یا جنسی) و خشونت خانگی می‌توانند به ترومای مزمن منجر شوند. 

ترومای پیچیده

این تروما، می‌تواند از تجربه رویدادهای آسیب‌زای مکرر، یا چندگانه با انواع مختلف که امکان فرار از آن‌ها وجود ندارد، مانند کودک‌آزاری مکرر ایجاد شود. حس به دام افتادن از ویژگی‌های این تجربه است. مانند سایر انواع تروما، می‌تواند احساس ایمنی را تضعیف کند.

ترومای ثانویه

ترومای ثانویه، از قرار گرفتن در معرض رنج دیگران ناشی می‌شود. افرادی که در حرفه‌هایی که به آسیب‌ها و ضرب و جرح ربط دارد، به‌ویژه پزشکان، ممکن است دچار ترومای ثانویه شوند. 

بیشتر بخوانید: روانشناسی حسادت کودکان، واکنشی طبیعی است؟

تجارب نامطلوب دوران کودکی (ACEs)

این تروما، طیف وسیعی از موقعیت‌های سخت و بالقوه آسیب‌زا را پوشش می‌دهد که کودکان زیر 17 سال با آن‌ها مواجه می‌شوند، یا شاهد آن هستند. این نوع، پیوند بین کودکان و مراقبان را مختل می‌کند و می‌تواند بر روند طبیعی رشد تاثیر منفی بگذارد. از دست دادن پدر و مادر، بی‌توجهی، سوء استفاده عاطفی، فیزیکی یا جنسی و طلاق، از رایج‌ترین انواع تجربیات نامطلوب دوران کودکی هستند. 

این تروما، طیف وسیعی از موقعیت‌های سخت و بالقوه آسیب‌زا را پوشش می‌دهد که کودکان زیر ۱۷ سال با آن‌ها مواجه می‌شوند.

کاهش یا پیشگیری از این نوع تروما، می‌تواند از بسیاری از مشکلات آینده مانند افسردگی، بیماری قلبی و سایر اختلالات جلوگیری کند.

اثرات تروما چیست؟

تروما باعث فعال شدن پاسخ جنگ-فرار، یا انجماد می‌شود. ترس کوتاه‌مدت، اضطراب، شوک، و خشم/ پرخاشگری، همگی پاسخ‌های طبیعی به تروما هستند. با کاهش بحران و محو شدن تجربه دردناک از حافظه، این حس‌های منفی از بین می‌روند، اما در برخی افراد، ممکن است باقی بمانند و در زندگی روزمره اختلال ایجاد کنند.

افرادی که از ترومای طولانی‌مدت رنج می‌برند ممکن است دچار اختلالات عاطفی مانند اضطراب شدید، خشم، غم و اندوه، احساس گناه،  ناتوانی در احساس لذت، یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شوند. 

بیشتر بخوانید: تست روانشناسی آمادگی برای بچه دار شدن، چرا بچه دار شویم؟

درمان تروما چیست؟

بیشتر افراد از احساس پریشانی که معمولا با تجربه آسیب‌زا همراه است، بهبود می‌یابند. علائم با گذشت زمان کاهش می‌یابد و برای برخی، روزها، هفته‌ها، یا ماه‌ها طول می‌کشد. 

عوامل سبک زندگی می‌توانند بهبود را تسریع کنند. تغذیه سالم، ورزش، پرهیز از الکل و مواد مخدر، خواب کافی، ملاقات منظم با عزیزان و مراقبت از خود می‌تواند به تسکین علائم تروما کمک کند. صحبت کردن در مورد رویداد، به‌ویژه به اشتراک گذاشتن احساس با افرادی که تجربیات مشابهی داشته‌اند، ممکن است مفید باشد.

چه زمانی به دنبال کمک متخصص باشید؟

مداخله روانشناختی برای برخی افراد دچار تروما مفید است. افرادی که علائم پریشانی آن‌ها پس از یک ماه کاهش نیافته، یا علائم آن‌ها آنقدر شدید است که در عملکرد روزمره آنان اختلال ایجاد می‌کند، باید به روانشناس مراجعه کنند. روان‌درمانی می‌تواند به فرد کمک کند تا مهارت‌های مقابله‌ای را توسعه دهد و احساس حل‌نشده خود را برطرف کند. 

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با متخصصان روانشناسی

حمایت از شخصی که تروما را تجربه می کند 

یکی از بهترین راه‌ها برای حمایت از کسی که ضربه روحی را تجربه کرده، وقت صرف کردن با او است. همنشینی می‌تواند تاثیری شفابخش داشته باشد. همچنین مهم است که این کارها را انجام بدهید:

• واکنش شخص را تصدیق کنید.
• اگر شخص می‌خواهد صحبت کند، حتی اگر بارها جزئیات را تکرار کند، به صحبت‌های او گوش بدهید. اما او را مجبور به صحبت کردن نکنید. 
• احساس شخص را بپذیرید. او را قضاوت نکنید.
• شخص را تشویق کنید تا در فعالیت‌های سرگرم‌کننده و مثبت به شما بپیوندد.

کارهایی که نباید انجام بدهید

• کسی را مجبور به صحبت نکنید.
• سئوالات اذیت‌کننده نپرسید.
• از پرسیدن سئوالاتی که با «چرا» شروع می‌شود، خودداری کنید. این نوع سئوال‌ها می‌توانند به قربانی، احساس سرزنش شدن بدهند.
• به دیگران مشاوره ندهید مگر اینکه به طور خاص از شما کمک بخواهند.
• از مطرح کردن کلیشه‌های بی‌اهمیت مانند «همه چیز به دلیلی اتفاق می‌افتد» یا «من می‌فهم چه احساسی داری» خودداری کنید.

بیشتر بخوانید: نشانه های افسردگی در کودکان چیست؟

خلاصه

ترومای روانی، تجربه یک فرد از پریشانی عاطفی ناشی از رویدادی است که شخص، ظرفیت هضم عاطفی آن را ندارد. ترومای مزمن، ترومای حاد، ترومای پیچیده، ترومای ثانویه و تجارب نامطلوب دوران کودکی، از انواع تروما است. عوامل سبک زندگی مانند تغذیه سالم، ورزش، پرهیز از الکل و مواد مخدر، ملاقات عزیزان و صحبت با افرادی که تجربیات مشابهی داشته‌اند، می‌تواند تروما را برطرف کند.

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.