کی باید واکسن کزاز بزنیم؟

واکسن کزاز از ما در برابر کزاز که یک عفونت باکتریایی تهدیدکننده زندگی است، محافظت می‌کند. اما کی باید واکسن کزاز بزنیم؟

واکسن کزاز چیست؟

واکسن کزاز از عفونت باکتریایی تهدیدکننده زندگی به نام کزاز جلوگیری می‌کند. این عفونت بر سیستم عصبی ما تأثیر می‌گذارد، بنابراین نوزادان، کودکان و بزرگسالان در تمام سنین به دوزهای واکسن کزاز در دوره‌های مختلف زندگی خود نیاز دارند. این واکسن با استفاده از یک سوزن نازک، معمولا در قسمت بالای بازو یا ران تزریق می‌شود. واکسن ممکن است فقط شامل واکسن کزاز باشد یا واکسن‌های دیگر را در یک واکسن شامل شود. در ادامه متوجه می‌شوید که واکسن کزاز را کی باید بزنیم.

کی باید واکسن کزاز بزنیم؟

افراد در زمان‌های مختلف زندگی خود به واکسن کزاز نیاز دارند. بزرگسالان هر 10 سال یکبار باید واکسن کزاز را به عنوان واکسن تقویت‌کننده، یا بوستر دریافت کنند. تزریق تقویت‌کننده، دوز دیگری از واکسن است که ماه‌ها یا سال‌ها پس از دوز قبلی دریافت می‌کنید. این دوز، دوباره سیستم ایمنی را در برابر یک بیماری خاص تقویت و به بدن کمک می‌کند از ما در برابر بیماری محافظت کند.

اگر باردار هستید، در سه ماهه سوم هر بارداری برای محافظت از خود و جنین به تزریق واکسن کزاز نیاز دارید. نوزادان و کودکان تا زمانی که در حال رشد هستند به شش دوز واکسن کزاز نیاز دارند. آن‌ها در سنین زیر دوزهای کزاز را دریافت می‌کنند:

• ۲ ماهگی
• ۴ ماهگی
• ۶ ماهگی
• بین ۱۵ تا ۱۸ سالگی
• بین ۴ تا ۶ سالگی
• بین ۱۱ تا ۱۲ سالگی

همچنین لازم است پس از جراحت‌های منجر به بریده شدن پوست، یا سوراخ کردن پوست واکسن را دریافت کنید، به ویژه اگر بریدگی عمیق باشد. هر زخمی که پوست را باز کند می‌تواند باعث کزاز شود. پزشک ممکن است تزریق واکسن تقویت‌کننده کزاز را اگر بریدگی، یا شرایط زیر را دارید، توصیه کند:

• اگر سابقه ایمن‌سازی خود را نمی‌دانید 
• اگر آخرین دوز کزاز را بیش از ۱۰ سال قبل از زخم جدید دریافت کرده‌اید
• اگر کمتر از سه دوز واکسن کزاز داشته‌اید

واکسن کزاز چگونه اثر می کند؟

واکسن کزاز با تحریک سیستم ایمنی بدن برای ایجاد یک پاسخ ایمنی عمل می‌کند. هنگامی که سم کزاز را به صورت تزریقی دریافت می‌کنیم، سیستم ایمنی بدن ما با ایجاد آنتی‌بادی به آن پاسخ می‌دهد. آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌هایی در بدن هستند که با باکتری‌های خاص بیماری‌زا مبارزه می‌کنند.

هنگامی که علیه کزاز واکسینه می‌شویم، سیستم ایمنی بدن آماده است تا در صورت مواجهه با باکتری «کلستریدیوم تتانی» از ما محافظت کند. اگر باکتری‌ها وارد پوست ما شوند، آنتی‌بادی‌ها آن‌ها را می‌شناسند و به آن‌ها حمله می‌کنند تا از بیماری پیشگیری کنند. 

واکسن کزاز حاوی باکتری غیرفعال (کشته شده) است و به این دلیل که باکتری زنده ندارد، نمی‌تواند باعث کزاز شود.

واکسن کزاز از چه چیزی جلوگیری می کند؟

واکسن کزاز از ما در برابر کزاز که یک عفونت خطرناک است محافظت می‌کند. هیچ درمانی برای کزاز وجود ندارد و باکتری «کلستریدیوم تتانی» باعث کزاز می‌شود. این باکتری‌ها در خاک و مدفوع زندگی می‌کنند و از طریق بریدگی یا خراش وارد پوست و منجر به عفونت می‌شوند. کزاز مسری نیست.

علائم کزاز عبارتند از:

• قفل شدن فک (سفت شدن یا قفل شدن عضلات گردن یا فک)، که می‌تواند بلع، صحبت کردن و تنفس را دشوار کند. ماهیچه‌های سراسر بدن نیز ممکن است سفت شوند
• ضربان قلب سریع و فشار خون بالا 
• تب و تعریق زیاد
• سردرد
• اسپاسم عضلانی که اغلب در معده رخ می‌دهد. اما ممکن است در سراسر بدن رخ دهد و آنقدر قوی باشد که باعث شکستن استخوان‌ها شود
• فلج (ناتوانی در حرکت)
• تشنج

انواع واکسن کزاز چیست؟

پزشکان از انواع مختلف واکسن‌ها برای محافظت از کودکان و بزرگسالان در برابر کزاز استفاده می‌کنند. بیشتر انواع واکسن، ترکیبی هستند، بنابراین در برابر سایر بیماری‌ها نیز محافظت ایجاد می‌کنند. اگر واکسن تقویت‌کننده دریافت می‌کنید، پزشک ممکن است واکسنی را به شما تزریق کند که فقط حاوی سم کزاز باشد.

نوزادان و کودکان زیر 7 سال واکسیناسیون معمول خود را به شرح زیر دریافت می‌کنند:

• واکسن DT که از دیفتری و کزاز محافظت می‌کند.
• واکسن DTaP که از دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه محافظت می‌کند.

کودکان بزرگ‌تر، نوجوانان و بزرگسالان ممکن است واکسن‌های زیر را دریافت کنند:

• واکسن Td که از کزاز و دیفتری محافظت می‌کند.
• واکسن Tdap که از کزاز، دیفتری و سیاه‌سرفه محافظت می‌کند.

خطرات واکسن کزاز چیست؟

واکسن کزاز بی‌خطر و عوارض آن بسیار نادر است. این خطرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• واکنش آلرژیک به سم کزاز یا سایر مواد تشکیل‌دهنده واکسن
• سرگیجه
• ضعف و درد شدید عضلانی
• وزوز گوش (زنگ در گوش)
• تغییر بینایی

نوزادان و کودکان، به ندرت دچار عوارض جانبی جدی ناشی از واکسن دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه می‌شوند. این عوارض عبارتند از:

• گریه مداوم و تسلی‌ناپذیر (معمولا بیش از چند ساعت)
• تب بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد
• تشنج

عوارض جانبی واکسن کزاز چیست؟

عوارض جانبی تزریق کزاز معمولا عبارت است از:

• دردهای بدن و عضلات
• لرز
• خستگی
• بی‌قراری (در نوزادان)
• سردرد
• از دست دادن اشتها
• تب (۳۸ و ۳۹ درجه سانتیگراد)
• تهوع، استفراغ یا اسهال
• تورم، درد و قرمزی در محل تزریق

چه افرادی نباید واکسن کزاز بزنند؟

بیشتر افراد می‌توانند با خیال راحت واکسن کزاز را دریافت کنند. اگر شخصی به این واکسن واکنش جدی داشته باشد، قبل از دریافت دوز دیگر باید با پزشک خود مشورت کند. افرادی که به هر یک از اجزای واکسن کزاز حساسیت دارند، باید از تزریق دوزهای دیگر خودداری کنند. قبل از تزریق واکسن کزاز، در صورت داشتن موارد زیر، آن‌ها را به پزشکتان اطلاع بدهید:

• اختلال خونریزی
• سندرم گیلن‌باره (GBS) (یک اختلال در سیستم ایمنی است)
• سابقه تشنج 
• سابقه واکنش شدید به سیاه‌سرفه، دیفتری یا واکسن کزاز
• مشکلات سیستم عصبی 
• اگر اخیرا جراحی پیوند انجام داده‌اید 

همچنین، در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید با پزشک خود صحبت کنید. برخی از داروها ممکن است با واکسن کزاز تداخل داشته باشند. این موارد عبارتند از:

• کورتیکواستروئیدها
• داروهایی که سرطان را درمان می‌کنند
• داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی

خلاصه

کی باید واکسن کزاز بزنیم؟ نوزادان و کودکان در سنین مختلف به چندین دوز از واکسن نیاز دارند. بزرگسالان نیز باید هر 10 سال یک واکسن تقویت‌کننده کزاز دریافت کنند. این واکسن که در قسمت بالای بازو یا ران تزریق می‌شود، بی‌خطر و عوارض جدی آن بسیار نادر است. واکسن کزاز از ما از در برابر کزاز که یک عفونت تهدیدکننده زندگی است، محافظت می‌کند. مهم است که بدانیم فرزندانمان چه واکسن‌هایی را باید تزریق کنند و به آن پایبند باشیم.