حساسیت به لاکتوز در نوزادان، همه آنچه باید بدانید

حساسیت به لاکتوز در نوزادان یکی از مشکلات رایج گوارشی است که به دلیل ناتوانی در هضم لاکتوز، قند موجود در شیر مادر یا شیر خشک، رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند موجب ناراحتی‌های گوارشی، بی‌قراری و تغییر در الگوی تغذیه نوزاد شود. آگاهی از علائم، دلایل و راه‌های مدیریت این حساسیت برای حفظ سلامت و رشد بهینه نوزاد ضروری است. در این مقاله، هرآنچه که نیاز است راجع به این مشکل در نوزادان بدانید، در اختیارتان قرار خواهیم داد.

لاکتوز چیست؟

لاکتوز قند موجود در شیر و محصولات شیر است مثل شیر مادر و شیر خشک و لبنیات. لاکتوز برای جذب شدن در بدن ما احتیاج دارد به دو قند ساده تر تبدیل شود . روده کوچک عضوی که بیشترین میزان هضم غذا و جذب مواد غذایی در ان انجام میشود ، انزیمی به نام لاکتاز تولید میکند و باعث میشود لاکتوز به دو شکل ساده تر قند تبدیل شود به نام‌های:

• گلوکز
• گالاکتوز

سپس بدن این قندهای ساده‌تر را در جریان خون جذب می‌کند.

علائم حساسیت به لاکتوز در نوزادان

نشانه‌ها و علائم حساسیت به لاکتوز در نوزادان، ممکن است به اشکال مختلفی بروز کند که مادران باید نسبت به آن آگاه باشند تا در صورت مشاهده هرگونه علامت غیر طبیعی، نسبت به رفع مشکل اقدام کنند.

مشکلات گوارشی

• اسهال مکرر یا مدفوع آبکی و کف‌آلود: ناتوانی در هضم لاکتوز باعث تجمع آب در روده و ایجاد اسهال می‌شود.
• نفخ شکم و گاز زیاد: تخمیر لاکتوز هضم‌ نشده توسط باکتری‌های روده باعث تولید گاز می‌شود.
• دل‌ درد و بی‌قراری به‌ ویژه پس از تغذیه: تجمع گاز و التهاب در روده موجب درد و ناراحتی نوزاد می‌شود.
• استفراغ یا بازگشت غذا: حساسیت می‌تواند باعث تحریک معده و ریفلاکس شود.

مشکلات تغذیه‌ای

• امتناع از شیر خوردن: نوزاد به دلیل درد و ناراحتی هنگام تغذیه ممکن است از شیر خوردن خودداری کند.
• کاهش وزن یا وزن نگرفتن کافی: سوء هاضمه منجر به کاهش جذب مواد مغذی و وزن‌گیری ناکافی می‌شود.

گریه و بی‌قراری

• کولیک یا گریه‌های طولانی‌مدت و غیرقابل‌تسکین: درد ناشی از مشکلات گوارشی، نوزاد را بی‌قرار و تحریک‌پذیر می‌کند.

جلوه‌های پوستی

• قرمزی و التهاب در اطراف ناحیه پوشک به دلیل اسهال: اسهال مکرر باعث تحریک و التهاب پوست می‌شود.

مشکلات عمومی

• خواب‌آلودگی غیر معمول یا بی‌حالی: نوزاد به دلیل کمبود انرژی و ناراحتی مداوم ممکن است بی‌حال شود.
• بی‌قراری و تحریک‌پذیری: عدم هضم مناسب لاکتوز، درد و گاز روده‌ای ایجاد می‌کند که موجب نا آرامی نوزاد می‌شود.

نکته: این علائم ممکن است با سایر مشکلات گوارشی اشتباه گرفته شوند. تشخیص نهایی باید توسط پزشک صورت گیرد.

اجتناب از مصرف کدام مواد غذایی حساسیت به لاکتوز در نوزادان را کاهش می‌دهد؟

حساسیت به لاکتوز در نوزادان یکی از مشکلات شایع گوارشی است که به دلیل کمبود یا عدم وجود آنزیم لاکتاز در روده کوچک ایجاد می‌شود. همان طور که اشاره شد، این مشکل می‌تواند باعث علائمی مانند نفخ، دل‌درد، اسهال و بی‌قراری نوزاد شود. برای مدیریت این حساسیت، یکی از بهترین راهکارها تغییر رژیم غذایی مادر (در صورت شیردهی) یا انتخاب شیر و محصولات جایگزین برای نوزاد است. در این بخش، به مواد غذایی که باید از آن‌ها اجتناب شود و جایگزین‌های مناسب می‌پردازیم.

مواد غذایی حاوی لاکتوز

مواد غذایی زیر به طور معمول حاوی لاکتوز هستند و می‌توانند علائم حساسیت را در نوزاد تشدید کنند:

• شیر گاو و محصولات لبنی: شیر گاو، ماست، پنیر و سایر محصولات لبنی از منابع اصلی لاکتوز هستند. مصرف این مواد توسط مادر شیرده می‌تواند لاکتوز را از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل کرده و علائم حساسیت را تشدید کند.
• شیر خشک معمولی: شیر خشک‌های معمولی که از شیر گاو تهیه می‌شوند، حاوی لاکتوز هستند. نوزادانی که به لاکتوز حساسیت دارند، ممکن است به دلیل استفاده از این نوع شیر خشک دچار مشکلات گوارشی شوند.
• محصولات پخته‌شده با لبنیات: محصولاتی که در تهیه آن‌ها از شیر یا کره استفاده شده است، مانند کیک‌ها، بیسکویت‌ها و برخی از نان‌ها، می‌توانند منبع مخفی لاکتوز باشند.
• خامه و بستنی: خامه و بستنی به دلیل محتوای بالای لاکتوز و چربی می‌توانند برای نوزادانی با حساسیت به لاکتوز مشکل‌ساز شوند.

جایگزین‌های مناسب

برای کاهش علائم حساسیت به لاکتوز، می‌توان از جایگزین‌های زیر استفاده کرد:

• شیر بدون لاکتوز: شیرهای بدون لاکتوز که به طور صنعتی لاکتوز آن‌ها تجزیه شده است، گزینه مناسبی برای مادران شیرده یا نوزادانی است که به شیر خشک نیاز دارند.
• شیر گیاهی: شیرهایی مانند شیر سویا، شیر بادام، یا شیر نارگیل که به طور طبیعی فاقد لاکتوز هستند، می‌توانند جایگزین شیر گاو شوند. توجه به محتوای پروتئین و ویتامین این شیرها برای رشد نوزاد ضروری است.
• شیر خشک بدون لاکتوز: برای نوزادانی که از شیر خشک استفاده می‌کنند، شیر خشک‌های فاقد لاکتوز یا شیر خشک‌های تهیه‌شده از پروتئین سویا مناسب هستند.
• محصولات تخمیری: برخی محصولات لبنی تخمیری مانند ماست‌های پروبیوتیک ممکن است به دلیل کاهش محتوای لاکتوز، برای برخی نوزادان قابل تحمل باشند، اما باید با مشورت پزشک استفاده شوند.

نکات مهم در تغذیه مادر شیرده

اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه می‌کند و حساسیت به لاکتوز دارد، مادر باید مصرف محصولات لبنی را کاهش دهد یا قطع کند. علاوه بر این، مادر باید جایگزین‌های مناسبی مانند منابع گیاهی کلسیم (بادام، کلم بروکلی، و کنجد) را در رژیم غذایی خود بگنجاند.

چطور باید مطمئن شد که نوزاد به عدم تحمل لاکتوز دچار است؟

معمولا درصد ابتلا به عدم تحمل لاکتوز در نوزادان پایین است اما میتوانید با پزشک نوزادتان مشورت کنید و درخواست کنید برای چند هفته یک رژیم غدایی بدون لاکتوز برای شما منظور کند تا ببینید ایا علائم فروکش میکند یا خیر . و در نهایت اگر تصویب شد که نوزادتان به عدم تحمل لاکتوز مبتلاست به بزرگسالی کودکتان حتما توجه داشته باشید چون در صورت عدم مصرف لبنیات کودک شما از کلسیم محروم میماند پس باید مواد غذایی دیکر مثل اسفناج ، کلم بروکلی ، تخم شربتی ، ماهی سالمون ،سویا ، نانهای غنی شده حتما در رژیم غذایی نوزادتان گنجانده شود‌.

نتیجه‌گیری

رسیدگی به حساسیت به لاکتوز در نوزادان نیازمند تشخیص به‌موقع و اتخاذ راهکارهای مؤثر است، مانند تغییر در نوع شیر مصرفی یا مشاوره با پزشک. با مدیریت صحیح، می‌توان اثرات این حساسیت را به حداقل رساند و شرایط مناسبی برای رشد و سلامت نوزاد فراهم کرد. آگاهی والدین نقش کلیدی در کنترل این مشکل دارد.