دفع پروتئین در ادرار چیست؟ درمان دارد؟
دفع پروتئین در ادرار چیست؟ چه مشکلاتی به وجود می‌آورد؟ آیا می‌توان از آن پیشگیری کرد ودرمانی برای آن وجود دارد یا نه؟
آیا تا به حال نام دفع پروتئین در ادرار را شنیده‌اید؟ در این مقاله به شما می‌گوییم دفع پروتئین در ادرار چیست و چگونه درمان می‌شود.
دفع پروتئین در ادرار چیست؟
دفع پروتئین در ادرار که به آن «پروتئینوری» نیز می‌گویند، سطح بالایی از پروتئین در ادرار است و می‌تواند نشانه‌ای از آسیب به کلیه‌ها باشد. پروتئین‌ها عملکردهای مهم بسیاری دارند که عبارتند از:
- ساخت عضلات و استخوان
- تنظیم مقدار مایعات در خون
- مبارزه با عفونت
- ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده
پروتئین‌ها باید در خون باقی بمانند و اگر وارد ادرار شوند، از بدن ما خارج می‌شوند که می‌تواند به سلامت کلی ما آسیب برساند.
آیا دفع پروتئین در ادرار جدی است؟
بله، وجود و دفع پروتئین در ادرار جدی است. پروتئینوری، ممکن است خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی و بیماری قلبی عروقی را افزایش دهد. گاهی اوقات پروتئینوری، یکی از علائم اولیه بیماری مزمن کلیوی است، البته ممکن است CKD داشته باشید و سطوح پروتئین در ادرار شما طبیعی باشد. CKD از دست دادن تدریجی عملکرد کلیه است که ممکن است در نهایت به درمان جایگزین کلیه، دیالیز یا پیوند کلیه نیاز داشته باشد. دیابت و فشار خون بالا می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند. این دو عامل شایع بیماری کلیوی هستند.
پروتئینوری چه افرادری را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
هر شخصی ممکن است به دفع پروتئین در ادرار مبتلا شود. با این حال ریسک آن در شرایط زیر بیشتر می‌شود:
- سن ۶۵ سال یا بیشتر
- سابقه بیماری کلیوی در خانواده
- دیابت یا بیماری دیگری که بر کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد
علت دفع پروتئین در ادرار
کلیه‌ها مواد زائد را از خون، فیلتر و در عین حال آنچه را بدن به آن نیاز دارد، از جمله پروتئین‌ها را حفظ می‌کنند. با این حال، برخی از بیماری‌ها و شرایط به پروتئین‌ها اجازه می‌دهند از فیلترهای کلیه‌ها عبور کنند و باعث ایجاد پروتئین در ادرار شوند. شرایطی که می‌تواند باعث افزایش موقت سطح پروتئین در ادرار شود، اما نشان‌دهنده آسیب کلیه نیست، عبارتند از:
- کم‌آبی
- قرار گرفتن در معرض سرمای شدید
- تب
- ورزش شدید
انجام آزمایش‌هایی برای شناسایی پروتئین در ادرار برای تشخیص و غربالگری بیماری‌های کلیه یا سایر بیماری‌های موثر بر عملکرد کلیه، ضروری است. این آزمایش‌ها برای نظارت بر پیشرفت بیماری و تاثیر درمان بر آن استفاده می‌شوند. این بیماری‌ها عبارتند از:
- بیماری مزمن کلیه
- نفروپاتی دیابتی (بیماری کلیوی)
- گلومرولواسکلروز فوکال سگمنتال (FSGS)
- گلومرولونفریت (التهاب در سلول‌های کلیه که مواد زائد خون را تصفیه می‌کنند)
- فشار خون بالا
- نفروپاتی IgA (التهاب کلیه ناشی از تجمع آنتی‌بادی ایمونوگلوبولین A)
- لوپوس
- نفروپاتی غشایی
- مولتیپل میلوما
- سندرم نفروتیک
- پره‌اکلامپسی
سایر شرایط و عوامل مؤثر بر کلیه‌ها که ممکن است منجر به پروتئین در ادرار شود، عبارتند از:
- آمیلوئیدوز
- داروهای خاص مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
- بیماری قلبی
- نارسایی قلبی
- لنفوم هوچکین
- عفونت کلیه
- مالاریا
- پروتئینوری ارتواستاتیک (سطح پروتئین ادرار در حالت عمودی افزایش می‌یابد)
- روماتیسم مفصلی
- برخی از اختلالات ایمنی مانند لوپوس
- سرطان سلول‌های پلاسما (مولتیپل میلوما)
- تخریب گلبول‌های قرمز که باعث آزاد شدن هموگلوبین در جریان خون می‌شود
- تروما
- سرطان کلیه
اگر پروتئینوری داشته باشید چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر کلیه‌ها به درستی کار نکنند، پروتئین وارد ادرار می‌شود. گلومرول‌ها، گروه‌هایی از رگ‌های خونی ریز در کلیه‌ها هستند که اولین مرحله فیلتر کردن مواد زائد و آب اضافی خون را انجام می‌دهند. مواد زائد و آب اضافی از طریق ادرار از بدن خارج می‌شوند. گلومرول‌ها اجازه عبور پروتئین‌های بزرگتر یا سلول‌های خونی را به ادرار نمی‌دهند. اگر پروتئین‌های کوچک‌تر از گلومرول‌ها عبور کنند، لوله‌های بلند و نازک در کلیه‌ها پروتئین‌ها را بازیابی کرده و در بدن نگه می‌دارند. اگر موارد زیر وجود داشته باشد، ممکن است پروتئین‌ها به ادرار وارد شوند:
- آسیب به گلومرول‌ها
- مشکل در فرآیند بازجذب پروتئین‌ها
علائم دفع پروتئین در ادرار
ممکن است در مراحل اولیه پروتئینوری هیچ علامتی نداشته باشید. در مراحل پیشرفته پروتئینوری، علائم شامل موارد زیر است:
- تورم در صورت، شکم، پاها یا مچ پا
- تکرر ادرار
- تنگی نفس
- خستگی
- حالت تهوع و استفراغ
- کمبود اشتها
- گرفتگی عضلات در شب
- پف دور چشم به ویژه در صبح
- ادرار کف‌آلود یا حبابدار
این علائم همچنین علائم بیماری مزمن کلیه هستند. بنابراین اگر این علائم به ویژه ادرار کف‌آلود و تورم دارید باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
چه سطحی از دفع پروتئین در ادرار نگران‌کننده است؟
مقدار طبیعی پروتئین در ادرار کمتر از 150 میلی‌گرم در روز است. اگر روزانه بیش از این مقدار دفع پروتئین دارید، باید تحت درمان قرار بگیرید.
آیا پروتئینوری مسری است؟
نه، پروتئینوری مسری نیست. با این حال، اگر سایر اعضای خانواده بیولوژیکی شما مبتلا به پروتئینوری باشند، ممکن است احتمال ابتلا به پروتئینوری بیشتر باشد.
تشخیص دفع پروتئین در ادرار چیست؟
پزشکان برای کمک به تشخیص پروتئینوری از تست دیپ‌استیک استفاده می‌کنند. در طول این آزمایش باید آزمایش ادرار انجام بدهید. اگر مقدار زیادی پروتئین در ادرار شما وجود داشته باشد، در واکنش به مواد شیمیایی که در آزمایشگاه به آن اضافه می‌شود، رنگ ادرار تغییر می‌کند.
پزشکان در آزمایش ادرار مواردی مانند گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، باکتری‌ها و کریستال‌های نمک یا پروتئین را بررسی می‌کنند.
اگر پزشک شما مشکوک به بیماری کلیوی باشد، باید آزمایش ادرار را سه بار در طول سه ماه تکرار کنید. اگر هر بار آزمایش نمونه ادرار شما برای وجود پروتئین مثبت باشد، احتمالا یک بیماری مزمن دارید. آزمایشات اضافی شامل موارد زیر است:
- تست کلیرانس کراتینین
- آزمایش خون نرخ فیلتراسیون گلومرولی
- آزمایش خون برای اندازه‌گیری تمام پروتئین‌های سرم
- تست‌های تصویربرداری مانند سی‌تی اسکن و سونوگرافی
- الکتروفورز پروتئین ادرار
- آزمایش خون
- بیوپسی کلیه (نمونه‌برداری کلیه)
درمان دفع پروتئین در ادرار چیست؟
درمان دفع پروتئین در ادرار به علت آن بستگی دارد.
- اگر بیماری کلیوی باعث پروتئینوری شود، برنامه درمانی شما شامل دارو، تغییر رژیم غذایی و ورزش است.
- اگر فشار خون بالا دارید، داروهای فشار خون برایتان تجویز می‌شود.
- اگر فشار خون پایین دارید، باید به صورت سالانه آزمایش ادرار و فشار خون‌تان بررسی شود.
- اگر دیابت دارید، ممکن است نیاز به کنترل قند خون خود داشته باشید.
- زنان باردار با سابقه پره‌اکلامپسی باید چکاپ منظم داشته باشند. اگرچه پره‌اکلامپسی یک بیماری جدی است، اما معمولا چند روز تا چند هفته پس از تولد نوزاد از بین می‌رود.
- اگر پروتئینوری دارید اما دیابت، فشار خون بالا یا هر وضعیت پزشکی دیگری ندارید، ممکن است پزشک برایتان داروهای فشار خون برای کمک به جلوگیری از آسیب به کلیه‌ها تجویز کند.
- اگر پروتئینوری خفیف یا موقت دارید، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید.
آیا نوشیدن آب می‌تواند پروتئین ادرار را کاهش دهد؟
خیر، نوشیدن آب بیشتر پروتئینوری را درمان نمی‌کند. نوشیدن آب بیشتر باعث ادرار بیشتر می‌شود، بنابراین ممکن است هر بار که ادرار می‌کنید پروتئین کمتری دفع کنید، اما مانع دفع پروتئین نمی‌شود.
روش‌های مراقبت از خود در صورت ابتلا به دفع پروتئین در ادرار
بهترین راه برای مراقبت از خود این است که داروهایتان را طبق تجویز پزشک مصرف کنید. نکات زیر را نیز به کار ببرید:
- مصرف پروتئین کمتر
- مصرف نمک را محدود کنید تا فشار خون شما کاهش یابد.
- خوردن فیبر بیشتر به کاهش کلسترول و تنظیم قند خون کمک می‌کند.
- هر هفته حداقل دو ساعت فعالیت فیزیکی مانند ورزش یا پیاده‌روی داشته باشید.
- قند خون خود را به طور مرتب چک کنید.
- سیگار و استعمال دخانیات را ترک کنید.
- از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی اجتناب کنید، مگر اینکه توسط پزشکتان تجویز شده باشد. رایج‌ترین داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی عبارتند از: آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن.
پیشگیری از پروتئینوری
شما نمی‌توانید از پروتئینوری جلوگیری کنید. با این حال، می‌توانید آن را مدیریت کنید. بسیاری از بیماری‌هایی که باعث پروتئینوری می‌شوند با مصرف داروها و تغییر سبک زندگی قابل درمان هستند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر شرایط زیر را دارید، به پزشک مراجعه کنید:
- دفعات ادرار شما بیشتر از حد معمول، یا ادرار کردن برایتان دردناک است.
- ادرار شما کف‌آلود یا حبابدار است.
- احساس تهوع یا استفراغ دارید.
- احساس سرگیجه، ضعف یا سبکی سر دارید.
- در اطراف صورت، شکم یا پایین بدنتان تورم یا پف دارید.
- علائم شما پس از درمان بهبود نمی‌یابد.
سئوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
- چه شرایطی باعث شده به پروتئینوری دچار شوم؟
- چه آزمایشاتی را باید انجام بدهم؟
- آیا پروتئینوری خفیف، یا موقت دارم؟
- چه داروها یا درمان‌هایی را تجویز می‌کنید؟
- آیا باید در رژیم غذایی یا سبک زندگی خود تغییری ایجاد کنم؟
تفاوت بین پروتئینوری و «پروتئینوری گذرا» چیست؟
پروتئینوری گذرا، موقتی است و علل آن معمولا شامل ورزش شدید، استرس، تب و قرار گرفتن طولانی‌مدت در دمای سرد است. پروتئینوری گذرا معمولا خود به خود از بین می‌رود.
خلاصه
دفع پروتئین در ادرار یا پروتئینوری، سطح بالایی از پروتئین در ادرار است. اگر به این مشکل دچارید، ممکن است مجبور شوید بیشتر ادرار کنید و ادرار شما ممکن است کف‌آلود یا حبابدار باشد. ممکن است احساس کلی بیماری از جمله تهوع، استفراغ، خستگی و تورم داشته باشید. اگر بیش از چند روز است که هر یک از این علائم را دارید، بهتر است برای دریافت درمان‌های لازم به پزشک مراجعه کنید.
