مولتیپل میلوما چیست و چطور درمان می شود؟

مولتیپل میلوما نوعی بیماری است که باعث می‌شود پلاسما سل‌های بدن شما به طور اشتباه تکثیر شده و به اندام‌هایتان آسیب برسانند. البته این وضعیت با روش‌هایی مانند شیمی درمانی و ایمونوتراپی تا حدی قابل کنترل است. به خواندن ادامه دهید تا با همه‌ چیز درباره مولتیپل میلوما آشنا شوید.

بیشتر بخوانید: شایع ترین نوع سرطان در ایران کدام است؟

در این مقاله می‌خوانید:

• مولتیپل میلوما چه نوع بیماری است؟
• مولتیپل میلوما علائم
• مولتیپل میلوما تشخیص
• مولتیپل میلوما درمان
• مولتیپل میلوما طول عمر

مولتیپل میلوما چه نوع بیماری است؟

این بیماری نوعی سرطان خون است که در سلول‌های پلاسما در مغز استخوان ایجاد می‌شود. در مغز استخوان سالم، سلول‌های پلاسما طبیعی آنتی‌بادی‌هایی می‌سازند تا از بدن شما در برابر عفونت محافظت کنند.
اما در این بیماری، سلول‌های پلاسما به سلول‌های سرطانی تبدیل می‌شوند که خارج از کنترل رشد می‌کنند و سلول‌های طبیعی را که به مبارزه با عفونت کمک می‌کنند، از بین می‌برند. این سلول‌های پلاسمای بدخیم یک آنتی‌ بادی غیرطبیعی به نام پروتئین M تولید می‌کنند که سطوح بالای آن مشخصه بارز این بیماری است.

بیشتر بخوانید: ماکولار آمیلوئیدوز چیست؟ علائم و علت بیماری

مولتیپل میلوما علائم

همان‌طور که سلول‌های میلوما در مغز استخوان تکثیر می‌شوند، سلول‌های طبیعی را از بین می‌برند. به این معنی که فضای کمتری برای گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها وجود دارد و تعداد آن‌ها کاهش می‌یابد. کاهش سلول‌های خونی در مولتیپل میلوما می‌تواند باعث کم خونی، خونریزی بیش از حد و کاهش توانایی مبارزه با عفونت شود. تجمع پروتئین M در خون و ادرار نیز می‌تواند به کلیه‌ها و سایر اندام‌ها آسیب برساند.
علاوه بر این، سلول‌های میلوما ممکن است سلول‌های دیگری را در مغز فعال کنند که می‌توانند به استخوان‌های شما آسیب بزنند و باعث استخوان درد و ضایعات استئولیتیک شوند. این تخریب استخوان خطر شکستگی را افزایش می‌دهد و هم‌چنین می‌تواند منجر به افزایش سطح کلسیم در خون شود.

علائم مولتیپل میلوما از فردی به فرد دیگر متفاوت است و اغلب، در مراحل اولیه بیماری، علائم واضحی وجود ندارد. با این حال، علائم احتمالی با گذشت زمان عبارتند از:

• استخوان درد
• ضعف و خستگی
• کاهش وزن و اشتها
• ناراحتی معده
• یبوست
• گیجی
• عفونت‌های مکرر
• تشنگی شدید
• ضعف یا بی حسی در بازوها و پاها

مولتیپل میلوما و نارسایی کلیه

همان‌طور که گفتیم، تجمع پروتئین‌های M در خون و ادرار می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند. در نتیجه، اگر اختلال در عملکرد کلیه آن‌قدر شدید باشد که کلیه‌ها نتوانند کار خود را انجام دهند و مواد زائد از خون را فیلتر کنند، فرد مبتلا به مولتیپل میلوما، دچار نارسایی کلیه نیز می‌شود.
اکثر افراد مبتلا به بیماری کلیوی هیچ علامتی ندارند و معمولاً تا زمانی که کلیه‌هایشان به شدت آسیب نبینند، متوجه مشکلات کلیوی خود نمی‌شوند. کاهش مقدار ادرار یکی از علائم مشکلات کلیوی است، بنابراین در صورت بروز هرگونه تغییر در ادرار، مهم است که به پزشک خود اطلاع دهید.

بیشتر بخوانید: نشانه های سلامتی مهم که مردان نباید نادیده بگیرند

مولتیپل میلوما تشخیص

برای تشخیص این بیماری، باید آزمایش خون انجام دهید. موارد زیر در آزمایش شما می‌توانند پزشک شما را به وجود این بیماری مشکوک کنند:

• کلسیم بیش از حد در خون (هیپرکلسمی)
• گلبول‌های قرمز بسیار کم (کم خونی)
• مشکلات کلیوی
• سطوح بالای پروتئین کلی در خون، اما سطوح پایین پروتئینی به نام آلبومین

با این حال، برای تأیید تشخیص ممکن است آزمایش‌های خونی زیر نیز توصیه شوند:

• شمارش کامل خون (CBC): انواع مختلف سلول‌های خون شما را اندازه گیری می‌کند.
• نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین: نحوه کار کلیه‌های شما را بررسی می‌کند.

پس از اعلام نتایج آزمایش، پزشک ممکن است بخواهد بیوپسی مغز استخوان نیز انجام دهد تا از ابتلای شما به بیماری مولتیپل میلوما مطمئن شود. امکان انجام آزمایش‌های تصویربرداری نیز وجود دارد تا پزشک بتواند آسیب دیدگی‌های ناشی از این بیماری را روی استخوان‌های شما مشاهده کند. هم‌چنین، ممکن است به سی تی اسکن، ام آر آی یا اسکن پت نیز نیاز داشته باشید.

بیشتر بخوانید: اقداماتی برای تشخیص سرطان خون

مولتیپل میلوما درمان

دو هدف اصلی در درمان مولتیپل میلوما وجود دارد که عبارتند از:

• تحت کنترل قرار دادن این بیماری
• پیشگیری و درمان مشکلات مرتبط با این بیماری، مانند کم خونی و درد استخوان

پزشکان این بیماری را بر اساس ژن‌های موجود در تومورها به عنوان خطر بالا، متوسط یا استاندارد درجه‌بندی می‌کنند. اگر علائمی ندارید، ممکن است پزشک به جای شروع فوری درمان، شما را از نزدیک تحت نظر داشته باشد؛ اما اگر علائم دارید، پزشک با همکاری خود شما یک برنامه درمانی ارائه می‌دهد.

درمان مولتیپل میلوما چیست؟

روش‌های کنترل و درمان مولتیپل میلوما عبارتند از:

• شیمی درمانی: پزشکان معمولاً داروهای شیمی درمانی را به صورت مخلوط می‌دهند. بنداموستین (ترئاندا) و سیکلوفسفامید (سیتوکسان) دو نوع از مواردی هستند که مولتیپل میلوما را درمان می‌کنند.
• درمان‌های هدفمند: این داروها پروتئین‌ها، ژن‌ها یا بافت‌ها را مورد هدف قرار می‌دهند و از رشد سرطان جلوگیری می‌کنند. به عنوان مثال، آنتی بادی‌های مونوکلونال درمان‌های هدفمندی هستند که به سیستم ایمنی شما کمک می‌کنند تا سلول‌های میلوما را پیدا کرده و از بین ببرد.
• داروهای تعدیل کننده ایمنی: این داروها سلول‌های ایمنی شما را قوی‌تر می‌کنند تا بتوانند به سلول‌های سرطانی حمله کنند. هم‌چنین، با جلوگیری از تشکیل رگ‌های خونی جدید، سلول‌های میلوما در مغز استخوان را گرسنه نگه می‌دارند تا باعث آسیب نشوند.  
• ایمونوتراپی: ایمونوتراپی از سیستم ایمنی خود بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. به عنوان مثال، اینترفرون نوعی از ایمونوتراپی است که می‌تواند سرعت رشد سلول‌های میلوما را کاهش دهد.
• کورتیکواستروئیدها: این داروها می‌توانند به عملکرد درمان‌های دیگری مانند شیمی درمانی کمک کنند.
• پیوند سلول‌های بنیادی: پیوند سلول‌های بنیادی اغلب به شما کمک می‌کند تا عمر طولانی‌تری داشته باشید، اما خود بیماری مولتیپل میلوما را نمی‌تواند درمان کند. به علاوه ممکن است عوارض جدی داشته باشد و به عنوان مثال، احتمال ابتلا به عفونت را افزایش دهد.
• بیس فسفونات‌ها: این نوع داروها به کند شدن تجزیه استخوان کمک می‌کنند و شامل پامیدرونات (آردیا) و زولدرونیک اسید (زومتا) می‌شوند.
• پرتو درمانی: این روش برای کشتن سلول‌های سرطانی انجام می‌شود که می‌تواند درد شما را کاهش دهد و به استخوان‌های ضعیف شده قوت ببخشد.

بیشتر بخوانید: طب بازساختی: ترمیم بافت ها و مفاصل بدن با فاکتورهای رشد سلولی و سلول های بنیادی انسان

مولتیپل میلوما درمان قطعی دارد؟

این بیماری معمولاً قابل درمان نیست، اما روش‌هایی که گفتیم در اغلب موارد می‌توانند آن را کنترل کنند و کیفیت زندگی شما را بهبود دهند. با این حال، در صورت بازگشت یا عود سرطان به درمان اضافی نیاز دارید. البته آن روی سکه این است که اگر مولتیپل میلوما مشکلی ایجاد نکند، همه افراد مبتلا به آن نیازی به درمان فوری ندارند. با این حال، همه باید تحت نظر باشند تا به موقع، از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.

مولتیپل میلوما مقاوم به درمان

متخصصان دقیقاً نمی‌دانند چه چیزی باعث ایجاد این بیماری می‌شود یا چرا در برخی از افراد مقاوم به درمان است. در واقع، فقط تصور می‌شود که یک سری تغییرات ژنی ممکن است سرطان را در برابر درمان مقاوم‌تر کنند.
در این مرحله، گام‌های بعدی ممکن است شامل ارزیابی مجدد، آزمایش درمان‌های جدید، پیوند و مراقبت تسکینی یا آسایشگاهی باشد که اگرچه درمان‌های جدیدتر میزان بقای طولانی‌مدت را بهبود بخشیده‌اند، اما این بیماری حتی پس از درمان موفقیت‌آمیز نیز خطر عود بسیار بالایی دارد.

بیشتر بخوانید: کدام بیماری‌ها واقعاً با سلول‌های بنیادی درمان می‌شوند؟

مولتیپل میلوما طول عمر

برخی از افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند از زمان ابتلا و تشخیص، تا ۱۰ سال یا بیشتر زنده بمانند. در واقع، مانند بسیاری از انواع دیگر سرطان، تشخیص و درمان زودهنگام به افراد کمک می‌کند که عمر طولانی‌تری داشته باشند. در این مورد می‌توان گفت ۷۸درصد از افرادی که پلاسماسیتومای منفرد دارند، تا پنج سال پس از تشخیص زنده هستند.

مولتیپل میلوما در سالمندان

خطر ابتلا به بیماری مولتیپل میلوما با بیشتر شدن سن افزایش می‌یابد. در واقع، این بیماری در ۳۵درصد از افراد در سن ۷۵ سالگی یا بالاتر تشخیص داده می‌شود. میانگین سنی برای این نوع سرطان خون نیز ۷۰ سالگی است. به علاوه، به گفته یکی از پزشکان، نرخ بقای پنج ساله برای افراد زیر ۵۰ سال حدود ۷۱درصد است، در حالی که برای افراد بالای ۶۵ سال، به حدود ۴۷درصد کاهش می‌یابد.

بیشتر بخوانید: شایع ترین سرطان های زنان همراه با علائم

کلام آخر

مولتیپل میلوما سرطانی است که در نوعی گلبول سفید خون به نام سلول پلاسما تشکیل می‌شود. در این بیماری، سلول‌های پلاسمایی سرطانی در مغز استخوان انباشته می‌شوند و می‌توانند به قسمت‌های مختلفی از بدن آسیب برسانند. این بیماری درمان قطعی ندارد، اما با روش‌هایی مانند شیمی درمانی و ایمونوتراپی تحت کنترل قرار می‌گیرد تا از پیشرفت آن جلوگیری شود.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.